انتظار می رود در سالهای آتی سهم نفت مصرفی در نیروگاههای تولید برق دنیا کمتر شود و دلیل آن افزایش قیمت نفت و افزایش توجه به محیط زیست است. اما این تغییر نوع سوخت مصرفی در نیروگاهها فرایند زمان‌بر و هزینه‌بری است.
مطالعات نشان می‌دهد عربستان که یکی از بزرگترین مصرف کنندگان نفت در تولید برق در جهان است، برای تغییر این روند سرمایه گذاری زیادی انجام داده است و حاصل این سرمایه گذاری موفقیت در کاهش میزان مصرف نفت در نیروگاههای این کشور است.
به گزارش رتبه آنلاین، بیزینس مانیتور در این زمینه نوشت: عربستان که هم اکنون یکی از بزرگترین نیروگاههای نفتی دنیا را دارد با توسعه نیروگاههای گازی خود خواهد توانست میزان مصرف نفت در فرایند تولید برق را کاهش دهد و سهم بیشتری از نفت تولیدی را به بازارهای صادراتی بفرستد.
اما تنها عربستان نیست که برای تولید برق به نفت وابسته است بلکه دو کشور دیگر هم هستند که نیروگاههای نفتی زیادی دارند.سه کشوری که بیشترین شمار نیروگاههای نفتی را در دنیا دارند کشورهای عربستان سعودی، عراق و ژاپن هستند که از زمان افزایش قیمت نفت در سال ۲۰۱۴ میلادی برنامه کاهش وابستگی به نفت برای تولید برق را در پیش گرفتند . ساخت نیروگاههای گازی و نیروگاههای فعال با انرژی های نو به جای نیروگاههای نفتی و توسعه نیروگاههای گازی موجود از اصلی‌ترین برنامه‌های این کشورها بود که باعث شد تا مصرف نفت در فرایند تولید برق این سه کشور۷۰ هزار بشکه در روز کمتر از مدت مشابه سال قبل شود. البته موفقیت دو کشور عربستان و ژاپن در این راستا چشمگیر بوده است ولی عراق به دلیل مشکلات اقتصادی و سیاسی و عدم امنیت نتوانسته است تولید برق با نیروگاههای نفتی را کمتر کند.
موفقیت ژاپن و عربستان در کاهش وابستگی به نفت در نیروگاهها
دو کشور بسیار موفق در پروژه کاهش وابستگی به نفت در فرایند تولید برق را می‌توان عربستان و ژاپن دانست. عربستان در این سالها سرمایه گذاری زیادی در ساخت نیروگاههای گازی و خورشیدی انجام داده است و ژاپن هم میزان مصرف نفت را به اندازه قابل ملاحظه ای کاهش داده است. در نتیجه این سرمایه گذاری‌ها تا سال ۲۰۳۰ میلادی مصرف نفت در تولید برق در کشور عربستان تنزل چشمگیری خواهد داشت و این تغییر روند در سالهای اولیه دهه سوم قرن بیست و یک هم مشاهده خواهد شد.
بررسی وضعیت سرمایه گذاری در نیروگاههای ژاپن هم نشان می‌دهد که روند کاهش مصرف نفت در تولید برق این کشور در سالهای اتی ادامه خواهد داشت زیرا ژاپن در سالهای اخیر ساخت نیروگاههای گازی و هسته ای و نیروگاههای فعال بامنابع احیاشدنی انرژی را اغاز کرده است و وابستگی ان به نیروگاههای نفتی هر روز کمتر می شود . آمار نشان می دهد در نیمه اول سال جاری این کشور ۴۲۴هزار بشکه نفت در نیروگاههای خود استفاده کرد در حالیکه در نیمه اول سال ۲۰۱۶ میلادی میزان مصرف نفت در نیروگاههای این کشور برابر با ۴۷۴ هزار بشکه در روز بود. در نیمه اول سال جاری میزان مصرف نفت در نیروگاههای ژاپن برابر با ۳۶ هزار بشکه در روز بود که کمتر از نصف میزان مصرف در مدت مشابه سال قبل بوده است . در نیمه اول سال ۲۰۱۶ میلادی ، این کشور اسیایی ۸۱ هزار بشکه نفت در هر روز مصرف کرد.
افزایش وابستگی صنعت برق عراق به نفت
عراق یکی از کشورهایی است که سهم زیادی از برق مصرفی خود را در نیروگاههای نفتی تولید می کند. دلیل این مساله هم حجم بالای نفت خام در عراق و قیمت پایین ان برای مصرف داخلی است. اما با افزایش توجه به مسایل زیست محیطی و افزایش قیمت نفت در بازار جهانی، استفاده از نفت برای تولید برق کار نادرستی قلمداد می شد. در این زمان در مورد ضرورت کاهش وابستگی صنعت برق به نفت صحبت شد ولی واقعیت این بود که عراق که سالها درگیر جنگ با عراق و سپس حملات پی در پی نیروهای افراطی بود، سرمایه لازم برای انی تغییر بزرگ زیر ساختی را در اختیار نداشت و زمانی که ارامش نسبی بر فضای اقتصادی و سیاسی حاکم شد و مصرف برق رشد کرد، مصرف نفت در نیروگاهها هم افزایش یافت.
