همیشه در بازارهای بینالمللی با محدودیت مواجه بوده‌ایم
ایجاد ظرفیت داخلی در صنعت بیمه از جمله نقاط مثبت تحریم بود
نگاه برای تعامل با نظام بین‌الملل، نگاهی با برنامه نبوده است
حداقل استفاده از نظام بین‌الملل را در زمان غیر تحریمی داشتیم که همین حداقل نیز قطع شد
افق بیمه| صنعت بیمه در ایران با وجود قدمت فعالیتی و تحولات رو به رشد خود در زمان عمر خود، هنوز آسیب‌های فراوانی دارد و نتوانسته با جایگاه مورد نظر سیاست‌گذاران این حوزه خود را تطبیق دهد.
این ادعا را می‌توان با انتظارات و برنامه‌های اعلامی مدیران ارشد صنعت تفسیر دقیق کرد و گفت که تا سرمنزل مقصود فاصله داریم.
پذیرش این نکته نه به معنی رد تلاش‌های گذشته که به دلیل اصول علمی توسعه است؛ بدان معنا که اگر عیوب موجود و نقصان‌های علمی و فنی را نپذیرفته باشیم، در تحولات مثبت گذشته سرخوش خواهیم بودو درجا خواهیم زد.
این موضوع زمانی حیاتی‌تر می‌شود که فشارهای گسترده غرب در اعمال تحریم‌های طولانی بر اقتصاد ایران را هم مد نظر داشته باشیم و بدانیم که مسیر توسعه در ایران با موانعی فرامرزی نیز روبرواست.
از این رو توانمندسازی داخلی و رفع عیوب سیستماتیک درون بخشی صنایع مهمی مانند صنعت بیمه پر اهمیت تر از گذشته می‌شود.
در تحلیل وضع موجود صنعت بیمه ایران پژوهش‌های گسترده‌ای انجام شده و به صورت مشخص آثار تحریمی نیز مد نظر قرار گرفته است. در این بخش در گفت و گوی پیش رو، تحلیلی از وضع موجود و گذشته صنعت بیمه در تقابل باتجربه تحریم را با امیر صفری سرپرست پژوهشکده بیمه به بررسی گذاشته‌ایم که مشروح آن را می‌خوانید:
همانطور که مطلعید دردهه‌های اخیر تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران همواره به شکلی در حال اجرا بوده است. پرسش اصلی در این حوزه آن است که تجربه گذشته ایران در حوزه تحریم های گسترده چه دستاوردی را برای صنایع مختلف ایران و خاصه صنعت بیمه در پی داشته است؟ صنعت بیمه ایران چه تجاربی از گذشته را توانسته بدست آورد که حالا می تواند راهگشا شود؟
به صورت کلی بایداین توضیح را داد که ما در زمان تحریم با دو مشکل مواجه هستیم. یکی مشکلات مربوط به ظرفیت مالی است و دیگری مربوط به ایجاد شکاف دانش بیمه‌ای با دنیای خارج است.
به صورت معمول ظرفیت، مشکلی است که در کوتاه‌مدت خود را نشان می‌دهد و دانش، مشکلی است که در بلندمدت خود را نشان می‌دهد و هر دو به یک اندازه دارای اهمیت بالایی هستند.
مشکل ما در کشور ضعف دانش فنی، است که به راحتی قابل ترمیم نیست و هزینه‌های ترمیم و جبران شکاف دانش فنی بالا میرود؛ زیرا هزینه‌های جبران شکاف دانش فنی شامل هزینه‌های فرصت از دست رفته است ولی هزینه‌های مالی قابل جبرانند.
در شرايط تحریم، شركت‌ها براي دادن نرخ و شرايط از تجربيات 12، 13 ساله گذشته خود در اين مورد استفاده مي‌کنند. همچنین شركتهاي داخلي با شركتهاي اتكايي كشورهايي مانند سنگاپور، هند و … وارد معامله شده‌اند كه آن‌ها هم ظرفيت چنداني ندارند.
ضمن آنکه در زمان تحریم امکان پرداخت وجه به بیمه‌گران اتکایی وجود ندارد لذا شرکت‌های بیمه از صرافی‌ها استفاده می‌کنند که باعث حل شدن نسبی قضیه می‌شود ولی مشکلات خاص خود را دارد مانند امنیت جریان انتقال وجوه.
در مکانیسم اتکایی تبادل اطلاعات و حتی نرم افزار نیز وجود دارد و بحث آموزش را هم داریم ولی در زمانی که تحریم نبودیم وارد کننده صرف بیمه‌نامه بوده‌ایم و انتقال دانش مناسبی صورت نپذیرفته بود و در زمان فعلی هم شکاف دانش فنی افزایش یافته است.
روش‌های استفاده ما از شرایط غیر تحریمی چگونه بود و آیا توانستیم بهره برداری کنیم کهحالا با مشکل مواجه شویم؟
نحوه تعامل در صنعت بیمه کشور هیچ‌گاه هدفمند و استراتژیک نبوده است. هیچ شرکت بیمه داخلی نمی‌تواند مدعی باشد که در زمان ارتباط با شرکت‌های خارجی توانسته بهترین بهره‌برداری را کند.
