نباید انتظار داشته باشیم که با استفاده از فناوری فروش بیمه‌های عمر تحول چشمگیری داشته باشد
یکی از مزایای بیمه‌های زندگی در اغلب کشورهای جهان معافیت‌های مالیاتی بیمه‌های زندگی است
انسان موجودی آینده‌نگر و دوراندیش و خطر گریز است و ابهام نسبت به آینده و نیازهای آتی، تأمین آتیه خانواده، ازدواج، خرید مسکن، تولد فرزندان، تحصیلات عالی و دغدغه‌ها و دل‌مشغولی‌هایی از این قبیل، نیازهایی است که فقط با بهره‌گیری از بیمه و مزایای آن مرتفع خواهد شد . امروزه بیمه در جوامع مختلف نقش‌ها و کارکردهای زیادی دارد. صنعت بیمه که از ارکان مهم اقتصادی و از پشتوانه‌های بازارهای مالی است . فایده اصلی بیمه، دادن اطمینان به افراد جهت مقابله با خطرات احتمالی و پشتیبانی از او در هنگام وقوع خطر است. فارغ از نوع بیمه می‌توان گفت، بیمه علاوه بر ایجاد محیطی امن برای فعالیت‌های اقتصادی، باعث ایجاد اطمینان برای کار و تولید و سرمایه‌گذاری و به‌طورکلی ایجاد فضای امن و آرام برای فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی است. از سویی مبالغ حاصل‌شده از فروش بیمه‌های مختلف، باعث رونق اقتصادی، ایجاد فرصت‌های شغلی و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و سودآور است و از سوی دیگر صنعت بیمه با جبران خسارت‌های ناشی از حوادث ناگوار و ارائه پوشش‌های بیمه‌ای جهت مقابله با ریسک‌های مختلف، پشتوانه عظیمی برای کلیه بخش‌های اقتصادی است و امنیت و آرامش خاطر جامعه و آحاد مردم را فراهم می‌سازد و از سوی دیگر باعث ارتقای سطح رفاه اجتماعی مردم خواهد شد و از این منظر راهکار مناسبی برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی و دغدغه‌های روانی ناشی از آن است . بیمه‌های عمر انواع گوناگونی دارد که علاوه بر ارائه طیف وسیعی از پوشش‌های بیمه‌ای شامل ارائه تأمین‌های مناسب در صورت فوت، نقص عضو، ازکارافتادگی، ابتلا به بیماری‌های خاص و… سرمایه‌گذاری مناسبی رأی برای آینده بیمه‌شده و خانواده او فراهم می‌کند. این نکات را عباس رنجبر کلهرودی مدیر بیمه‌های عمر و حوادث شرکت بیمه رازی مطرح ساخته و معتقد است که در این حوزه باید اقدامات تازه‌ای را مدنظر قرارداد. در ادامه مشروح گفت‌وگو با این کارشناس را در حوزه آسیب‌شناسی چالش‌های توسعه بیمه‌های زندگی را می‌خوانید:
*در ابتدا توضیح بفرمایید که فرهنگ استفاده از بیمه‌های زندگی در ایران را تا چه میزان بالغ می‌دانید و آیا حجم فعالیت‌های تبلیغی و مشاوره‌ای را کافی می‌دانید؟ ظرفیت‌های مغفول و چرا به فعلیت درنیامده است؟
فرهنگ بیمه، آن‌گونه که مورد انتظار است، یعنی اینکه ما بیمه‌های مختلف را پشتوانه خود بدانیم و بدون آن احساس کمبود و عدم آرامش داشته باشیم، هنوز در جامعه تعمیم نیافته است. نهادینه کردن بیمه در سبد خانواده‌های هم‌وطن ایرانی، نیاز به کوشش همگانی و عزم ملی دارد .علاوه بر خانواده‌ها و صنعت بیمه، باید کلیه نهادهای فرهنگی و اقتصادی دست‌به‌دست دهند و این هدف را برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت بلندمدت تحقق بخشند.
