فاطمه اسماعیلی نماگر بورس تهران روز گذشته، با ریزش ۳۶۸ واحدی در مرز سقوط از کانال ۹۹ هزار واحدی متوقف شد. در این میان با وجود تداوم محرک‌های بنیادی همچون رشد نرخ دلار، سطوح جذاب کالاها در بازارهای جهانی و کاهش نرخ سود در بازارهای مالی (سپرده‌های بانکی و اسناد خزانه اسلامی) اما شاهد بی‌توجهی معامله‌گران به این محرک‌ها هستیم. در این شرایط نماگر بازار سهام یا با وضعیتی منفی مواجه می‌شود یا رشدهای محدودی را تجربه می‌کند که متاثر از برخی عدم قطعیت‌ها در میان سرمایه‌گذاران است. درخصوص این عدم اطمینان می‌توان به فضای تردید از روند آتی قیمت‌های جهانی و دلار و مهم‌تر از آن هراس از بازگشت ریسک‌های سیاسی اشاره کرد.
به گزارش رتبه آنلاین، این عدم قطعیت علاوه بر اینکه سبب تشدید فشار فروش ناشی از شناسایی سود در بازار می‌شوند، مانعی در برابر حرکت نقدینگی به سمت بورس است. باید توجه داشت این عوامل بنیادی هستند که روند بلندمدت بازار سهام را تعیین می‌کنند. بنابراین در صورت تداوم محرک‌های بنیادی و قطعیت درخصوص رشد سودآوری شرکت‌ها می‌توان انتظار داشت شرایط بازار سهام نیز بهبود پیدا کند. درست است که در این میان برخی معامله‌گران به شناسایی سود می‌پردازند اما پول هوشمند همواره مقصد سرمایه‌گذاری خود را می‌یابد. به این ترتیب می‌توان گفت بازار تنها در انتظار کسب اطمینان است و در صورت تداوم محرک‌های بنیادی، وضعیت کم رمق فعلی ادامه نخواهد داشت.
عدم اطمینان و سردرگمی معامله‌گران
در شرایط کنونی تداوم ریسک‌های غیراقتصادی (سنگ‌اندازی آمریکا در برجام) و عدم شفافیت در این خصوص، بسیاری از سرمایه‌گذاران را دچار سردرگمی و تردید کرده است. در کنار این ریسک، اجرایی شدن برخی قوانین جدید در بازار سهام همچون تغییر نحوه گزارشگری مالی از سوی ناشران و حذف پیش‌بینی سود و همچنین ساماندهی اعتبارات بر سرگیجه فعالان بازار افزوده است. موضوعی که خود می‌تواند عامل تقویت فشار فروش ناشی از شناسایی سود در بازار باشد.
شناسایی سود
بسیاری از کارشناسان بازار سهام معتقدند پس از رشدهای پرشتاب برخی سهم‌ها (به ویژه گروه کالایی) که عمدتا از ابتدای تابستان آغاز شد، بسیاری از سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی که عمدتا از الگوی رفتاری ریسک‌گریز تبعیت می‌کنند، به شناسایی سود پرداخته و به جمع فروشندگان سهام پیوسته‌اند. این وضعیت حالا با توجه به ریسک‌های غیراقتصادی و عدم قطعیت‌های موجود، شدت بیشتری پیدا می‌کند. اما این عدم اطمینان در مورد عوامل حمایتی نیز وجود دارد.
