سویه جدید کرونا در شرایطی که در اروپا و آمریکا و چین و ژاپن و کره‌جنوبی در حال گشت‌زنی و گرفتن قربانیان جدید بود، اندکی زودتر از آنچه انتظارش را داشتیم و پیش‌بینی شده بود، وارد ایران شد و به سرعت سه نفر را مبتلا کرد. با شناسایی موارد تازه، در آستانه وارد موج هشتم کرونا شده‌ایم. زیرسویههای جدید اُمیکرون با نام‌های ۱BQ و XBB شناخته می‌شوند و قدرت و سرعت سرایت بالایی دارد. همین موضوع هشداری جدی است برای فوج فوج مبتلایانی که دومینو‌وار قرار است در چرخه تازه وارد شوند و بیماری را دست‌به‌دست کنند. البته این در شرایطی است که ۱۵۶ میلیون دز واکسن اعم از سه دز اصلی و دزهای یادآور در جمعیت ۸۴میلیون نفری ایران تزریق شده است و اکنون مراکز واکسیناسیون خالی از جمعیت است. بخشی از جامعه ایرانی نبود تنوع واکسنی را دلیل عدم تزریق دز چهارم اعلام کرده‌اند، اما از سوی وزارت بهداشت تحقیق و بررسی در این زمینه انجام نشده است.
داستان زیر سویه‌ها در ایران چیست؟
روز پنج‌شنبه سه نمونه زیرسویههای جدید آمیکرون با نام‌های ۱BQ و XBB در ایران تشخیص داده شد. این نمونه‌ها می‌تواند مشت نمونه خروار باشد، چرا که به صورت اتفاقی از میان آزمایش‌هایی که در طول سال برای آزمایشگاه مرجع دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران ارسال می‌شود، تشخیص داده شده و تعداد مبتلایان در ایران بیشتر از این تعداد است. این زیرسویه‌ها اکنون در بسیاری از کشور‌های جهان شیوع دارد به‌طوری که هم در کشور‌های غربی و هم در برخی کشور‌های آسیایی مانند ژاپن و کره‌جنوبی روند افزایشی را طی کرده‌اند. پدرام پاک‌آیین، سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفتگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «با مشاهده سه مورد ابتلا به زیرسویههای جدید اُمیکرون در کشور، احتمال ورود موج هشتم کرونا به کشور تقویت شده است.»
او می‌گوید: «به گفته متخصصان، ممکن است رفتار ویروس کرونا در ایران مانند رفتار آن در دیگر کشور‌ها نباشد.» زیرسویه علائم سرماخوردگی دارد و احتمالا به‌شدت آن در موج‌های اولیه رفتار نمی‌کند، زیرا وقتی از عمر یک ویروس مدت طولانی می‌گذرد، ویروس‌ها کشندگی کمتر و سرعت انتقال بیشتری پیدا می‌کنند. دکتر محمد وجگانی، عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کرونا گفته است: «طبق نظر کارشناسان، زیرسویههای فرعی اُمیکرون می‌توانند بیماری‌زایی در حد اُمیکرون داشته باشند و با توجه به فراگیری بالایی که دارند، احتمالا در روز‌های آتی با افزایش موارد مواجه خواهیم شد.» به گفته او، با توجه به اینکه ویروس کرونا دائم در حال جهش است، ممکن است حین افزایش موارد ابتلایی که به دنبال شیوع زیرسویههای BQ ۱و XBB در کشور، همزمان با جهش‌های خطرناک مواجه شویم که این احتمال نباید نادیده گرفته شود.