معتقدم شرکت‌های بیمه با توان تخصصی خود در ارزیابی ریسک و نگهداری آن می‌توانند کلیه ریسک‌هایی که جان و مال کلیه آحاد اجتماع را به مخاطره اندازد حفظ و حراست کند.شرکت‌های بیمه حمایت از جان و مال و منابع انسانی و اقتصادی کشور را در قبال ریسک‌های پیش رو وظیفه خود می‌دانند و سعی کرده‌اند با طراحی انواع بیمه‌نامه‌های مختلف این رسالت را به فرجام برسانند. شکی نیست که فعالیت‌های مشاوره، تبلیغی و ترویجی صنعت بیمه تاکنون کافی نبوده است .اما بیش آن به نظر می‌رسد باید نگرش مردم به مقوله بیمه تغییر کند و آن را یک ضرورت جدی در زندگی خود تلقی کنند .
*اشکال مختلف بیمه‌های عمر در جهان با ایران چه تفاوت‌های دارد و چه نوع بیمه‌هایی در ایران قابل بومی‌سازی است؟ چه الگوبرداری‌های موفقی می‌توان انجام داد که تاکنون انجام‌نشده است؟
بدون تردید نوع محصول بیمه‌ای، کیفیت آن، نحوه عرضه، خدمات پس از فروش و…. در توسعه آن نقش مهمی دارد، اما همیشه عدم استقبال از یک محصول صرفاً به دلیل قالب و شکل آن نیست. در بازار بیمه ایران از سنوات دور اغلب بیمه‌نامه‌های عمر متداول دنیا ارائه و فروخته‌شده است اما کمیت آن تا سال‌های اخیر قابل‌توجه نبوده است .اعتقاد من این است مهمترین عامل قالب و شکل و الگو نیست، نگرش است.
البته بازار بیمه ایران با توجه به ساختارهای کلان اقتصادی، به‌ویژه پدیده تورم، مردم و شبکه فروش و شرکت‌های بیمه را در سال‌های اخیر به بیمه عمر و سرمایه‌گذاری سوق داده است که شاید بهتر باشد این رویه به نفع بیمه‌های عمر زمانی، تمام عمر و بیمه‌های مستمری تغییر جهت بدهد
*موانع و راهکارهای توسعه بیمه‌های عمر در کشور چیست ؟ به نظر جنابعالی مهمترین کاستی و چالش حوزه بیمه زندگی در چه بخش‌هایی است و نقش سیاست‌گذاران و شرکت‌های فعال در این چالش‌ها کجاست؟
صنعت بیمه علاوه بر اینکه متأثر از نظام اقتصادی و اجتماعی و سیاسی است، خود یک سیستم بزرگ و پیچیده است که از اجزای متنوعی تشکیل‌شده است .هریک از اجزا و عوامل به میزان وزن خود در این صنعت تأثیر دارد. به‌عنوان نمونه: قوانین و مقررات، شبکه فروش، مدیران و کارکنان، محصولات بیمه‌ای، شبکه فروش، شرایط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی کشور، فرهنگ بیمه و ساختارهای شرکت بیمه، آموزش و…. هرکدام نقش و شرایط ویژه‌ای دارد . بدیهی است چنانچه خللی در هریک از اجزا به وجود آید کل سیستم را با مشکل مواجه خواهد ساخت. و قطعاً ایراد یک بخش جزئی از یک سیستم مثلاً محصول، نظام مدیریت، شبکه فروش شرکت‌های بیمه و یا … جزئی‌نگری است و عدم نگاه سیستمی به این موضوع کار خردمندانه‌ای نیست .
اما اگر بخواهیم به‌طور خلاصه مکانیسم‌هایی که به توسعه بیمه‌های زندگی می‌انجامد را نام ببریم می‌توانیم به موارد زیر اشاره‌کنیم:
-1اصلاح ساختارهای اداری شرکت‌های بیمه و سازمان‌دهی مجدد آن به‌منظور توسعه بیمه‌های عمر
-2 تعیین و تبیین استراتژی کلان صنعت بیمه با توجه به چشم‌انداز 20 ساله و لایحه قانونی اصل 44 قانون اساسی و تنظیم برنامه عملیاتی و تعیین سهم هر رشته بیمه‌ای ازجمله بیمه عمر.