هراس از پایداری عوامل حمایتی
در حال حاضر وضعیت مناسب قیمت‌ها در بازارهای جهانی و همچنین رشد نرخ دلار به‌عنوان مهمترین عوامل حمایت‌کننده از قیمت سهام در بورس تهران به شمار می‌روند. در این میان اما هراس‌هایی وجود دارد که سبب افزایش تردید در میان فعالان بازار شده است.بازارهای جهانی: همان‌طور که اشاره شد در حال حاضر دو عامل اثرگذار رشد قیمت‌ها در بازارهای کالایی و همچنین تداوم رشد نرخ دلار به‌عنوان عوامل حمایتی در بازار سهام ایفای نقش می‌کنند. درخصوص بازارهای جهانی، روز گذشته با بازگشایی این بازارها، قیمت فلزات پایه روندی صعودی را طی کردند. در این خصوص بهای روی با رشد قابل توجه ۹/ ۱ درصدی تا سطوح ۳۵۴۰ دلار در هر تن افزایش یافت. به این ترتیب دیروز قیمت این فلز در اوج ۱۱سال گذشته قرار گرفت. بررسی‌ها نشان از تداوم روند کاهشی موجودی انبارهای لندن و شانگهای دارد. طبق نظر وودمکنزی بهای روی در سال میلادی جاری به سمت ۴ هزار دلار در هر تن حرکت خواهد کرد. در بورس شانگهای بهای این فلز اساسی با رشد مطلوب تا ۴هزار و ۳۰۲ دلار در هر تن افزایش یافت. آمارها نشان می‌دهد تعداد قراردادهای خرید (Long Position) به ۱/ ۲۴۰ هزار رسیده که رشد ۶/ ۲۶ هزار عددی معادل ۵/ ۱۲ درصد داشته است. بنابراین ورود سرمایه جدید به این بخش همزمان با کاهش موجودی انبارهای LME می‌تواند چشم‌انداز مناسبی برای فلز روی باشد. قیمت مس نیز دیروز با رشد ۸/ ۰ درصدی همراه شد و به ۷۱۴۷ دلار در هر تن رسید. در این خصوص آمارها نشان می‌دهد واردات قراضه مس چین ناشی از سیاست‌های جدید دولت این کشور در ماه دسامبر کاهش ۸/ ۱۹ درصدی داشته و به ۲۶۳ هزار تن رسیده که می‌تواند محرک افزایش قیمت کنسانتره و کاتد باشد. همچنین دیروز آلومینیوم با رشد ۵/ ۰ درصدی، ۲۲۶۹ دلار در هر تن معامله شد. قیمت سرب نیز با افزایش ۶/ ۰ درصدی به سطوح ۲۶۲۰ دلار در هر تن در بورس لندن رسید. این عوامل وضعیت بنیادی بسیاری از شرکت‌های بورسی را بهبود بخشیده و در مجموع شرایط مناسبی در بازار سهام ایجاد می‌کند. با این وجود همچنان ابهاماتی درخصوص تداوم قیمت‌های فعلی وجود دارد. پشت سر گذاشتن فصل سرما، احتمال رفع اختلالات عرضه را قوی‌تر می‌کند. این شرایط می‌تواند عامل فشار بر قیمت کالاها در بازارهای جهانی باشد.
بازار ارز: در بازار ارز نیز از ابتدای سال تاکنون شاهد رشد بیش از ۲۰ درصدی نرخ دلار در بازار آزاد و قرار گرفتن قیمت این ارز در محدوده بالاتر از ۴۵۰۰ تومان بودیم. در این بازار از یکسو فشار عرضه از سوی صرافی‌ها مانع از عبور دلار از سطح کنونی می‌شود و از سوی دیگر تداوم تقاضای آربیتراژی از افت قابل توجه نرخ دلار جلوگیری می‌کند. در این میان نیز رئیس کل بانک مرکزی به پشتوانه تقویت سمت عرضه در روزهای آتی، وعده کاهش نرخ دلار را مطرح کرده است. همه این عوامل سبب می‌شود تا فعالان بازار در یک بلاتکلیفی قرار گرفته و محتاطانه وارد گردونه معاملات سهام شوند، چرا‌که سرکوب نرخ دلار و افت احتمالی نرخ این ارز تا پایان سال می‌تواند انتظارات از سودآوری سال آتی شرکت‌ها را تعدیل کند.