به گفته این ایمونولوژیست، کسانی که قبلا به اُمیکرون مبتلا شده‌اند ایمنی نسبتا مناسبی در برابر BQ ۱ و XBB دارند و در صورت ابتلا به این سویه‌ها هم علائم خفیف‌تری تجربه خواهند کرد. البته این سویه‌ها و XBB علائم خفیفی داشته و کشندگی بالایی هم ندارد. همچنان تزریق واکسن و استفاده از ماسک مهمترین شیوه‌های مقابله با این بیماری جهانی است که هر دو مورد در ایران روند نزولی پیدا کرده‌اند. سپهر خلجی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت از تشکیل جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا امروز دهم دی ماه با حضور رئیس‌جمهور خبر داده است. در این جلسه گزارش‌های وزارتخانه‌های بهداشت، کشور و قرارگاه عملیاتی ستاد ملی کرونا به رئیس‌جمهور اعلام می‌شود. همچنین تدابیر مرتبط با واکسیناسیون کرونا اتخاذ می‌شود.
چرا واکسن‌های کرونا خاک می‌خورند؟
۱۵۶ میلیون دز در ایران ظرف یک سال و نیم اخیر واکسن تزریق شده است. واکسن‌هایی که در روز‌های اول برای آن سر و دست می‌شکستند و برای تزریق آن از هم سبقت می‌گرفتند و حتی بازار آزاد پیدا کرده بودند، حالا در انبار‌ها خاک می‌خورند و کسی سراغی از آن‌ها نمی‌گیرد، به‌طوری که به صورت روزانه کمتر از ۵ هزار نفر در کشور برای تزریق واکسن به مراکز واکسیناسیون مراجعه می‌کنند. همان زمان که واکسن‌های خارجی و ایرانی وارد مراکز شدند، بیشترین استقبال از واکسن‌های خارجی بود که البته تنوع چندانی هم نداشتند، اما قبل از آنکه صد‌در‌صد جامعه واکسینه شوند، بازار تقریبا یکدست شد و واکسن‌های ایرانی بیشترین تنوع را پیدا کردند. برکت، اسپایکوژن، رازی، کووپارس، فخرا، نورا و پاستوکوک از جمله واکسن‌های موجود در انبار‌ها و مراکز واکسیناسیون هستند.
پاک‌آیین در عین حال که می‌گوید اکنون ۵۰ میلیون دز از ۶ نوع واکسن داخلی و خارجی در انبار‌ها موجود است و در صورت نیاز تولیدکنندگان داخلی توان افزایش تولید را دارند، می‌گوید: «بخش عمده‌ای از جامعه حتی سه دز را نزده‌اند، اما امیدواریم با تبلیغات رسانه‌ای افراد دوباره برای تزریق واکسن اقدام کنند.» او می‌گوید: «طبق جامعه‌شناسی سلامت، زمانی که پیک بیماری در کشور است و آمار ابتلا و مرگ‌و‌میر از سطحی بالاتر می‌رود، درخواست برای واکسن بیشتر است، اما زمانی که آمار فوت تک رقمی یا صفر می‌شود، با وجود کار رسانه‌ای، شاهد افزایش مراجعات نیستیم. اکنون با توجه به اینکه احتمال ورود پیک کرونا به کشور تقویت شده، باید کار رسانه‌ای منسجم انجام شود و مردم اقناع شوند.» البته روند عدم استقبال از زمانی شروع شد که همچنان در اوج ابتلا و بستری و مرگ بودیم.
همان زمان هم همه جامعه برای انجام واکسیناسیون اقدام نکردند و هر چه به سمت دزهای دوم و سوم حرکت شد، از جمعیت کاسته شد. وقتی قرار بر دز یادآور شد که باید به صورت سالانه تزریق شود، جمعیت به حداقل رسید. طبق بررسی میدانی «دنیای اقتصاد» در تهران، دلیل کسانی که دز یادآور را تزریق نکرده یا تصمیمی برای انجام آن ندارند، محدودیت در حق انتخاب نوع واکسن است. از جمله واکسن‌هایی که آن‌ها به دنبال آن هستند، آسترازنکا است. در چنین شرایطی همچنان تاکید بر آن است که واکسن‌های یادآور به صورت سالانه تزریق شود و در عین حال استفاده از ماسک همچنان توصیه می‌شود؛ موردی که از صورت‌ها رفته است.