-3 سیاست‌گذاری در مورد ترویج و تبلیغ بیمه‌های عمر با همکاری بیمه مرکزی، شرکت‌های بیمه و سایر سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط
-4تدوین یک برنامه آموزشی فراگیر و گسترده جهت ارتقای دانش و تخصص نیروی انسانی شاغل در صنعت بیمه به‌ویژه نمایندگان و بازاریابان و ایجاد یک مرکز آموزشی فعال به همین منظور
-5 مهندسی مجدد شبکه فروش با ارزیابی جایگاه شغلی و حرفه‌ای و حقوقی نمایندگان و بررسی مشکلات شبکه فروش، بازاریابان و نیز استفاده از راهکارهای جدید
-6 استفاده از روش‌های جدید بازاریابی و فروش ازجمله: فروش بیمه‌نامه‌های عمر و سرمایه‌گذاری به‌صورت گروهی/جایگزینی بیمه‌های عمر و پس‌انداز و تمام عمر به‌جای بیمه‌های خطر فوت مصوبه کارکنان دولت/جهت‌دهی پس‌اندازهای متنوع قانونی مربوط به کارکنان بخش دولتی و خصوصی / فراهم ساختن بسترهای لازم فروش اینترنتی بیمه عمر و سایر بیمه‌های خرد/ بررسی درباره ایجاد صندوق‌های بازنشستگی توسط شرکت‌های بیمه بازرگانی / فروش بیمه از طریق تشکیل کنسرسیوم با همکاری بانک‌ها و مؤسسات تولیدی و خدماتی به‌ویژه در بخش مسکن.
7 – تدوین یک برنامه راهبردی به‌منظور تقویت همکاری‌های شرکت‌های بیمه در برنامه‌های تحقیق و توسعه.
8- بررسی راه‌های اشاعه و تعمیم فرهنگ بیمه در جامعه و اجرایی نمودن آن با ایجاد کمیته‌ای متشکل از نمایندگان صنعت بیمه، وزارت اقتصاد و دارایی، آموزش‌وپرورش، آموزش عالی، کار، صنایع و…
9 – استفاده از تجربه سایر کشورها با انجام اقدامات زیر:تشکیل یک گروه تحقیق به‌منظور انجام مطالعات تطبیقی در بیمه مرکزی ایران و یا..
/ ترجمه کتب و مقالات بیمه‌ای و دستاوردهای بیمه‌ای در جهان/ اعزام کارشناسان به کشورهای دیگر جهت طی دوره‌های آموزش و یا بازدید
-10برطرف نمودن مشکلات فنی موجود بیمه‌های عمر شامل: اصلاح نرخ بهره فنی با وضعیت اقتصادی و نرخ تورم و انعطاف‌پذیر نمودن آن/اصلاح مقررات بازخرید بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری/ تدوین دستورالعمل‌های فنی در مورد نحوه پذیرش ریسک، چگونگی اعمال اضافه نرخ پزشکی و…
-11 اصلاح قوانین و مقررات بیمه‌ای و بازنگری همه‌جانبه در آن و تدوین دستورالعمل‌های حقوقی در موارد مختلف ازجمله توفیق بیمه‌نامه، انتقال آن، شرایط تعلیق و…
-12 تشکیل بانک بیمه با مشارکت شرکت‌های بیمه و در راستای پشتیبانی درفروش بیمه‌نامه‌ها، تسهیل وصول حق بیمه‌ها، سهولت در سرمایه‌گذاری ذخایر ریاضی و…
13 – مطالعه، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در مورد فروش بیمه‌های خرد برای اقشار کم‌درآمد با کمک و حمایت دولت.
14-مطالعه و تحقیق و طراحی بیمه‌های جدید با توجه به نیاز اقشار مختلف مردم.
