محمد خیرآبادی کارشناس صنعت پتروشیمی| قیمت اوره پیش از آغاز فصل سرما بار دیگر از کف فاصله گرفت. بازار اوره جهانی در سال‌های اخیر به واسطه ظرفیت مازاد موجود در بازار و از سوی دیگر چشم‌انداز ضعیف تقاضا تا سطوح کمتر از ۲۰۰ دلار نزول یافت. در حالی‌‌که عمده مصرف اوره در سطح جهان در بخش کودهای شیمیایی است انتظار برای رشد محسوس تقاضا از این بخش در بازار اوره وجود نداشت. با این وجود اختلالات سمت عرضه باعث شد که قیمت اوره از کف‌های چندین ساله فاصله بگیرد. در سال جاری میلادی نیز شاهد تکرار این روند بودیم. مواردی مانند افزایش قیمت خوراک واحدهای اوره‌ساز به خصوص در کشور به حمایت از قیمت اوره آمد. علاوه بر این واحدهای اوره‌ساز چینی در سال ۲۰۱۷ در پی محدودیت‌های محیط زیستی که دولت این کشور به منظور کنترل سطح آلودگی شهرهای بزرگ در پیش گرفت، با کاهش سطح فعالیت و بعضا توقف تولید مواجه شدند. چین به‌عنوان بزرگترین تولید و صادرکننده اوره در بازار جهانی محسوب می‌شود. بر این اساس اختلالات سمت عرضه در این کشور میتواند به حمایت از قیمت اوره بیاید. سیاست‌های دولت چین در کاهش مصرف زغال سنگ به‌عنوان عامل اصلی آلودگی از دلایلی است که میتواند در حمایت از قیمت اوره موثر باشد. در ادامه بررسی یکی از کارشناسان پتروشیمی در مورد عوامل حمایتی از قیمت اوره که کاملا به تلاطم تولید واحدهای چینی بازمی‌گردد، را باهم می‌خوانیم.
به گزارش رتبه آنلاین، قیمت جهانی اوره که در میانه‌های سال ۲۰۱۷ به محدوده ۱۷۰ دلاری رسیده بود با کاهش سطح فعالیت واحدهای چینی در حال حاضر به محدوده قیمتی ۲۵۰ دلاری رسیده است. این کاهش سطح فعالیت هم در تولید داخلی چین و هم در مقدار صادرات چین خود را نشان داد. از کاهشی که در مقدار صادرات چین صورت گرفت می‌توان به یکی از دلایل مهم افزایش قیمت جهانی اوره اشاره کرد. چین که در سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۳ میلیون تن صادرات اوره داشت با روندی نزولی و قابل توجه مقدار صادرات سال ۲۰۱۷ را به حدود ۵/ ۳ میلیون تن رسانیده است. در واقع چین که به‌عنوان بزرگترین صادرکننده اوره شناخته می‌شد طی دو سال ۱۰ میلیون تن از صادرات اوره خود را کاهش داده است. این مقدار کاهش صادرات از طرف چین در مقیاس ۴۸ میلیون تنی کل تجارت بین‌المللی اوره در دنیا طی سال ۲۰۱۶ رقم قابل توجهی محسوب می‌شود.با توجه به اینکه حدود ۳۳ درصد مصرف اوره دنیا و همچنین سهم ۳۸ درصدی ظرفیت اسمی تولیدی این محصول پتروشیمی به چین اختصاص دارد، لازم است تحرکات این صنعت را در این کشور مورد بررسی بیشتر قرار دهیم تا دلایل افزایش قیمت اوره را بیشتر درک کنیم.