نگاه برای تعامل با نظام بین‌الملل، نگاهی با برنامه نبوده و نمی‌توانیم ادعا کنیم که در زمانی که تحریم نبوده‌ایم بهترین استفاده را از نظام بین‌الملل کرده‌ایم.
در زمانی که تحریم نبوده‌ایم حداقل استفاده‌ای را از نظام بین‌الملل داشته‌ایم که در زمان فعلی که در تحریم به سر می‌بریم، همین حداقل نیز قطع شده است.
در مجموع جنابعالی توان داخلی و درونی صنعت بیمه در مواجهه با این تغییرات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ ایا توانسته‌ایم توانمندی‌های داخلی را در این سال‌ها ارتقا دهیم؟
فاصله گرفتن از بازار بینالمللی و فقدان دسترسی به دانش روز بیمه‌ای از جمله مشکلات این سال‌های صنعت بیمه به شمار میرود. عدم ارتباط با بازار جهانی بیمه، منجر به عمیق‌تر شدن شکاف فنی و عقب‌افتادگی صنعت از منظر فنی و عملیاتی شده است.
امروز صنعت بیمه جهانی از نظر سیستم‌های بازاریابی، محصولات بیمه‌ای و شرایط جدید بیمه‌ای متحول شده است. صنعت بیمه آمریکا سندیکای بینالمللی بیمه‌گری (IUA) را ایجاد کرده است و در این راستا وحدت رویه در صدور، بیمه‌گری و نظارت ایجاد شده است.
این زبان مشترک بین صنعت بیمه کشور و بازار جهانی بیمه وجود ندارد. ما همیشه در بازارهای بینالمللی با محدودیت مواجه بوده‌ایم. یعنی در شرایطی که می‌توانستیم به بیمه‌گران بینالمللی مراجعه کنیم یک نرخ و شرایط تحمیلی برای ما وجود داشت. به عبارتی دیگر بین نرخ و شرایطی که به یک شرکت آلمانی و یا انگلیسی می‌دادند با نرخ و شرایط پیشنهادی به شرکت‌های بیمه ایرانی تفاوت قابل توجهی داشت. یک بخش این تبعیض قابل توجیه بود و آن بخش عبارت از این مسئله بود که ما از نظر رده تجربی و تخصصی و فنی از سطح پایین‌تری نسبت به آن شرکت‌ها قرار داشتیم. ولی بخش عمده تبعیض مذکور سوءاستفاده بود زیرا ما با یک بازار محدود و کوچک خارجی مواجه بودیم. به عبارت دیگر وقتی یک شرکت چینی به دنبال واگذاری بخشی از ریسک خود بود با 10 برابر ظرفیت مورد نیاز خود، مواجه می‌شد و فرصت انتخاب داشت. در حالی‌که ما اگر برای انتقال یک ریسک خوب با سابقه خسارتی مناسب به 100 واحد پوشش نیاز داشتیم به زحمت به 80 واحد ظرفیت در بازار دست پیدا می‌کردیم. به طور خلاصه مناسبات سیاسی تا حد زیادی بر فضای اتکایی خارجی کشور حاکم بود. این مسئله باید در سطح کلان مدیریت شود زیرا صرفاً یک کار فنی و حرفه‌ای نیست و نگاه جامع‌نگرانه بسیار مفید و راهگشا خواهد بود.
در حوزه بهره‌گیری از ظرفیت‌های منابع انسانی، وضعیت صنعت در این ایام و گذشته چگونه بوده است؟
از نظر نیروی انسانی متخصص در صنعت بیمه به طور ویژه بازار اتکایی با کمبود اساسی مواجهیم. برخی از شرکت‌های معتبر مثل مونیخ‌ری و سوئیس‌ری در سال‌های گذشته، دوره‌های آموزشی بسیار خوبی را در سطح دنیا برگزار کرده‌اند.
بزرگترین موهبت رفع تحریم، انتقال تکنولوژی می‌تواند باشد. یعنی اولویت صنعت در حال حاضر باید به‌روزرسانی و ارتقاء دانش و تکنولوژی بیمه‌گری خود باشد. البته باید این احتیاط و دقت نیاز است که دوره‌های آموزشی و انتقال دانش مذکور به صورت سطحی نباشد و تنها وابستگی به شرکت‌های معتبر بینالمللی را به همراه نداشته باشد.
تحریم‌ها البته نقاط مثبتی هم داشته است. ایجاد ظرفیت داخلی در صنعت بیمه از جمله نقاط مثبت این مساله به شمار میرود.