-15 کاهش نارضایتی مردم از خدمت‌رسانی شرکت‌های بیمه، با بررسی نظرات بیمه‌شدگان و نظرسنجی مستمر استفاده از CRM
-16 استفاده از اعجاز فنّاوری و سرمایه‌گذاری لازم در این بخش و ترغیب و تشویق سایر متصدیان.
-17 ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی و آماری و بهنگام در صنعت بیمه جهت کمک به تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های اجرایی.
– 18اجرایی شدن اعمال معافیت‌های مالیاتی موجود و ارائه پیشنهادهای جدید دراین‌باره به‌منظور حمایت از بیمه‌شدگان بیمه‌های عمر
-19 تنوع بخشیدن به شیوه‌های وصول حق بیمه بیمه‌شدگان، به‌ویژه استفاده از فنّاوری‌های جدید ازجمله استفاده از کارت و پول الکترونیکی و….
-20 استاندارد نمودن خدمات بیمه‌ای در فرآیندهای صدور و پرداخت خسارت با اعمال مدیریت کیفیت.
-21 اهمیت به مطالعه و تحقیق در صنعت بیمه و ایجاد واحدهای ستادی و تحقیقاتی در راستای پشتیبانی از واحدهای اجرایی.
-22 توجه به ساختار فرهنگی و مذهبی اقوام و فرق در کشور جهت شناسایی نیازهای واقعی مردم کشور متناسب با ویژگی فرهنگی آنان.
-23 توجه بیشتر به نقش دولت در حمایت از صنعت بیمه به‌عنوان مجری سیاست‌های دولت و اجرای برنامه‌ها در راستای اصل 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران.
-24اعطای مجوز فعالیت به شرکت‌های بیمه خارجی به‌صورت محدود جهت کسب تجربیات آنان در عرضه و فروش بیمه‌های عمر
– 25تعیین چشم‌اندازهای 5، 10، 15 و 20 ساله جهت توسعه بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری
*به نظر شما نوآوری در این بخش تا چه میزان رعایت شده و آیا به‌روزرسانی بیمه‌های عمر در قالب بیمه زندگی موفق بوده است ؟
شاید انتظار تحولات نوآورانه و خلاقانه در همه امور انتظار درستی نباشد . خدمات بیمه‌ای به‌ویژه بیمه‌های زندگی با توجه شرایطی که دارد معمولاً در دنیا هم خیلی دستخوش تحول زیادی نشده است . البته برخی خدمات جانبی مانند تسهیل در صدور بیمه‌نامه، تسهیل در پرداخت حق بیمه، دریافت برخی خدمات دیگر با استفاده از فناوری‌های جدید آسان شده است .اما این تحولات در حوزه بیمه‌های زندگی مانند سایر موارد خیلی چشمگیر و فناورنه نبوده است .
*در حوزه متنوع سازی بیمه‌های زندگی وضعیت چگونه است. بیمه‌های عمر متغیر (Variable Life) که با ترکیب بخش پوشش‌های بیمه‌ای و ذخیره‌سازی بیمه‌های تمام عمر و بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری طراحی می‌شوند در ایران تا چه میزان به مردم معرفی‌شده و آیا توانسته توفیقی داشته باشد؟
بیمه‌های عمر متغیر به‌طورکلی بیمه‌هایی هستند که امکان تغییر و یا تغییراتی را در بیمه‌نامه به‌صورت خودکار و یا دلخواه در بیمه‌نامه ایجاد می‌کنند و این تغییرات هزینه‌های اضافی به همراه ندارد . اما اگر منظور بیمه عمر و سرمایه‌گذاری (VUL)باشد. یک نوع بیمه‌نامه عمر و سرمایه‌گذاری است که بخش سرمایه‌گذاری آن را می‌توان به در طیف گسترده‌ای از حساب‌های جداگانه، شبیه به صندوق‌های متقابل سرمایه‌گذاری کرد. مؤلفه “متغیر” در نام به این توانایی برای سرمایه‌گذاری در حساب‌های جداگانه‌ای است که مقادیر آن‌ها متفاوت است – به دلیل اینکه در سهام و / یا بازار اوراق قرضه سرمایه‌گذاری می‌شوند، متفاوت است. مؤلفه “جهانی” در نام به انعطاف‌پذیری صاحب در پرداخت‌های حق بیمه اشاره دارد. حق بیمه می‌تواند از هیچ‌چیز در یک ماه خاص تا حداکثرهای تعریف‌شده توسط قانون درآمد داخلی برای بیمه زندگی متفاوت باشد.
