قبل از پیدایش تمدن بین النهرین در ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، انسان های نخستین زندگی عشایری داشته اند. اما پس از آن یک‌جانشینی باعث شد تا سازه های مقاوم تر و پایدارتری بنا شوند.

این بناها و ساختمان های قدیمی دارای ارزش باستانی بسیاری بوده و به عنوان محبوب ترین مقاصد گردشگری عمومی نیز شناخته می شوند.

۹. قعله وان

• قدمت: بین قرون ۸ و ۷ پیش از میلاد
• مکان: ایالت وان، ترکیه
• کاربرد: قلعه
• وضعیت ماندگاری: عمدتا ویران شده

قلعه بزرگ وان توسط امپراتوری باستانی اورارتو در ترکیه امروزی ساخته شده و یکی از جالب ترین و قدیمی ترین سازه ها در دنیا به شمار می آید. قدیمی ترین بخش این قلعه، برج ساردور نام دارد که طی قرن هشتم قبل از میلاد بنا شده است.

پس از سقوط امپراتوری اورارتو، این قلعه توسط اقوام دیگری نظیر مادها، هخامنشیان، ارمنی ها، پارت ها، رومی ها، ساسانیان، بیزانس ها، اعراب، سلجوقیان، صفویان، افشاریان، عثمانی ها و روس ها اشغال شده است. یکی از جالب ترین آثار موجود در قلعه وان، کتیبه سه گانه خشایارشا است که قدمت آن به ۵۰۰ سال قبل از میلاد باز می گردد.

۸. Dun Aonghosa

• قدمت: ۱۱۰۰ سال پیش از میلاد
• مکان: جزایر آران، ایرلند
• کاربرد: تپه قلعه
• وضعیت ماندگاری: تقریبا دست نخورده

جایگاه هشتم در فهرست قدیمی ترین سازه ها در جهان به Dun Aonghosa تعلق دارد. این بنا بزرگترین قلعه ما قبل تاریخ در جزایر آران بوده و حدود ۱۱۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده است. حفاری ها نشان می دهد که این قلعه حدودا از ۳۵۰۰ سال پیش سکونت گاه اقوام مختلف بوده است.

یکی از جذاب ترین ویژگی های Dun Aonghosa، وجود سنگ های دفاعی دندانه دار به نام chevaux defirse است که حدود ۲۷۰۰ سال پیش به اطراف قلعه اضافه شده اند. در حال حاضر Dun Aonghosa یکی از محبوب ترین مکان های گردشگری ایرلند به شمار می آید.

۷. Su Nuraxi

• قدمت: ۱۶۰۰ سال پیش از میلاد
• مکان: بارومینی، ساردینیا، ایتالیا
• کاربرد: نامشخص، احتمالا قلعه یا کاخ
• وضعیت ماندگاری: تقریبا دست نخورده

Su Nuraxi جذاب ترین و محفوظ ترین بنای باستانی در ساردینیای ایتالیاست. این سازه در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و یکی از معدود سازه های باقیمانده از تمدن نورگای است.

مجموعه Su Nuraxi شامل یک برج مرکزی بزرگ و چهار برج جانبی دیگر است. قدیمی ترین بخش Su Nuraxi یعنی برج مرکزی، در اوایل قرن ۱۶ پیش از میلاد ساخته شده و سایر بخش ها نیز بعدا به این بنا اضافه شده اند.

۶. Nuraghe Santu Antine

• قدمت: ۱۶۰۰ سال پیش از میلاد
• مکان: تورالبا، ساردینیا، ایتالیا
• کاربرد: نامشخص، احتمالا قلعه
• وضعیت ماندگاری: تقریبا دست نخورده

Nuraghe Santu Antine یکی دیگر از مهم ترین مکان های باستانی در ساردینیا به شمار می آید. این بنای خرسنگی در دره نوراگی ساخته شده و جزو قدیمی ترین سازه ها در جهان است. نام این بنا احتمالا از نام کنستانتین مقدس گرفته شده که به زبان ساردی، به نام Antine شهرت دارد. بومیان این محل را به نام Sa Domu de Re می شناسند که به معنی خانه پادشاه است.

Nuraghe Santu Antine دارای یک برج اصلی و مرکزی است که قدمت آن به ۱۶ قرن پیش از میلاد باز می گردد. سه برج کوچک دیگر نیز در حوالی برج اصلی وجود دارند که به وسیله دیوارهای بزرگ به یکدیگر متصل شده اند.

۵. کاخ کنوسوس

• قدمت: ۱۹۵۰ سال پیش از میلاد
• مکان: هراکلیون، کرت، یونان
• کاربرد: کاخ
• وضعیت ماندگاری: تقریبا ویران شده

کاخ کنوسوس و ساختمان های دیگر این مجموعه، به نوعی مقر حکومت مینوسی های کرت بوده اند. نخستین کاخ حدود ۲۰ قرن پیش از میلاد مسیح ساخته شده و حدود ۳۰۰ سال بعد، جای خود را به کاخ ثانویه داده است. پژوهش های اخیر نشان می دهد که ساختمان کاخ، تماما توسط زمین لرزه ها از بین نرفته و مرتبا بازسازی شده است.

