علیرضا ناصرپور مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران| راه‌اندازی قراردادهای مشتقه ارزی، از جمله قراردادهای آتی و اختیار معامله، یکی از ضروریات حال حاضر اقتصاد کشور است. مهمترین کارکرد قراردادهای مشتقه ارزی ایجاد ابزاری جهت پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز است به‌طوری که این قراردادها در بیشتر بورس‌های معتبر اعم از کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه راه‌اندازی شده و مورد استفاده فعالان بخش‌های مختلف قرار می‌گیرند. یکی از دلایل اهمیت راه‌اندازی این معاملات در کشور فقدان ابزارهای لازم جهت پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز، برای سرمایه‌گذاران خارجی و فعالان اقتصادی از جمله صادر‌کنندگان و تولید‌کنندگان است. علاوه بر این به دلیل وجود شفافیت بالا در بازار قراردادهای مشتقه می‌توان از این ابزار در جهت کنترل، ساماندهی و از بین بردن رانت‌های مربوط به چند نرخی بودن در بازار ارز کشور استفاده کرد.
شرکت بورس کالای ایران به‌عنوان اولین بورس ابزارهای مشتقه بازار سرمایه کشور و با دارا بودن ۹ سال تجربه موفق در قراردادهای آتی سکه طلا، تمامی مقدمات اجرایی شدن قراردادهای مشتقه ارزی را فراهم کرده است. بورس کالای ایران از سال ۱۳۹۴ و قبل از طرح راه‌اندازی معاملات قراردادهای مشتقه ارزی در شورای عالی بورس و اوراق بهادار تمامی زیرساخت‌های لازم اعم از حقوقی و مقرراتی، سامانه‌های معاملاتی، انجام مطالعات تخصصی، سامانه‌های نظارتی و … را جهت راه‌اندازی این معاملات ایجاد کرده است. در واقع به محض موافقت نهایی با راه‌اندازی قراردادهای مشتقه ارزی در کوتاه‌ترین زمان ممکن معاملات آن در بورس کالای ایران قابل راه‌اندازی خواهد بود. تمامی زیرساخت‌های اجرایی آن، سامانه‌های معاملاتی و نظارتی و اطلاع‌رسانی آماده است و یک تجربه حرفه‌ای در طول حدود یک دهه در بازار سرمایه و به‌طور خاص بورس کالا در معاملات مشتقه ایجاد شده که این امر آمادگی بازار را نیز برای این امر بالا برده است. به نظر می‌رسد هر چقدر سریع‌تر این ابزار در اختیار فعالان اقتصادی قرار بگیرد بهتر است. به محض بر طرف شدن ملاحظات نهاد ناظر بازار ارز، به لحاظ اجرایی این معاملات قابلیت راه‌اندازی خواهد داشت.
سازوکار معاملات قراردادهای مشتقه ارزی
سازو کار قراردادهای مشتقه ارزی از جمله قراردادهای آتی و اختیار معامله ارزی همانند قراردادهای آتی و اختیار معامله سکه طلا در بورس کالای ایران خواهد بود. در مورد قراردادهای آتی تمامی خریداران و فروشندگان با تودیع وجه تضمین اولیه که با توجه به نوسانات دارایی پایه درصدی از ارزش قرارداد است، می‌توانند اقدام به خرید و فروش یا به عبارت دیگر اخذ موقعیت‌های تعهدی خرید و فروش کنند.همچنین نحوه کشف قیمت نیز مبتنی بر مکانیزم عرضه و تقاضاست که البته به دلیل ماهیت قراردادهای آتی مهمترین عامل در تعیین نرخ قراردادهای آتی ارز، نرخ نقدی ارز خواهد بود. در واقع بازار قراردادهای آتی دنبال‌کننده بازارهای نقدی هستند که این موضوع در مورد بازار قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالای ایران و همچنین بر اساس مطالعات انجام شده در سایر بازارهای آتی دنیا نیز صادق است. به نظر می‌رسد در کشور کارکرد اساسی و اصلی قراردادهای مشتقه ارزی عمدتا پوشش ریسک خواهد بود. تمامی افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند به کارگزاران دارای مجوز معاملات مشتقه بورس کالای ایران مراجعه کنند و پس از صدور کد معاملاتی وارد این بازار شوند و هیچ محدودیتی برای ورود به این بازار وجود ندارد. علاوه بر این امکان استفاده از بستر معاملات برخط نیز جهت انجام معاملات مشتقه ارزی وجود دارد. این امر دسترسی به بازار را تا حد زیادی تسهیل کرده است. همچنین قراردادهای مشتقه ارزی در دو قالب قراردادهای آتی و اختیار قابل راه‌اندازی است، که اگر هر دوی این ابزارها راه‌اندازی شود، فعالان اقتصادی بسته به سطح ریسک گریزی خود و نیز پیش‌بینی خود از آینده می‌توانند اقدام به اتخاذ موقعیت در بازار این ابزارها کنند.
منبع : دنیای اقتصاد