*با توجه به رواج بیمه عمر زمانی (Term Life) آیا می‌توان این‌گونه برداشت کرد که نرخ حق بیمه کمتر در مقوله توجه عمومی به بیمه عمر اثرگذار است؟
بیمه‌های عمر زمانی به‌صورت گروهی و انفرادی ارائه می‌شود. بیمه‌های عمر زمانی گروهی از طریق سازمان‌ها، بنگاه‌ها و کارفرمایان برای کارکنان خریداری می‌شود و اجباری است و حق بیمه کمتر در خرید این بیمه، مؤثر و تعیین‌کننده است. اما خرید بیمه عمر زمانی انفرادی اختیاری است و استقبال از آن نشان‌دهنده رواج آن است. رواج عمر زمانی در بیمه‌های عمر زمانی گروهی در کشور درست است اما در بیمه‌های عمر زمانی انفرادی رواج چندانی در کار نیست و سهم آن نیز فعلاً قابل‌توجه نیست و نرخ حق بیمه هم پایین است و چندان تعیین‌کننده نیست.
*روش‌های ارزیابی و مشاوره در حوزه بیمه عمر را در شرایط کنونی کشور چگونه می‌دانید؟ آیا استفاده از ابزارهای فن‌آورانه در این بخش را کافی می‌بینید؟
درفروش بیمه‌های عمر از همه روش‌های متداول فروش و همچنین ارائه مشاوره به طرق گوناگون استفاده می‌شود و از فناوری‌های جدید نیز به‌وفور استفاده می‌شود . اما با توجه ماهیت بیمه‌های عمر، اثر این راهکارها مانند سایر بازارها نخواهد بود. زیرا بنا بر یک اصل پذیرفته‌شده درفروش بیمه‌های عمر ” بیمه‌های عمر فروختنی است ” و فروش آن نیز از طریق فروش چهره به چهره موفقیت‌آمیز است و در این راستا شبکه فروش صنعت بیمه تلاش خود را مصروف داشته است. بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که با استفاده از فناوری فروش بیمه‌های عمر تحول چشمگیری داشته باشد.
نقش شبکه فروش و کارآمدی شرکت‌ها و نمایندگان فروش این بخش در وضعیت کنونی بیمه‌های زندگی را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه پیشنهادهایی دارید؟
شبکه فروش مهمترین نقش را درفروش بیمه‌های خرد ازجمله بیمه‌های زندگی دارند . نمایندگان و کارگزاران بیمه و بازاریابان آن‌ها شبکه فروش صنعت بیمه را تشکیل می‌دهند و در حقیقت بازوان اجرایی شرکت‌های بیمه جهت فروش بیمه می‌باشند. توانایی و بالندگی شبکه فروش، شکوفایی فروش ازنظر کمی و کیفی را به دنبال خواهد داشت و ضعف آن نیز موجب پریشانی در عرضه بیمه در جامعه خواهد بود.
خوشبختانه تعداد نمایندگان شرکت‌های بیمه در سال‌های اخیر از رشد کمی بسیار خوبی برخوردار بوده است که به باور برخی صاحب‌نظران اضافه شدن آن دیگر ضرورتی ندارد. اما ازنظر برخی معیارها تا حرفه‌ای شدن آنان شاید فاصله باشد. عدم برخورداری از آموزش‌های استاندارد نمایندگی، وجود ابهام در جایگاه حقوقی و قانونی فروشندگان بیمه، عدم هدایت صحیح شبکه فروش و نبود نظارت نظام‌مند، شیوه‌های جذب، عدم وجود نظام‌های حمایتی و رفاهی و…. از مشکلات جاری شبکه فروش است . اخیر با ورود فناوری‌های نوین نقش نمایندگان در برخی رشته‌های بیمه‌ای کم‌رنگ شده و مشکلات رقابتی نمایندگان را سخت‌تر کرده است.