متاسفانه کنوسوس غالبا در معرض بلایای طبیعی و فجایع انسانی متعددی بوده و حدود ۳۳۰۰ سال پیش کاملا از بین رفته است. در حین حفاری کنوسوس در دهه ۹۰، یک باستان شناس انگلیسی به نام آرتور ایوانز به بازسازی این کاخ پرداخت. البته کار ایوانز از سوی بسیاری از باستان شناسان مورد انتقاد قرار گرفت؛ زیرا جزئیات و مصالح به کار گرفته شده توسط وی، موجب به خطر افتادن این مکان تاریخی شده است.

۴. شانت الزبیب

• قدمت: ۲۷۵۰ سال پیش از میلاد
• مکان: آبیدوس، مصر
• کاربرد: دفینه گاه
• وضعیت ماندگاری: تقریبا ویران شده

شانت الزبیب یکی دیگر از قدیمی ترین سازه ها در جهان بوده که از آجرهای گلی ساخته شده است. شانت الزبیب به عنوان یک بنای سلطنتی برای خسه خموی، حاکم سلسله دوم مصر باستان، ساخته شده و دو بخش دارد: مقبره شاه که در زیرزمین قرار گرفته و مجموعه ای دیگر در بالا، که پیروان خسه خموی در آن به ستایش حاکم خود می پرداختند.

شانت الزبیب حدود ۴۷۶۸ سال پیش بنا شده و گفته می شود که در طراحی هرم جیزه نیز از آن الهام گرفته شده است. سال ۲۰۰۷ عده ای از باستان شناسان به بازسازی این اثر پرداختند.

۳. معابد ترزین

• قدمت: ۳۶۰۰ تا ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد
• مکان: ترزین، مالت
• کاربرد: عبادتگاه
• وضعیت ماندگاری: ویرانه های بازسازی شده

پرستشگاه ترزین متشکل از چهار معبد مجزاست که در طی سال های ۳۶۰۰ تا ۲۵۰۰ قبل از میلاد مسیح ساخته شده اند. معابد ترزین نیز همانند معابد جگانتیا، جزو عبادتگاه های خرسنگی بوده و در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند. قدیمی ترین معبد این مجموعه عمدتا از بین رفته است، اما سه معبد دیگر به طور مداوم بازسازی شده اند.

این معابد در دهه ۲۰ توسط تمیسیکول زامیت، مدیر موزه های آن زمان، کشف و شناسایی شدند. زامیت در طول حفاری های ابتدایی، مسئولیت بازسازی معبد جنوبی، شرقی و مرکزی را بر عهده داشت. معابد ترزین، به داشتن دیوارها و بلوک های سنگی تزئین شده، مجسمه های غول آسا و محراب های بسیار مشهور است. در سال ۲۰۱۲ نیز جاده ای برای پیاده روی بازدیدکنندگان در بین این معابد ساخته شد.

۲. معابد جگانتیا

• قدمت: ۳۶۰۰ تا ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد
• مکان: Xaghra، غودش، مالت
• کاربرد: عبادتگاه
• وضعیت ماندگاری: تقریبا دست نخورده

معابد جگانتیا، یکی از مهم ترین یافته های باستان شناسی در جزیره مالت و یکی دیگر از قدیکی ترین سازه ها در جهان است. دو معبد جگانتیا بین سال های ۳۶۰۰ تا ۳۲۰۰ پیش از میلاد ساخته شده و جزو قدیمی ترین معابد خرسنگی در مالت هستند که به ثبت میراث جهانی یونسکو درآمده اند.

نام این معابد، از مترادف کلمه غول به زبان مالتی، یعنی جگانت (ggant) گرفته شده است؛ زیرا طبق باور عموم، این مکان متعلق به غول های اسرار آمیز بوده است. با اینکه باستان شناسان از کاربرد اصلی معابد جگانتیا مطمئن نیستند، اما شواهد نشان می دهند که این مکان، قربانگاه مذهبی حیوانات بوده است؛ چراکه بقایای حیوانات متعددی در نزدیکی سنگ قبرهای این معابد یافت می شوند.

۱. پشته هووار

• قدمت: ۳۶۰۰ سال پیش از میلاد
• مکان: پاپا وستری، ارکنی، اسکاتلند
• کاربرد: خانه
• وضعیت ماندگاری: تقریبا دست نخورده

جایگاه نخست در فهرست قدیمی ترین سازه ها در جهان متعلق به پشته هووار است که قدمت آن به ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد. پشته هووار قدیمی ترین خانه دنیا بوده که هنوز ویران نشده است. این بنا در دهه ۳۰ میلادی و به علت فرسایش بخشی از دیوارها آشکار گردید. پس از رونمایی دیوارها، باستان شناسان به حفاری در این مکان پرداخته و دو ساختمان را شناسایی کردند که به وسیله یک راهرو به یکدیگر متصل شده بودند.

ساختمان بزرگ به عنوان خانه اصلی و ساختمان کوچکتر به عنوان کارگاه یا انبار مورد استفاده قرار گرفته است. شواهد نشان می دهند که ساختمان کوچک، خود به سه بخش کوچکتر تقسیم شده است، البته ورودی این بخش ها توسط ساکنین پیشین بسته شده است. باستان شناسان بر این باورند که پشته هووار برای قرن ها به عنوان مکانی برای معیشت به‌کار گرفته شده و ساختار فعلی، دائما بازسازی شده است.