محدودیت‌های محیط زیستی
طبق طرح «کنترل هوای۲+۲۶ شهر» که از ابتدای سال ۲۰۱۶ در چین و در راستای سیاست‌های کاهش آلایندگی به اجرا درآمد، شرکت‌ها در دوره‌های زمانی کوتاه مورد بازرسی قرار گرفته و ملزم به پرداخت عوارض آلایندگی می‌شدند. از ژانویه ۲۰۱۶ تا سپتامبر ۲۰۱۷ شرکت‌ها چهار بار مورد بازرسی قرار گرفتند. برخی از این واحدها با توجه به محدودیت‌های محیط زیستی به اجبار متوقف شدند. تاثیر این بازرسی‌ها به قدری واضح و روشن بود که طی هشت ماه اول ۲۰۱۷ تولید اوره نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۵ درصد کاهش یافت. این قانون تنها عامل کاهش تولید نبود بلکه برخی واحدهای اوره‌ساز به دلیل مشکلات ناشی از مسائل اقتصادی و رسیدن به نقطه سر به سر اقدام به توقف تولید کردند. بر این اساس یکی از عوامل حمایتی از قیمت اوره در این مدت کاهش عرضه از سمت بزرگترین تولیدکننده این کالا در جهان است. اما این پایان کار نبود. از اوایل سال ۲۰۱۷، دولت چین اقدام به اجرای برنامه دیگری به منظور کاهش آلودگی هوا کرد. این برنامه شامل «۲+۲۶ شهر» که شهرهای پکن (عنوان آلوده ترین شهر)،تیانگجی، هبی، شانکسی و… به‌طور کلی، شهرهایی که در ۸۰۰ کیلومتری پکن قرار دارند، شد. طبق این برنامه واحدهای صنعتی نظیر فولاد و پتروشیمی باید در دوره‌ای که شدت آلایندگی هوا شدید می‌شود (معمولا ۱۵ نوامبر تا ۱۵ مارس) اقدام به کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی سطح فعالیت‌شان کنند. این برنامه اثر با اهمیت و قابل توجهی بر کاهش تولید واحدهای اوره آمونیاکی گذاشت. چرا که حدود ۴۴ درصد از ظرفیت اسمی‌تولید اوره (رقمی‌معادل ۳۵ میلیون تن از ظرفیت اسمی) در این محدوده قرار داشتند. این طرح موجب خواهد شد، شاهد کاهش حدود ۳۰ درصدی تولید اوره در این منطقه در مقایسه با تولید نرمال سال‌های گذشته باشیم. این مورد یکی از عوامل اثرگذار بر کاهش ۷ میلیون تنی اوره در سال ۲۰۱۷ نسبت به سال ۲۰۱۶ است (تولید اوره در سال ۲۰۱۶ در چین حدود ۶۲ میلیون تن بوده است).در اقدامی‌تازه دولت چین بنا دارد عوارض آلایندگی صنایع را از ابتدای ژانویه ۲۰۱۸ افزایش دهد. بر اساس این طرح میزان عوارض آلایندگی برای هر شهر و حتی برای شرکت‌های مختلف با توجه به مقدار آلایندگی متفاوت است. برای مثال شرکت « Shandong Hualu Hengsheng» که در سال ۲۰۱۶ معادل ۹/ ۵میلیون یوآن به‌عنوان عوارض آلایندگی پرداخت کرده بود با افزایش ۳۸ درصدی با عوارض جدید مواجه شود، یا واحد « Sichuan Meifeng» که در سال ۲۰۱۶ رقمی‌معادل ۷/ ۲ میلیون یوآن از درآمد خود را به عوارض آلایندگی اختصاص داده بود با رشد بیش از ۱۳۰ درصدی این بخش از هزینه‌ها مواجه شود.
سوخت رشد قیمتی اوره
حدود ۳۰ درصد از ظرفیت اسمی تولید اوره در چین با عمر بیش از ۲۰ سال فعالیت می‌کنند. این واحدها دارای تکنولوژی قدیمی و آلایندگی به‌شدت بالا بوده که از خوراک زغال‌سنگ برای تولید اوره استفاده می‌کنند. این شرایط احتمال توقف این واحدها را ناشی از محدودیت‌های موجود بالا برده است. شرکت‌های مزبور نیاز مبرم به تغییر و ارتقای سیستم تولید و کاهش آلایندگی دارند. از دیگر عوامل کاهش تولید اوره در چین، سطح پایین قیمت اوره و وضعیت غیراقتصادی واحدهای تولیدکننده بود. افزایش قیمت زغال‌سنگ و کاهش قیمت اوره منجر به خروج شرکت‌ها از صرفه اقتصادی و تعطیلی واحدها شده بود. این کاهش سطح تولید منجر به کم شدن عرضه اوره در بازار و افزایش قیمت اوره شد. در واقع از عوامل بالا باید به‌عنوان اولین عوامل محرک قیمتی در بازار اوره اشاره کنیم. انتظار می‌رود به‌طور کلی تولید اوره چین کاهش تولید حدود ۷ میلیون تنی را تجربه کند (در سال ۲۰۱۶ حدود ۹/ ۶۱ میلیون تن تولید این کشور بود که با پیش‌بینی کاهش تولید به رقم ۵۵ میلیون تولید طی سال ۲۰۱۷ خواهد رسید). این کاهش تولید کاهش صادرات بزرگترین صادرکننده اوره را به دنبال داشته است. بر این اساس احتمال کاهش حدود ۵/ ۳ میلیون تنی صادرات اوره طی سال ۲۰۱۷ در مقایسه با ۲۰۱۶ بالا به نظر می‌رسد. کاهش صادرات اوره از سمت چین میتواند از عوامل حمایتی از قیمت اوره در بازار جهانی باشد.