حال اگر بخواهیم شرایط امروز و تحریم‌های تازه امریکا که با خروج امریکا از برجام بر صنعت بیمه ایران تحمیل می‌شود را تحلیل کنیم ، چه خواهید گفت؟به نظر شما چه چیزی در انتظار این صنعت است؟
با توجه به این که صنعت بیمه از سال 1388 با تحریم مواجه است در پاسخ به این سوال می توان گفت که تحریم‌های اقتصادی و ازجمله تحریم‌های بیمه‌ای و مبادلات بانکی باعث شده که توزیع اتکایی ریسک دستخوش تغییرات معنادار و موجب کاهش مراودات و همکاری‌های حرفه‌ای شد.در عمل سهم بیمه‌گران خارجی از این بخش کاهش یافت و میزان واگذاری به شرکت‌های بیمه و بیمه اتکایی داخلی افزایش یافته است.
قطع ارتباط با بازار بینالمللی از جمله مشکلات صنعت بیمه در سال‌های تحریم بوده است. تجمیع ریسک در برخی مناطق کشور، می‌تواند برای صنعت بیمه کشور یک خطر و تهدید بزرگ به شمار برود که در سال‌های تحریم تشدید شده است.
با توجه به برجام و تمایل بیمه گران خارجی برای همکاری با ایران انتظار می‌رفت که این مشکلات رفع شود ولی با توجه به خروج آمریکا از برجام و بروز مشکلات در حوزه مبادلات بانکی، شرکت‌های بیمه در خصوص واگذاری ریسک به بیمه گران خارجی همانند سال‌های گذشته با مشکل مواجه خواهند بود و به ناچار باید ریسکها را در داخل کشور پوشش دهند و این امر با توجه به مساله تجمیع ریسک خطرناک است.
نقش فقدان رتبه بندی شرکت های بیمه و عدم ایفای نقش در بازار بیمه جهان را در مواجهه با تحریم ها تا چه میزان موثر می دانید؟ راه حل چیست؟
شرکت‌های بیمه بینالمللی دارای رتبه اعتباری مشخصی هستند و رتبه‌بندی اعتباری یکی از مهمترین الزامات فعالیت بینالمللی شرکت‌های بیمه در سطح دنیا به حساب می‌آید. از سوی دیگر واگذاری ریسک‌های بینالمللی منوط به داشتن حداقل اعتبار مالی است.
به دلیل تحریم‌ها و عدم دسترسی به رتبه‌بندی‌های اعتباری بینالمللی هیچ یک از شرکت‌های بیمه داخلی نمی‌توانستند از بازارهای بینالمللی کار قبول کنند و اگر کاری به آن‌ها پیشنهاد می‌شد تعداد کم و ریسک‌های بدی بوده که معمولاً همراه با ضریب خسارت بالا به اتمام می‌رسیده است و ریسک‌های قبول شده از خارج هم موازنه قابل قبولی نداشت.
حال اگر بخواهیم نگاهی رو به جلو داشتهباشیم و با پذیرش وضع موجود اظهار نظر کنیم، به نظر شما برای ارتقای توان مدیریتی و کارشناسی و بهبود فناوری اطلاعات در عرصه صنعت بیمه چه باید کرد و این مولفه ها چه میزان در توانمندسازی و درونگرایی صنعت موثر خواهد بود؟
لازم است در زمینه ارتقای دانش فنی تلاش‌های بیشتری صورت پذیرد و تا حد امکان دوره های آموزشی برگزار شود. البته این دوره های آموزشی باید هدفمند و با برنامه ریزی صحیح صورت گیرد تا بتوانیم در راستای کاهش اثرات تحریم بر صنعت بیمه گام موثری برداریم.
یکی از چالش‌های مهم در صنعت بیمه کشور نداشتن نرم‌افزار جامع اتکایی است. قبل از تحریم نرخ و شرایط از بازار بینالمللی اخذ می‌شد و آن‌ها نیز با استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته‌ای که در اختیار داشته‌اند این کار را انجام می‌دادند و نرم‌افزارها را در اختیار بیمه‌گران داخلی قرار نمی‌دادند زیرا بخش محرمانه کار آن‌ها در همین قسمت نرم‌افزاری بوده است. آن‌ها در محاسبه نرخ و شرایط نتایج نرم‌افزاری را در کنار عوامل غیرفنی و غیرنرم‌افزاری قرار داده و سپس نرخ را اعلام میکردند.
در شرایط فعلی که با بازار بین‌الملل در ارتباط نبوده و نرم‌افزارها را در اختیار نداریم، براساس نرخ‌های گذشته و استنباط از قضیه تصمیم‌گیری می‌شود. وجود نرم افزار در بازار بیمه برای محاسبه نرخ و شرایط مفید می‌باشد ولی در بازاری که فنی باشد. در حال حاضر بازار بیمه کشور به دلیل نرخ‌شکنی‌های زیاد بازاری غیرفنی است لذا لازم است در این خصوص نظارت بیشتری صورت گیرد تا شرکت‌های بیمه نرخ‌های متناسب با ریسک ارائه کنند. در این‌صورت طراحی نرم افزار جامع اتکایی می تواند مفید باشد.
