عقب‌نشینی رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از قرارداد چندملیتی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران عکس‌العمل ناچیزی از بازار تانکرها دریافت کرده است. پنج دلیل برای این نوع رویکرد وجود دارد.
مستقیم یا غیرمستقیم، تحریم‌هایی که آمریکا اعلام کرده است بر نفت ایران، بیمه حمل نفت خام این کشور و ثبت تانکرها در آب‌های ایران و نیز شرکت ملی نفت‌کش ایران (NITC) اثر خواهد گذاشت.
هنگامی‌که تحریم‌ها علیه ایران در اوایل 2016 لغو گردید، شرکت ملی نفت‌کش ایران، که ششمین مالک بزرگ تانکرهای جهان محسوب می‌شود، شصتمین سالگرد خود را جشن می‌گرفت. بر اساس وسل‌ولیو، این شرکت، 37 کشتی به ارزش 2/2 میلیارد دلار دارد که 1/14 میلیون تناژ وزن مرده (DWT) به بازار عرضه می‌کند. با توجه به بازگشت این شرکت غول‌پیکر به بازار، چرا هیچ نوع عکس‌العملی تاکنون نسبت به بازگشت تحریم‌ها و عدم حضور احتمالی این شرکت درصحنه بین‌المللی نشده است؟
اولاً، نیمی از 3/2 میلیون بشکه صادرات نفت خام ایران در روز همچنان به چین، هند و ترکیه سرازیر می‌شود و همچنان باوجود بازگشت تحریم‌ها این صادرات به قوت خود باقی است. مهمترین اثر تحریم‌ها ممکن است بر عاملین تانکرهای مستقل مانند یونان باشد که بیش از 50 درصد از نفت خام ایران به چین را بر عهده‌دارند. شرکت‌های بیمه از پذیره‌نویسی کشتی‌ها و حاملان مرتبط با ایران پس از بازگشت تحریم‌ها، سرباز می‌زنند.
دوم اینکه ایالات‌متحده نسبت به از دست دادن نفت خام ایران هیچ اثری نمی‌پذیرد. این اثر بیشتر بر دولت‌هایی است که در قرارداد هسته‌ای با ایران باقی‌مانده‌اند. زیرا نظام بانکداری آمریکا آنان را تحریم می‌کند. بزرگترین بازنده‌ها کسانی خواهند بود که با ایران تحت برنامه برجام وارد قرارداد شدند مانند توتال فرانسه که قراردادی معادل 5 میلیارد دلار به مدت 10 سال برای منابع گازی پارس جنوب امضاء کرده است.
سوم، اگر بر اساس تحریم‌ها و نظام بانکداری آمریکا، از نفت خام ایران جلوگیری شود، دسترسی به بخش مالی و بیمه بسیار محدود خواهد بود و اوپک باید جایگزینی برای نفت خام ایران پیدا کند. درغیراین‌صورت، قیمت نفت خام فراتر از محدوده‌ای است که اوپک برای خود تعیین کرده است.
چهارم، اتحادیه اروپا، روسیه و چین برای شکستن رویکرد «اول آمریکا» در تجارت و سیاست‌های خارجی خود، چه خواهند کرد؟ ایالات‌متحده، دستورالعمل‌هایی برای تعرفه‌های فولاد و آلومینیوم، تجارت با چین، نفتا، سازمان جهانی تجارت، مرزهای مکزیک، سوریه و رژیم اشغالگر اسرائیل صادر کرده است. از طرف دیگر، ژاپن و کره جنوبی – واردکنندگان فعلی نفت خام ایران- نیز باید با ترامپ هم‌سو شوند.
پنجمین مسئله، زمان است. وضع تحریم‌های مجدد، ماه‌ها قبل توسط ترامپ اعلام‌شده بود. بنابراین، بازار آمادگی این مسئله را داشت و اثرات آن را کاهش داد. دیگر عاملِ زمانی مرتبط با تحریم‌ها، شرکت ملی نفت‌کش ایران است. برای این شرکت، تحریم‌های مجدد 180 روز طول می‌کشد تا اثر خود را باقی بگذارد و این، زمانی طولانی برای «جهان ترامپ» محسوب می‌شود. برای مثال، در 180 روز گذشته، وی 9 تن از کارکنان اصلی خود را اخراج کرد ازجمله رئیس اکسان‌موبیل و وزیر امور خارجه آمریکا، رکس تیلرسون.
منبع: تنکرشیپینگ، می 2018