کمبود نقدینگی در بازار سهام
نگاهی به روند ارزش معاملات خرد سهام طی روزهای گذشته نشان از کمبود نقدینگی در بازار سهام دارد. دیروز نیز ارزش معاملات خرد سهام با کاهش ۲۷ درصدی نسبت به میانگین دی ماه در سطح ۱۲۹ میلیارد تومان قرار داشت. در این میان به نظر می‌رسد فضای تردید از روند آتی قیمت‌های جهانی و دلار و مهم‌تر از آن هراس از بازگشت ریسک‌های سیاسی، مانع از حرکت نقدینگی به سمت بورس شده است.
سه نگاه به شرایط بورسی
محمد نوربخش کارشناس بازار سهام: بازار با وجود افت ۳۶۸ واحدی در معاملات روز گذشته اما در مجموع وضعیت مناسبی را تجربه می‌کند، چرا‌که افت شدیدی در قیمت‌ها دیده نمی‌شود. به نظر می‌رسد بازار تا حدودی در انتظار تعیین تکلیف نرخ دلار است. در این میان ممکن است به واسطه سیاست‌های کنترلی بانک مرکزی، نرخ دلار تا حدودی کاهش پیدا کند. به این ترتیب بسیاری از فعالان بازار در فضایی انتظاری قرار گرفته‌اند. در صورتی که نرخ‌های کنونی دلار مورد پذیرش بازار قرار گیرند، طبیعتا شاهد رشد قیمتی خواهیم بود. علاوه بر این به نظر می‌رسد معامله‌گران رصد قیمت‌ها را در بازارهای جهانی در اولویت فعالیت خود قرار داده‌اند و تا حدودی نگران پایداری قیمت کالاهای جهانی هستند. در مجموع این عوامل وضعیتی احتیاطی را در بازار رقم زده است.
ولید هلالات، کارشناس بازار سهام: با وجود اینکه نماگر بورس تهران نتوانست از سطح ۱۰۰ هزار واحدی عبور کند اما وضعیت مناسبی را تجربه می‌کند. دلار نشان داد که با وجود افزایش عرضه از سوی بانک مرکزی به سطوح پایین‌تر از ۴۵۰۰ تومان افت نمی‌کند. در بازارهای جهانی نیز تداوم سیاست افزایش بدهی در آمریکا زمینه تضعیف روز به روز دلار را فراهم می‌کند. چینی‌ها نیز پول خود را تقویت کرده‌اند و به سیاست‌های پیشین خود همچون مسائل زیست‌محیطی پایبند هستند. این موضوع باعث می‌شود تا قدرت کالاها در بازارهای جهانی افزایش پیدا کند. در حال حاضر نماد ۷۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس تهران به این دو مولفه (نرخ دلار و بازارهای جهانی) وابسته‌اند و از این رو از شرایط بنیادی مناسبی نیز برخوردار هستند. در این میان اما باید توجه داشت از ابتدای تابستان تاکنون بازدهی مناسبی از صنایع کالامحور از آن معامله‌گران شده است. به این ترتیب بسیاری از فعالان حقیقی و حقوقی ریسک‌گریز با شناسایی سود از سهام بزرگ به جمع فروشندگان پیوسته و سبب تشدید فشار فروش می‌شوند. در مقابل نیز خریداران در انتظار موقعیت مناسب‌تر خرید سهام هستند. در این شرایط اما به نظر می‌رسد وضعیت خرید و فروش معامله‌گران کاملا تحلیلی و منطقی بوده و هیجانی در رفتار سرمایه‌گذاران دیده نمی‌شود. در صورت تداوم شرایط کنونی، در کوتاه‌مدت وضعیت کم‌نوسان کنونی باقی خواهد ماند.