اثر کسری گاز بر عرضه اوره در چین
تقاضای گاز در چین در فصل زمستان ۲۰۱۷ به بالاترین میزان خود رسیده است. عامل اصلی این افزایش تقاضا تغییر مصرف انرژی حرارتی از زغال‌سنگ به گاز طبیعی به دلیل آلودگی بالای مصرف زغال‌سنگ است. تقاضای گاز در سال ۲۰۱۷ در چین به عدد ۲۳۰ میلیارد فوت مکعب می‌رسد که این مقدار تقاضا ۱۷درصد یا ۳۳ میلیارد فوت مکعب نسبت به سال ۲۰۱۶ رشد داشته است. حدود ۲۰ میلیارد فوت مکعب از این رشد تقاضا ناشی از جایگزین کردن زغال‌سنگ به جای طبیعی است. گفته می‌شود ساینوپک و پتروچاینا به منظور تامین گاز در شمال چین عرضه گاز به واحدهای پتروشیمی در شهرهای سینچوان و چانگگینک را متوقف کرده‌اند. تقریبا همه واحدهای گازسوز تولیدکننده اوره در جنوب غربی چین تولیدشان را از هفته اول دسامبر ۲۰۱۷ متوقف کرده‌اند. همچنین با توجه به کسری گاز در چین واحدهای بزرگ گازسوز تولیدکننده اوره در دیگر شهرهای چین همچون گانسو و ژینگچیانگ و… موقتا اقدام به کاهش سطح فعالیت یا تعطیلی موقت تولید کرده‌اند. معمولا واحدهای گازسوز چینی در زمستان با توجه به افزایش تقاضای فصلی گاز طبیعی اقدام به کاهش سطح فعالیت یا تعطیلی واحد می‌کنند. سطح فعالیت واحدهای گازسوز اوره در دسامبر ۲۰۱۷ معادل ۸/ ۱۸ درصد بوده است که نسبت به رقم ۲۷ درصد سال ۲۰۱۶ کاهش ۳۰ درصدی را نشان می‌دهد. با توجه به اینکه اغلب واحدهای متوقف‌شده گازسوز اوره در جنوب غربی چین قرار دارند، قیمت اوره در این منطقه با توجه به کسری عرضه و همچنین افزایش تقاضای فصلی نسبت به دیگر مناطق بالاتر خواهد بود. در سال ۲۰۱۶ چین ۶۲ میلیون تن اوره تولید کرده بود که ۲۸درصد (حدود ۵/ ۱۷ میلیون تن) تولید آن از واحدهای با خوراک گاز بوده است. کاهش تولید این واحدها نیز در حمایت از قیمت اوره موثر خواهد بود. بر این اساس به نظر می‌رسد اختلالات سمت عرضه بتواند عامل مهمی در حمایت از قیمت اوره باشد. با این حال همچنان در میان‌مدت و پس از پشت سر گذاشتن فصل سرما نمی‌توان اظهار نظر دقیقی در این خصوص داشت. علاوه بر این افزایش ظرفیت تولید اوره در مناطق مختلف جهان میتواند در میان‌مدت به کمک جبران کسری عرضه چین آمده و بر قیمت این کالا فشار وارد کند.
منبع : دنیای اقتصاد