ضعف طرح تحول سلامت، دامنگیر دارویی‌ها شد
صنعت دارو از جمله صنایع استراتژیک کشور است که در چند دهه اخیر همواره مورد توجه دولت‌ها بوده است.
اگر چه حاشیه سود این صنعت در ایران در مقایسه با دیگر صنایع تولیدی چندان جذاب نیست، اما کیفیت این سودآوری و استمرار و دوام آن باعث شده تا شرکت‌های دارویی جزو کم ریسک‌ترین شرکت‌ها از لحاظ سودآوری و تقسیم سود نقدی شناخته شوند و ریسک سرمایه‌گذاری در این قبیل شرکت‌ها در مقایسه با سایر گروه‌ها کمتر باشد.
بدون ترديد صنعت تولید مواد اولیه دارو در کشور این پتانسیل را دارد که توسعه یافته و کشور را در تامین مواد اولیه دارویی به خودکفایی برساند؛ اما بايد توجه داشت كه مجموع شرایط حاکم بر اقتصاد کشور ، بستر توسعه صنایع مختلف را مهیا می‌کند و با توجه به مشکلاتی که بر سر راه تولید از جمله عدم ثبات اقتصادی، جهش های ناگهانی نرخ ارز و تورم، نرخ سود بالای سپرده‌های بانکی و بازدهی بالای بازار ارز و طلا و غيره وجود دارد، از جذابیت سرمایه گذاری در بخش تولید کاسته، و اين صنعت نيز از اين قاعده كلي مستثني نبوده و تحت تاثیر قرار گرفته است. از سوی دیگر سازمان غذا و دارو و وزارت صنعت و معدن و تجارت به عنوان نهادهای متولی صنعت دارو، سیاست‌های انگیزشی صحیحی اجرا نکرده‌اند که به توسعه صنعت دارو کمک کند.
اقداماتی مانند بازنگری تعرفه‌های گمرکی برای جلوگیری از واردات محصولی که امکان تولید آن در کشور وجود دارد، و ايجاد موانع فني براي واردات كالاي مشابه می‌تواند موثر باشد.
با توجه به اهمیت این صنعت، در گفت‌وگویی با محمد اکرمی رییس مجتمع دارودرمانی هلال ایران وضعیت صنعت دارو را مورد بررسی قرار داده ایم که می‌خوانید:
به نظر شما روند تولید دارو در 40 سال اخیر چطور بود؟
خوشبختانه در کشور ما در زمینه صنعت دارو، و تولید داروهای استراتژیک مانند داروهای نو ترکیب و آنتی بادی مونکونولول، سرمایه گذاری مناسبی در بخش خصوصی صورت گرفته است و در بخش خصولتی هم در این خصوص، پیش رفت چشمگیری مشاهده می شود.
در حال حاضر مشکل عمده در بخش دارو، تحریم ها است. علیرغم اینکه در تحریم های اخیر امریکا، دارو و غذا را استثنا کرده اند؛ ولی چون انتقال پول دارو با مشکل مواجه است، واردات دارو و غذا هم با مشکل مواجه شده و به راحتی قابل انجام نیست.
با همه پیشرفت هایی که در صنعت دارو اتفاق افتاده و در حال حاضر 90 درصد داروی مورد نیاز کشور، توسط شرکت های داخلی تولید می شود و جهت تامین بخشی از داروی مورد نیاز کشور و نیز مواد اولیه مورد نیاز شرکت ها، به واردات وابسته ایم؛ اما متاسفانه به دلیل تحریم ها و شرارت هایی که دشمنان انجام می دهند، آسیب هایی به صنعت دارو وارد شده که در نتیجه آن، قیمت داروها هم ناچارا افزایش یافته است. البته با تلاش های صورت گرفته و پیگیری مسوولان و سیاست گذاران این حوزه، امیدواریم از این بحران عبور کنیم.
