احمدکریمی| ۸۵درصد از تولیدات فرش دستباف ایرانی دارای مزیت صادراتی از لحاظ کیفیت، تنوع و نگاره‌های منحصر به فردی بوده که در سطح بازارهای جهانی دارای مزیت کاملا رقابتی است اما با این وجود کشورهایی نظیر هند، نپال، پاکستان، ترکیه و افغانستان به حوزه فرش دستباف وارد شدند و بدون موانع سیاسی اقدام به صادرات می‌کنند .
در حوزه صادرات فرش دستبافت ایران بزرگترین مشتری خود یعنی آمریکا را که حدود ۳۵درصد تولیدات ما به این کشور صادر می‌شد را از دست داده و همین موضوع مشکلاتی را برای کشور ایجاد کرد.نبود ایران در بازار صادراتی آمریکا طی سالهای اخیر و دست اندازهای تحریمی، را نمی‌توان یک‌شبه جبران کرد و ارزش صادراتی را به رقم سابق بازگرداند . در این حوزه یکی از موفقیت‌های صنعت فرش ورود به بازار چین بوده و امروز این کشور به یکی از خریداران و واردکنندگان فرش دستباف ایرانی تبدیل شده اما شاید در ۱۰سال قبل، تصور صادرات به یکی از کشورهای صادرکننده فرش برای فعالان صنعت فرش هراس‌انگیز بود اما با شروع یارانه توسط مرکز ملی فرش و ورود تولیدکنندگان به نمایشگاه‌های این کشور، فعالان در عرصه صنعت فرش دیگر ترسی از حضور در بازار چین ندارند.در همین خصوص با حمید کارگر رئیس سابق مرکز ملی فرش درخصوص وصعیت بازار فرش ایران به گفت‌وگو نشسته ایم که می خوانید:
بازارهای صادراتی فرش ایران اغلب سنتی بوده، مشتری جدیدی به دایره مشتریان افزوده شده است؟
مشتریان فرش به دو دسته تقسیم‌بندی شده‌اند، ابتدا افرادی که فرش در سبک زندگی آنها وجود داشته و از دیرباز به‌عنوان مشتریان ایران به شمار می‌رفتند و در دسته دوم بازارهایی که معمولا شناختی از فرش ندارند.
مرکز ملی فرش ایران درصدد حفظ بازار قدیمی و ورود به بازارهای جدید بوده و در همین راستا با استفاده از تمامی ابزارهای خود یعنی برپایی نمایشگاه، پذیرش و اعزام هیات‌های تجاری و تبلیغات مستمر اقدام به ورود بازارهای جدید انجام شود.
بر اساس همین اقدام، یکی از موفقیت‌های صنعت فرش ورود به بازار چین بوده و امروز این کشور به یکی از خریداران و واردکنندگان فرش دستباف ایرانی تبدیل شده است؛ شاید در ۱۰سال قبل، تصور صادرات به یکی از کشورهای صادرکننده فرش برای فعالان صنعت فرش هراس‌انگیز بود اما با شروع یارانه توسط مرکز ملی فرش و ورود تولیدکنندگان به نمایشگاه‌های این کشور، ریسک تجارت با چین کاهش پیدا کرد و امروز فعالان در عرصه صنعت فرش ترسی از این حضور در بازار چین ندارند.
*سهم فرش از سبد کالاهای صادراتی غیرنفتی کاهش یافته، دلیل آن چیست؟
– فرش از دیرباز در لیست اقلام صادراتی ایران نقش بسزایی داشته اما سهم فرش در مجموع صادرات غیرنفتی کاهش یافته که این مسئله به معنای افت شدید تولید و ارزش این کالای ایرانی نیست چراکه سایر اقلام موجود مانند پتروشیمی، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی که در لیست کالای غیرنفتی قرار گرفته‌اند، با قیمت‌های به مراتب بالاتری فروخته شده و ارزآوری بیشتری دارد اما دیگر اقلام سنتی ایران مانند فرش، پسته، خاویار و زعفران را باید به نسبت درآمدزایی خودشان مقایسه کرد.
سهم فرش از مجموع صادرات غیرنفتی با کاهش روبه‌رو بوده اما عدد صادراتی آن نزولی شدید را تجربه نکرده است.
*اما با این اوصاف حال صنعت فرش ایران خوب نیست، صادرات گذشته ایران کماکان دست نیافتی است؟
– فرش دستباف ایران با شرایط ایده‌آل خود یعنی صادرات ۵۰۰ میلیون دلاری دو دهه گذشته خود فاصله داشته و بهترین تجربه ایران صادرات حدود ۳۶۰ میلیون دلاری بوده است؛ در کاهش سهم و عوامل صادراتی صنعت فرش، عوامل متعدد نفش داشته اما می‌توان باردیگر اعداد بزرگی را برای صادرات فرش ترسیم کرد.
*یکی از معایب صنعت فرش دستباف، عدم سفارش‌گیری به صورت عمده است، برای رفع آن چه تدابیری اندیشیده شده است؟
– نبود تجمیع کارگاه‌ها یکی از اساسی‌ترین مشکلات صنعت فرش به شمار می‌آید چراکه برگ برنده رقبای جهانی ایران، امکان اخذ سفارش‌های انبوه بوده اما در ایران کماکان فرش‌بافی به صورت سنتی و تک‌بافی‌های خانگی انجام می‌شود.
در سالهای اخیر با اتخاذ سیاست‌های ادغامی توسط مرکز ملی فرش و وزارت صمت، به سمت ایجاد کارگاه‌ها و مجتمع‌های قالیبافی حرکت‌هایی انجام شده اما تک‌بافی‌ها کماکان امکان اخذ سفارش‌های بین‌المللی را از ایران می‌گیرند.
این مرکز درصدد آن است که با ارائه تسهیلات به کارگاه‌های تک‌بافی و ترویج مدیریت متمرکز برای تولیدی‌های غیرمتمرکز گام‌های مثبتی بردارد تا این مشکل برطرف شود.