ایمان مقدسیان، کارشناس بازار سهام: بازار در معاملات روز گذشته به موجب رشد مناسب قیمت روی و سرب در بازارهای جهانی و همچنین تداوم رشد نرخ دلار، بیشترین تمرکز خود را روی نمادهای وابسته به دلار و بازارهای کالایی قرار داده است. دیگر صنایع بورسی نیز به واسطه رشدهای پرشتاب گذشته در حال حاضر با شناسایی سود سهامداران، در معرض فروش قرار گرفته‌اند. این سهام باید تا حدی مورد دادوستد قرار گیرند تا هدف قیمتی جدیدی در ذهن سهامداران ترسیم شود. در شرایط کنونی هر چند عوامل حمایتی همچون دلار و بازارهای کالایی به کمک بورس تهران آمده اما پارامترهای منفی همچون تداوم ریسک‌های غیراقتصادی مانند احتمال خروج آمریکا از معاهده برجام و همچنین عدم درک صحیح معامله‌گران از قوانین جدید (حذف پیش‌بینی سود و ساماندهی اعتبارات) سبب می‌شود تا وضعیتی محتاط بر معاملات سهام حاکم شود. در این میان نباید مرز روانی ۱۰۰ هزار واحدی را نیز فراموش کرد. با وجود این به نظر می‌رسد در صورت فراهم بودن شرایط مذکور و همچنین کاهش تردیدهای بازار، این مرز روانی به راحتی قابل دسترسی باشد.
در بازار چه گذشت؟
روز گذشته شاهد افت عمومی در اغلب صنایع بورسی بودیم. به این ترتیب بررسی روند صنایع بورسی در این روز نشان می‌دهد از ۳۸ صنعت مورد بررسی، شاخص ۶ صنعت با رشد همراه شد و ۲۹ صنعت نیز معاملات روزانه خود را با افت پشت سر گذاشتند. (شاخص ۳ صنعت بدون تغییر ماند). بیشترین بازدهی‌های دیروز بورس تهران از آن صنایع تک‌نماد شد. به این ترتیب در این میان گروه محصولات چوبی به واسطه رشد قیمت تک‌نماد خود (چفیبر) بیشترین بازدهی (حدود ۵ درصد) در میان صنایع بورسی را کسب کرد. پس از آن نیز گروه استخراج زغال‌سنگ با تک نماد «کطبس» با رشد ۶/ ۴ درصدی همراه شدند. در مقابل اما گروه محصولات کاغذی با تحمیل زیان حدود ۸/ ۱ درصدی به سهامداران خود در قعر جدول بازدهی روز گذشته صنایع بورسی قرار گرفتند. در عین حال روز گذشته فلزی‌ها با دادوستد ۱۲۲ میلیون سهمی به ارزش ۴۲ میلیارد تومان بیشترین حجم و ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد بازگشایی پرقدرت بازارهای جهانی به خصوص در مورد دو فلز سرب و روی سبب افزایش توجه به نمادهای مرتبط شد. در این خصوص نمادهای «فاسمین» و «فرآور» به‌عنوان تولید و صادرکنندگان شمش روی رشدهای حداکثری قیمت را تجربه کردند و با صف خرید همراه شدند. رشد قیمت مس نیز دیروز محرک اصلی رشد قیمت در نمادهای «فملی» و «فباهنر» بود. روز گذشته خالص تغییر مالکیت میان بازیگران اصلی بازار پس از دو روز متوالی غلبه حقوقی‌ها، به نام سهامداران حقیقی بازار رقم خورد. به این ترتیب دیروز حدود ۵/ ۸ میلیون سهم و در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. این جابه‌جایی رقمی معادل ۵ میلیارد تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران حقیقی منتقل کرد. بیشترین میزان خالص خرید معامله‌گران حقوقی اما به نماد معاملاتی شرکت ایران خودرو اختصاص داشت. به این ترتیب دیروز حدود ۳ میلیون و ۴۳۶ هزار سهم «خودرو» به ارزش ۹۹۰ میلیون تومان به پرتفوی حقوقی‌ها منتقل شد. پس از «خودرو»، بیشترین خالص خرید حقوقی‌ها در نماد معاملاتی پتروشیمی شازند شکل گرفت به‌طوری‌که خالص خرید حقوقی‌ها در نماد «شاراک» به بیش از ۳میلیون سهم به ارزش ۹ میلیارد تومان رسید.در آن سوی بازار نیز حقیقی‌ها بیشترین تحرک خود را در نماد معاملاتی شرکت‌های توسعه معادن روی ایران، کالسیمین و باما دیدند.
منبع : دنیای اقتصاد