وضعیت سرمایه گذاری در بخش دارو چطور است؟ این صنعت جای سرمایه گذاری جدید دارد؟
مهم ترین نکته این است که حدود 80 درصد صنعت دارویی ما در اختیار سه هلدینگ بزرگ است که هر سه آنها خصولتی هستند. بنابراین در زمینه دادن فرصت به بخش خصوصی جهت ورود به عرصه تولید دارو و سرمایه گذاری در این حوزه و نیز سرمایه گذاری و مشارکت و همکاری بانک ها در بحث دارو، یکی از نیازهای کشور است که امیدواریم برطرف شود.
در داروهای ژنتیک توفیقات خیلی خوبی داشتیم، اما در داروهای نوترکیب و آنتی بادی های مونکونلان باید بیشتر دقت و سرمایه گذاری کرد. اقتصاد دارو کمی بیشتر به مراقبت، کنترل و مطالعه نیاز دارد.
تاخیر در روند اجرای طرح های توسعه ای مربوط به تولید دارو به چه دلیل است؟
تولید هر محصول در کشور نیازمند همکاری و هماهنگی با مراکز متعددی است و این پروسه زمان بر خواهد بود. در زمینه طرح های توسعه ای صنعت دارو نیز باید هم وزارت صنایع، و هم وزارت بهداشت ورود کنند. تعیین مبدا انتقال دانش، بحث گمرک و سرمایه گذاری بانکی و… نیز زمان بر است.
متاسفانه در کشور ما کارهای گروهی و تیمی بسیار کند انجام می شود. ضمن اینکه در اکثر مواقع، نگاه سیاست گذاران به بخش خصوصی، منفی است و مادامی که این طرز تفکر و نگرش اصلاح نشود، صنعت داروی کشور کماکان دچار مشکل خواهد بود.
پرداخت مطالبات تامین اجتماعی چقدر در اجرای طرح های توسعه موثر است؟
وصول مطالبات شرکت های دارویی از مراکز درمانی بسیار کند صورت می گیرد و این قضیه، آسیب زیادی ایجاد می کند. تاخیر در وصول مطالبات یکی از مشکلات عمده صنعت دارو است که باعث می شود روند اجرای طرح های توسعه هم با تاخیر انجام شود. هلال احمر به عنوان یک مرکز درمانی به شدت از بیمه به دلیل دیر شدن پرداخت ها گلایه دارد. متاسفانه طرح تحول سلامت از این نظر ضعف داشت و آقای دکتر نمکی سرپرست وزارت بهداشت هم به این موضوع اشاره کردند. متاسفانه در طرح تحول سلامت، بحث اقتصاد سلامت دیده نشده و عملا پرداخت وجه دارو با مشکل مواجه است.
تسریع روند اجرای طرح های توسعه، نیازمند پرداخت مطالبات شرکت های دارویی و همچنین حمایت بانک ها است.
وضعیت صادرات دارو در 40 سال اخیر را چطور ارزیابی می کنید؟
صادرات دارو نسبت به قبل از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، به شدت افزایش پیدا کرده است؛ نسبت به وضعیت صادرات داروی کشورهای منطقه هم، حتما وضعیت صنعت داروی کشور ما خیلی بهتر است. اما تا ایده آل هنوز فاصله بسیار داریم. به دلیل اینکه بازارهای خارجی را خوب شناسایی نمی کنیم و شرکت های دارویی ما سه شیفت کار نمی کنند. صادرات به عنوان یک اولویت جدی توسط شرکت های دارویی خوب شناسایی نشده و با دانش به روز فاصله زیادی داریم. برای بهبود اوضاع صادرات و رسیدن به شرایط ایده آل، باید در شناسایی بازارهای هدف هوشمندانه تر عمل کنیم و ضمنا از امکانات موجود حداکثر استفاده را ببریم. با افزایش تعداد شیفت های کاری می توان ظرفیت تولید داروی کشور را افزایش داد.