*جایگاه حقوقی و قانونی بیمه‌های عمر در ایران را در مقایسه با صنعت جهانی بیمه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در قانون بیمه که در سال 1316 تصویب‌شده است در چند ماده‌قانون که در آن به بیمه عمر اشاره‌شده و موادی که در آن کلیات و همه رشته‌ها را دربرمی گیرد نیز اشاراتی به بیمه عمر دارد. قانون بیمه فعلی از بابت بیمه‌های زندگی کامل نیست و قانون بیمه‌های زندگی جداگانه هم نداریم اما در تعدادی از کشورها قانون بیمه‌های زندگی و دستورالعمل‌های مفصلی جهت فرآیندهای صدور آن نوشته‌شده و از آن تبعیت می‌شود . بنابراین به نظر بنده تدوین قانون بیمه‌های زندگی برای رشد و توسعه این رشته بیمه‌ای از ضروریات است.
*در تفسیر اهمیت بیمه‌های زندگی به نظر شما چه کسانی به بیمه عمر نیاز دارند و در انتخاب انواع بیمه‌ها چه نوع بیمه‌نامه‌ای برای افراد مختلف می‌تواند حائز اهمیت باشد؟
به نظر بنده همه مردم به‌نوعی به یکی از انواع بیمه‌های عمر نیازمند هستند اما این نیازها متفاوت و با توجه به برخی عوامل شدت و ضعف دارد. به‌عنوان‌مثال کسانی که نگران وضعیت اقتصادی خانواده بعد از فوت خود هستند باید یکی از انواع بیمه‌های خطر فوت (عمر زمانی و یا تمام عمر ) را خریداری کنند . کسانی که نگران دوران بازنشستگی و یا کمی حقوق بازنشستگی هستند باید بیمه مستمری بخرند. عده‌ای نیز جهت سرمایه‌گذاری، ازدواج، خرید خانه، تحصیل فرزند و… یکی از انواع بیمه‌نامه عمر و سرمایه‌گذاری را می‌خرند . برخی نیز ممکن است به دلایل دیگر و ازجمله برخی معافیت‌های مالیاتی بیمه‌نامه بخرند و یا به بیمه‌های عمر به‌عنوآن‌یک سبد سرمایه‌گذاری خاص نگاه کنند.
*بیمه‌های زندگی در حوزه حمایت از خانواده‌ها و شخص دقیقاً با چه مکانیسمی عمل می‌کنند و چگونه به امنیت اقتصادی آن‌ها کمک خواهند کرد؟
همان‌گونه که می‌دانید بیمه عمر فارغ از پوشش‌های تکمیلی آن به چهار دسته کلی قابل‌تقسیم است که هر دسته از آن ضمن ارائه حمایت‌های بیمه‌ای خاص مزایا و منفعت‌های ویژه‌ای را در شرایط پیش‌بینی‌شده ایجاد و موجبات امنیت خاطر را برای ذینفعان فراهم می‌سازد.:به‌شرط فوت/به‌شرط حیات/مختلط(به‌شرط فوت و حیات)/بیمه عمر و سرمایه‌گذاری جامع (Universal life insurance )
در بیمه‌های های به‌شرط فوت در صورت فوت بیمه‌شده به دغدغه‌های احتمالی بیمه‌شده که مهمترین آن وضعیت اقتصادی خانواده تأمین آنان، مطالبات طلبکاران، هزینه‌های خاص و… است، پاسخ می‌دهد . در بیمه‌های به‌شرط حیات، بیمه مذکور در صورت حیات بیمه‌شده در انقضای مدت بیمه‌نامه تعهداتش که شامل پرداخت سرمایه و یا پرداخت انواع مستمری است، انجام می‌شود. به‌عنوان‌مثال دارنده بیمه مستمری تا زمانی که در قید حیات است می‌تواند از مزایای بیمه مستمری برخوردار شود. بیمه‌های مختلط نیز ترکیبی از این دو مذکور است که تواما هم مزایای