✍️سیامک قاسمی/موسسه مطالعات بامداد
?گزارش‌های بانک مرکزی ایران درباره عملکرد شش ماهه بودجه دولت پرده از اتفاقات مهمی در بودجه دولت برمی‌دارد که نیاز به پاسخگویی و ابهام‌زدایی جدی از سمت دولت دارد.
?در حالی که دولت و بویژه شخص رییس جمهور و دکتر نوبخت رییس سازمان برنامه و سخنگوی دولت در تلاش برای عادی نشان دادن شرایط دارند، اما آمارهای شش ماهه بودجه کشور نشان می دهد که شرایط اصلا عادی نیست!
طبق گزارش‌های بانک مرکزی، دولت از میزان ۳۶۳ هزار میلیارد ریال بودجه عمرانی مصوب برای پرداخت در شش ماهه اول امسال، فقط ۷۸ هزار میلیارد تومان یعنی فقط ۲۱ درصد آن را پرداخت کرده است! این کسری ۲۸۵ هزار میلیارد ریالی در بخش پرداخت های عمرانی فقط در شش ماه اول امسال نشان از یک کسری بودجه قابل توجه در بودجه دولت در شش ماه نخست سال ۱۳۹۶ دارد.
?این در حالی است که طبق گزارش بانک مرکزی در بخش بودجه‌های جاری نیز که به دلیل تبعات سیاسی و اجتماعی عدم پرداخت این تعهدات همانند هزینه حقوق و دستمزد کارکنان دولت و یارانه‌های نقدی، پرداخت آنها همواره در اولویت است، دولت در شش ماهه اول تنها ۸۳ درصد این بخش بودجه را محقق کرده است و در پرداخت این بخش از هزینه‌ها نیز در شش ماه اول ۲۱۹ هزار میلیارد ریال کسری داشته است.
?از سمت درآمدها نیز ابهامات تازه‌ای دیده میشود که پرده از واقعیت‌های پنهان شده‌ای برمی‌دارد. در حالی که قیمت جهانی نفت به دلیل کاهش ارزش دلار در بازارهای جهانی در طی ماه‌های اخیر افزایش قابل‌توجهی داشته است و به عنوان مثال قیمت نفت WTI در آستانه ۶۰ دلار به ازای هر بشکه قرار گرفته است و در حالی که ایران با تولید روزانه نزدیک به ۴ میلیون بشکه نفت در حداکثر ظرفیت تولید و صادرات نفت خود قرار دارد اما در شش ماهه اول امسال تنها ۷۶ درصد درآمدهای نفت پیش‌بینی شده در بودجه دولت محقق شده و از ۵۸۰ هزار میلیارد ریال درآمدهای نفتی پیش‌بینی شده ، تنها ۴۴۶ هزار میلیارد ریال آن محقق شده است.
?در بخش درآمدهای مالیاتی نیز درآمدهای محقق شده با اهداف بودجه در شش ماهه اول فاصله معناداری داشته است. از مجموع ۵۸۳ هزار میلیارد ریال درآمد مالیاتی پیش‌بینی شده در شش ماه اول تنها ۴۳۱ هزار میلیارد تومان یعنی ۷۳ درصد محقق شده و مجموع درآمدهای محقق شده دولت در این بخش در شش ماهه اول سال ۱۳۹۶ نزدیک به ۴ درصد حتی کمتر از مدت مشابه در سال قبل بوده است.
?اما سوال اساسی این است که دلیل این کسری بودجه و عدم توازن قابل توجه در بودجه دولت علیرغم اینکه حجم صادرات نفت ایران و قیمت نفت در بالاترین سطح خود حداقل در طی ۴ سال اخیر است و در حالی که دولت تاکید دارد همه چیز در کنترل است چیست ؟
?آیا بر خلاف تصویرسازی سیاسی دولت که صحبت‌های ترامپ بر علیه ایران هیچگونه تاثیری بر ایران نداشته است، این صحبت‌ها و موضع‌گیری‌ها برخی دستاوردهای برجام را تحت تاثیر قرار داده و در بازگشت منابع ارزی حاصل از صادرات نفت ایران موانع جدی ایجاد شده است؟
?دلیل کاهش در بخش درآمدهای مالیاتی و عوارض چیست؟ آیا رکود نسبی و کاهش رشد اقتصادی واقعی در بخش هایی که سهم بالایی از تامین درآمدهای مالیاتی برعهده آن بخش هاست دلیل ایجاد این گپ درآمدی بوده‌است؟
?آیا تحقق فقط ۲۱ درصد بودجه‌های عمرانی به معنی تعطیلی کامل نقش دولت به عنوان ایجاد کننده بخش مهمی از تقاضای سرمایه‌گذاری و در نتیجه بدهکاری عمیق‌تر دولت به پیمانکاران و آغاز موج تازه‌ای از رکود در سال‌های آینده نیست؟
?واقعیت این است با آنکه مخالفان داخلی و خارجی دولت به دنبال کوچکترین نشانه برای تخریب دولت هستند اما سکوت و پنهان‌کاری در مقابل چنین کسری بودجه قابل توجه‌ای تنها باعث عمیق‌تر شدن بحران میشود و در بلندمدت دوباره کشور را پس از تنفسی اندک در محاق رکودی عمیق‌تر فرو می‌برد.
منبع: کانال انجمن اقتصاددانان ایران