در نتیجه تنش‌های سیاسی و امنیتی در عراق، سرمایه گذاری‌های خارجی کمی در بخشهای زیر ساختی این کشور انجام شد و این کشور نتوانست از وابستگی خود به نفت برای تولید برق کم کند. در نیمه اول سال جاری مصرف نفت برای تولید برق در کشور عراق ۲۰.۶ درصد بیشتر از نیمه اول سال قبل نفت بود. مقامات عراق از عدم وجود منابع مالی برای ساخت نیروگاههای گازی وارتقای تکنولوژیکی به منظور افزایش کارایی مصرف سوخت در نیروگاههای نفتی فعلی صحبت می کنند که به گفته کارشناسان و تحلیل گران دلیل قابل قبولی است. طبق گزارشهای رسمی در نیمه اول سال جاری این کشور ۱۷۶ هزار بشکه نفت در نیروگاهها مصرف کرد در حالیکه در مدت مشابه سال قبل میزان مصرف نفت در نیروگاهها برابر با ۱۴۶ هزار بشکه در روز بود.
سهم نفت در تولید برق دنیا
اما نکته جالب و قابل توجه این گزارش در این جاست: با وجود اینکه تمامی کشورهای دنیا در جهت کاهش تولید برق با استفاده نفت تلاش می کنند ولی تا انتهای دهه جاری حجم نفت استفاده شده در تولید برق در دنیا نسبت به سال ۲۰۱۷ میلادی کاهش نخواهد یافت. به تعبیر دقیق تر سهم نفت در تولید برق در دنیا کمتر می شود ولی حجم نفت استفاده شده، ثابت است زیرا تقاضای برق در دنیا رشد خواهد کرد و نیروگاههای تازه ای برای تامین حجم برق مصرفی در دنیا به فعالیت در بازار می پردازند. این نیروگاهها یا با گاز طبیعی کار می کنند یا منابع احیا شدنی برای تولید برق در انها استفاده می شود ولی هنوز نیروگاههای نفتی قدیمی کارشان را ادامه می دهند-البته این وضعیت در اغلب کشورهای دنیا مشاهده می شود. در کشور عربستان تا سال ۲۰۲۶ میلادی میزان انرژی برق تولیدی با استفاده از نفت تقریبا ثابت است و تغییری نمی کند ولی در کشور ژاپن میزان برق تولیدی با نفت کمتر می شود . در هر دو کشور سهم برق تولیدی با نفت تا سال ۲۰۲۶ میلادی کمتر از سال ۲۰۱۵ خواهد بود.
آمار نشان می دهد در بازارهای دیگر هم سهم نفت در تولید برق سیر کاهشی خواهد داشت. به عنوان مثال کشور امارات متحده عربی که همیشه برای تولید برق به نفت خام وابسته بوده است، در نظر دارد از انتهای سال ۲۰۱۷ میلادی استفاده از نفت در تولید برق را به صفر برساند. کویت تنها کشور کوچک عربی در میان چهار کشور کوچک الجزایر، اکوادور، امارات و کویت است که در سال بعد همچنان از نفت برای تولید برق استفاده می کندو این کشور هم از سال ۲۰۲۰ میلادی دیگر از نفت برای تولید برق استفاده نخواهد کرد. این در حالیست که در سال ۲۰۱۶ میلادی سه کشور و در سال ۲۰۱۵ میلادی هر چهار کشور مذکور از نفت برای تولید برق استفاده می کردند.
سهم هر منبع در تولید برق دنیا
به گزارش اداره اطلاعات انرژی امریکا با استفاده از یک تن زغال سنگ در نیروگاههای زغال سنگی دنیا می توان ۱۹۲۷کیلووات ساعت برق تولید کرد در حالیکه با استفاده هر بشکه نفت در نیروگاههای نفتی ۵۷۸ کیلو وات ساعت و با استفاده هر هزار فوت مکعب گاز طبیعی ۹۹ کیلو وات ساعت برق تولید می شود . اما در مورد اینکه سهم هر منبع در تولید برق تا سال ۲۰۴۰ میلادی چقدر خواهد بود نظریه های زیادی بیان می شود . طبق آخرین مطالعه در سال ۲۰۴۰ میلادی میزان برق تولیدی در دنیا به ۳۶.۴۵ تریلیون کیلو وات ساعت می رسد که۱۰.۶۲ تریلیون کیلو وات ساعت ان با استفاده از زغال سنگ، ۱۰.۶۳ تریلیون کیلو وات ساعت با استفاده از منابع احیا شدنی انرژی و ۱۰.۱۴ تریلیون کیلو وات ساعت با استفاده از گاز طبیعی تولید خواهد شد. سهم نفت در تولید نفت به حداقل تقلیل پیدا خواهد کرد.در سال ۲۰۲۰ میلادی میزان برق تولیدی در دنیا به ۲۵.۷۷ تریلیون کیلو وات ساعت خواهد رسید که زغال سنگ بیشترین سهم و نفت کمترین سهم را خواهد داشت.
میزان برق تولیدی با استفاده از منابع مختلف انرژی(تریلیون کیلو وات ساعت)
نمودار یک: میزان مصرف نفت در نیروگاههای سه کشور عراق و عربستان و ژاپن(هزار بشکه در روز)
نمودار دو: تولید برق در نیروگاههای نفتی(تریلیون کیلو وات ساعت)
نمودار سه: سهم برق تولید شده با نفت(درصد)