بیمه‌های به‌شرط فوت و حیات را دارد . نوع چهارمی که از آن نامبرده شده بیمه عمر و سرمایه‌گذاری است که علاوه بر بیمه عمر، پوشش‌های بیمه‌ای تکمیلی بخش عمده آن سرمایه‌گذاری است و پوشش‌های بیمه‌ای تکمیلی زیر به همراه بیمه عمر قابل خریداری است:بیمه حادثه (فوت، نقص عضو و هزینه پزشکی )/بیمه درمان تکمیلی/بیمه مستمری ازکارافتادگی/بیمه معافیت از پرداخت حق بیمه/بیمه امراض خاص و…
*در خصوص دسته‌بندی بیمه‌های عمر توضیح فرموده‌اید و بگویید که این تفکیک بر چه اساسی انجام‌شده و آیا پاسخگوی نیازهای امروز مردم است یا خیر؟
تفکیک انجام‌شده با توجه به ریسکی است که بیمه‌شده را تهدید می‌کند و یا ریسکی که بیمه‌گر با آن مواجه می‌شود که یا شامل ریسک‌های بیمه‌ای یا ریسک مالی می‌گردد و یا ریسک بیمه‌ای و مالی توأمان است. تفکیک و تقسیم‌بندی‌های صورت گرفته بخشی مربوط به ریسک و بخشی مربوط به کارهای بیمه‌گری است و کم‌وزیاد شدن آن تغییری در شرایط ایجاد نمی‌کند.
*تعریف دقیق بیمه عمر و سرمایه‌گذاری چیست و در این حوزه آیا روشنگری خاصی برای عموم مردم شده است تا اقبال عمومی به این بخش تغییر محسوس یابد؟
در سال‌های اخیر به دلیل افزایش گسترده تقاضای بیمه زندگی از یک‌سو و مشکلات بیمه‌نامه‌های عمر و پس‌انداز سنتی در کشور از سوی دیگر، نوع جدیدی از بیمه‌های عمر و پس‌انداز بر اساس جدیدترین بیمه‌نامه عمر و پس‌انداز رایج در جهان، توسط شرکت‌های بیمه کشور به بازار عرضه‌شده است. که تحت عناوین نام‌های تجارتی متفاوتی توسط شرکت‌های بیمه ارائه می‌شود. بیمه‌نامه جامع عمر سرمایه‌گذاری (universal life insurance ) از انواع بیمه‌نامه‌های پس‌اندازی ترکیبی است که هدف از طراحی آن علاوه بر ویژگی‌های منحصربه‌فرد سرمایه‌گذاری، ارتقا و تکثر بخشیدن به پوشش‌های بیمه‌ای در بیمه‌های زندگی است.
*بیمه‌های تمام عمر (Whole Life) یا پوشش دائم (Permanent Coverage) به چه معناست و در این خصوص صنعت بیمه ایران چه اقداماتی داشته است؟ تحلیل آسیب‌ها و پیشنهادها ازنظر شما چیست؟
بیمه تمام عمر معمولی (Whole Life) یک نوع بیمه به‌شرط فوت است که هرزمانی بیمه‌شده فوت کند سرمایه بیمه به ذینفعان بیمه‌نامه پرداخت می‌شود (در مقابل عمر زمانی که مدت معینی دارد ) و خوشبختانه این بیمه از قدیم‌الایام در بازار بیمه کشور وجود داشته است . اما بیمه عمر دائمی (Permanent Coverage) بیمه‌شده ضمن برخورداری از یک بیمه تمام عمر از بخش سرمایه‌گذاری نیز در بیمه‌نامه برخوردار است. در صنعت بیمه کشور ما این نوع بیمه‌نامه فقط برای کارکنان وزارت نیرو ارائه‌شده به‌صورت عام ارائه نمی‌گردد.
این بیمه‌نامه محدودیت بیمه عمر جامع و مدت انقضا ندارد و در صورت ادامه بیمه‌نامه بیمه‌شده تا پایان عمر تحت پوشش است و در هرزمان نیز که علاقه‌مند باشد می‌تواند از کل و یا بخشی از اندوخته خود استفاده کند .
