آب، گفت‌وگوی ملی و احساس خوب «ما بودن»

گفت‌وگو کنیم؛ و وقتی صریح گفت‌وگو کنیم، ابعاد مسائل آشکار می‌شود و اعتماد نیز خلق خواهد شد.

هیچ مسأله‌ای وجود ندارد که نتوانیم درباره آن گفت‌وگو کنیم. ما انسان‌ها دست داریم و زبان، و قبلاً نوشته‌ام که «دست‌ورزان گنگ‌زبان» نباشیم. کسانی نباشیم که فقط از دست‌شان کار می‌کشند و زبان را برای صراحت، شفافیت و واقع‌گویی به‌کار نمی‌گیرند.
پنج‌شنبه دهم اسفند 1396 وزارت نیرو و بیش از آن شخص وزیر نیرو آغازگر این گفت‌وگو درباره آب – یکی از بنیادی‌ترین مسائل همیشه، و امروز حیاتی‌تر ایران – شد. من در این اجلاس یک‌روزه حضور نداشتم، اما حاضران بسیاری برایم روایت کردند که:
نزدیک به 80 سخنران با دقت و نظم کم‌نظیر، آن‌چه در نظر داشته‌اند درباره مسائل آب ایران گفته‌اند. کیفیت مقالات هر چه بوده، بخش مهمی از دانسته‌ها و یافته‌های جامعه علمی و کارشناسی ما درباره آب بوده است. اگر بیشتر از این نیاز داریم، باید کار کنیم، اما گفت‌وگو صریح آغاز کار کردن است.
منتقدان وزارت نیرو نیز فرصت یافته‌اند سخن بگویند. آیا همه منتقدان سخن گفته‌اند؟ حتماً نه. اما این آغاز گفت‌وگوست، و آن‌ها که سخن گفته‌اند حتماً بیشتر از گذشته اعتماد در وجودشان ایجاد شده است. منتقدان سخن گفته‌اند و امروز همدل‌تر از گذشته همه برای بهبود وضعیت منابع آب ایران تلاش خواهند کرد. دیوار بی‌اعتمادی‌ها هنوز هست، اما کوتاه‌تر از گذشته است.
وزیر نیرو اقدامی کم‌نظیر و شاید بی‌نظیر انجام داده است. او از اولین تا آخرین لحظه اجلاس هم‌اندیشی با متخصصان آب و محیط‌زیست را حضور داشته، در نشست‌های تخصصی شرکت کرده، به سخنرانی‌های تند نیز گوش داده، و محققی نوشته بود که در جمع‌بندی اجلاس از تندترین نقدها نیز برای جمع‌بندی استفاده کرده است. گفت‌وگو یعنی گفتن و شنیدن، نه سخنرانی کردن و ترک نمودن سالن تا محققان برای خود بگویند و بشنوند. رضا اردکانیان به اخلاق گفت‌وگو پایبند بوده است.
گفت‌وگو از صراحت آغاز می‌شود. دوست متخصصم که در اجلاس حضور داشته است روایت می‌کرد که رضا اردکانیان اصول گفتمان و رویکردش به مدیریت منابع آب را در چهارده بند صریح بیان کرد (من هنوز کل سخنرانی را نشنیده یا متن پیاده‌شده را نخوانده‌ام، اما آن‌چه از سخنرانی منتشر شده نشان می‌دهد صریح بوده و نشانه‌ای از پایبندی وزیر به برنامه توسعه پایدار منابع آب است.)
گفت‌وگو، فرایند و نیازمند تداوم است. زمان آن است که اندیشه‌های بیان‌شده در مقالات این اجلاس، جمع‌بندی شده، حاصل آن‌ها منتشر شده و ایده‌های آن‌ها برای تدوین راهکارها و هموار کردن مسیرهای نو به‌کار گرفته شود. وقت آن است که گفت‌وگو تداوم یابد و مسیرهای واقعی و مجازی برای ادامه گفت‌وگو ایجاد شوند.
زمان آن است که مرزهای میان کارشناسان دولتی و محققان آب و محیط‌زیست در رشته‌های مختلف کم‌رنگ شود. وقت آن است که چنان عمل کنیم که احساس شود در مسأله آب «ما شده‌ایم» نه «ما» و «آن‌ها».
پژوهشگاه نیرو اگرچه سازمانی برای تحقیقات حوزه انرژی و بالاخص برق با رویکرد فنی است، اما دهم اسفند شاهد بزرگ‌ترین مجمع گفت‌وگو درباره آب بود؛ گفت‌وگویی ملی که زنان و مردانی از همه ایران در آن حضور داشتند و حتماً اکثریت آن‌ها پر از احساس و عاطفه شده‌اند، پر از نیرو، برای امیدوار شدن، برای درافتادن با مسأله آب در ایران و برای غلبه کردن بر همه کاستی‌ها. دوستانم می‌گویند «پژوهشگاه نیرو» واقعاً روز دهم اسفند 1396 «پژوهشگاه نیرو» شده بود، نیروبخش، اما نه با نیروی برق، بلکه با نیروی گفت‌وگو؛ گفت‌وگوی ملی برای آب. آب و هر مسأله‌ای در قد و قامت آب، می‌تواند محور اتحاد ما برای اندیشیدن، گفت‌وگو، آزمودن درست‌ترین انتخاب‌ها، تعریف نفع‌های مشترک، بسط عقلانیت، کارآمدترین همکاری‌ها، و ساختن ایرانی آباد و آزادی باشد که دغدغه آن‌را داریم.
گفت‌وگو گام اول برای یافتن درمان دردهای ماست، اگرچه گام‌های بسیاری فراتر از گفت‌وگو پیش رو داریم؛ کافیست متفاوت بیندیشیم، و به متفاوت‌اندیشان هم اجازه دهیم در کنار یا جلوتر از ما بیندیشند.

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

منبع : خبرآنلاین