*یکی از تعابیر و برداشت‌ها که از سوی بازاریابان بیمه‌ای برای بیمه زندگی به مشتریان ارائه می‌شود تعبیر«پس‌انداز» بودن بیمه زندگی است. آیا با این تبلیغ موافقید و در این خصوص چه دیدگاهی دارید؟
همان‌گونه که در پاسخ سؤالات قبلی گفته شد بیمه انواع مختلفی دارد که به‌غیراز بیمه به‌شرط فوت بقیه به‌نوعی با پس‌انداز نیز قرین است اما اینکه بیمه را معادل پس‌انداز گرفتن و یا سنگین کردن کفه پس‌اندازی آن و کم‌رنگ و بی‌رنگ شدن پوشش‌های بیمه‌ای کار درستی نیست. کارکرد بیمه عمر و سرمایه‌گذاری با کارکرد سرمایه‌گذاری متفاوت است . جاهایی ممکن است همپوشانی هم داشته باشند اما یکی نیستند به‌عنوان‌مثال در صورت لزوم خانه، اتومبیل و طلا را می‌توان تبدیل به وجه نقد کرد و آز آن‌یک استفاده را برد اما در شرایط معمول کسی آن را بجای دیگری استفاده نمی‌کند. بنابراین تأکید بیش‌ازحد روی سرمایه‌گذاری به حاشیه راندن بیمه و پوشش‌های بیمه‌ای است و تبلیغ غلطی است.
*آیا موضوع معافیت از مالیات در بیمه‌های زندگی را می‌توان به‌عنوان یک ابزار برای پس‌اندازی کردن بیمه‌های زندگی مدنظر قرارداد؟ در این خصوص بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری (Universal Life) را چگونه می‌بینید؟
یکی از مزایای بیمه‌های زندگی در اغلب کشورهای جهان معافیت‌های مالیاتی بیمه‌های زندگی است . معمولاً از این معافیت‌ها به‌عنوان مشوق جهت توسعه بیمه‌های زندگی بهره‌برداری می‌گردد. خوشبختانه در قوانین مالیاتی ما نیز قانون‌گذار معافیت‌های مالیاتی مناسبی را پیش‌بینی کرده است که معاف بودن سرمایه بیمه عمر از مالیات بر درآمد و اینکه حق بیمه‌های پرداختی بیمه‌شدگان بیمه عمر از درآمد مشمول مالیات بیمه‌شدگان طبق ماده 137 قانون مالیات‌های مستقیم کسر می‌گردد ، از ان جمله است. همچنین حق بیمه عمر کارکنان مؤسسات و سازمان‌ها به‌عنوان هزینه‌های قابل‌قبول در تعیین مالیات بر درآمد آنان قابل‌قبول است . تعلق نگرفتن مالیات بر ارث به سرمایه بیمه عمر طبق ماده 24 قانون مالیات‌های مستقیم هم مورد دیگر است.
نکته مثبت دیگر هم این است که وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس‌انداز خدمت و بیمه‌های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط بیمه یا بیمه‌گذار و یا کارفرما از قبیل بیمه عمر، خسارت فوت و همچنین دیه و یا مانند آن‌ها حسب مورد که یکجا و یا به‌طور مستمر به ورثه متوفی پرداخت می‌گردد . همچنین سرمایه بیمه عمر از طرف طلب کاران قابل توقیف نیست . در سال‌های اخیر به دلیل برداشت‌های برخی مجریان، اجرای معافیت‌های اشاره‌شده فراز و نشیب‌های مختلفی داشته است و در سال مجدداً مجلس شورای اسلامی بر این معافیت‌ها تأکید ورزید. متأسفانه به دلایل مختلف ازجمله بی‌دقتی، خدمات بیمه‌ای ازجمله بیمه عمر و سرمایه‌گذاری خدمات بیمه‌ای مشمول مالیات بر ارزش‌افزوده گردیده است که امیدواریم هرچه زودتر این مشکل نیز مرتفع گردد.
