عصر روز دوشنبه یک گردهمایی با موضوع «هم‌اندیشی درخصوص ۶ دستورالعمل اصلاحی اخیر در بازار سرمایه» از سوی کانون کارگزاران برگزار شد. این گردهمایی با حضور حسن امیری، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار، سعید فلاح‌پور، معاون اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار و روح‌الله میرصانعی دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار برگزار شد. در این گردهمایی برخی فعالان از نگرانی‌های موجود درباره حذف پیش‌بینی سود (EPS) و محتوای گزارش‌های جدید پرسیدند. در این هم‌اندیشی گفته شد، ناشران منعی برای گزارش پیش‌بینی سود ندارند و تنها الزام شرکت‌ها برای ارائه پیش‌بینی سود حذف شده است. این امر در شرایطی رخ می‌دهد که بسیاری از کارشناسان معتقدند این موضوع مانع از این می‌شود که کارکرد صحیح حذف پیش‌بینی سود به نمایش گذاشته شود. در این جلسه همچنین در دستور کار قرار گرفتن حذف حجم مبنا و پویا کردن دامنه نوسان نیز خبر داده شد.
به گزارش رتبه آنلاین، فلاح‌پور درباره حذف پیش‌بینی سود اظهار کرد: در گزارش تفسیری این امکان وجود دارد که ناشران پیش‌بینی سود هر سهم را انجام دهند. اما درخصوص الزام پیش‌بینی سود باید گفت در اغلب بورس‌های جهان چنین الزامی وجود ندارد. تنها در بورس ژاپن است که الزام پیش‌بینی سود وجود دارد. طبق پژوهش ما در سایر بورس‌ها چنین الزامی نیست. غالب نگرانی‌ها از این است که متغیر پیش‌بینی سود در دستورالعمل جدید ممنوع شده است در حالی که در بند «نگاه آینده» گزارش‌های تفسیری، شرکت‌ها می‌توانند پیش‌بینی عملکرد خود را ارائه کنند. بنابراین در اصلاحی که در دستورالعمل جدید آمده است تنها حذف الزام پیش‌بینی سود صورت گرفته است. الزام پیش‌بینی سود در برخی مواقع معاملات را دچار مشکل می‌کرد و تعداد توقف‌ها را بالا می‌برد.فلاح‌پور همچنین گفت: در مجموع توقف‌های بلندمدت کمتری در معاملات روی می‌دهد. وی درخصوص نحوه تصمیم‌گیری حجم مبنا و دامنه نوسان افزود که هر دو این موارد در مرکز پژوهش‌های سازمان بررسی شده و برداشتن حجم مبنا و ایجاد دامنه نوسان پویا در دستور کار سازمان قرار دارد. فلاح‌پور درخصوص دامنه نوسان ابراز کرد که هیچ بورسی نیست که دامنه نوسان نداشته باشد. در واقع در تمام بورس‌های جهان این موضوع لحاظ می‌شود اما از نوع حد نوسان پویاست.
در این میان حسن امیری در مورد نحوه اطلاع‌رسانی ناشران گفت: تایید محتوای اطلاعاتی از سوی سازمان صورت نمی‌گیرد بلکه این وظیفه هیات مدیره شرکت‌هاست. وظیفه سازمان در این خصوص تنها تطبیق نحوه افشا با دستورالعمل است. وی افزود: افشای تقلب از سوی ناشران در حیطه کاری واحدهای نظارتی نیست و بیشتر بر عهده کارکنان ناشر یا رسانه‌هاست. امیری درخصوص سوالی مبنی بر اینکه فرم اطلاع از ابهام برای معاملات برخط نماد معامله تحت احتیاط چگونه باید تهیه و اجرا شود، گفت: تعداد نمادهای معامله تحت احتیاط زیاد نیست و صرفا علامت هشدار برای توجه بیشتر سهامداران است. اما قابلیت اجرای این فرم برای معاملات برخط از طریق گرفتن پیام کوتاه تایید از سهامدار وجود دارد. وی همچنین درباره اینکه در شرایط فعلی دو مانع عمده معاملات یعنی دامنه نوسان و حجم مبنا رفع نشده است، گفت: در دستورالعمل فعلی موضوع دامنه نوسان مطرح نیست اما حذف این دو محدودیت در دستور کار قرار دارد.
میرصانعی دبیر کل کانون کارگزاران نیز در پاسخ به این پرسش که با حذف پیش‌بینی سود سرمایه‌گذاران عادی یا غیرحرفه‌ای در انتقال سرمایه‌های خود به بازار دچار مشکل تشخیص می‌شوند، گفت: پیش از این، حجم مبنا و دامنه نوسان یک درصدی به منظور جذابیت بیشتر بازار برای عموم مردم یا سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای بود. بنابراین اگر بخواهیم مطابق میل سرمایه‌گذار غیرحرفه‌ای عمل کنیم باید محدودیت‌های بیشتری اعمال کنیم. برای مثال دامنه نوسان را در همان محدوده یک درصد نگه می‌داشتیم. بنابراین همه اصلاحات برای این است که به عموم مردم و سرمایه‌گذاران اعلام شود که به سمت استانداردهای جهانی و تحلیل بیشتر حرکت کنیم. اینجاست که نقش تحلیل و نهادهای تحلیلی در بازار گسترش می‌یابد.
تشریح دستورالعمل‌ها
در این گردهمایی، ولی‌الله جعفری، کارشناس سازمان بورس و اوراق بهادار خلاصه‌ای از اصلاحیه‌ها در دستورالعمل جدید پذیرش، افشا و نحوه اجرای معاملات را ارائه کرد. بر اساس گزارش اهم اصلاحیه‌ها در دستورالعمل‌های جدید به‌صورت زیر است:
طبق دستورالعمل جدید از این به بعد هر گاه ناشران، صورت‌های مالی اعم از حسابرسی‌شده یا نشده در مقاطع میان‌دوره‌ای یا سالانه را منتشر می‌کنند باید به پیوست آن گزارش تفسیری مدیریت هم باشد. در عین حال زمانبندی ارائه صورت‌های مالی تغییر نکرده است. طبق دستورالعمل قبلی در این مقاطع، ناشر موظف بود که گزارش پیش‌بینی عملکرد خود را هم ارائه کند که در دستورالعمل جدید این الزام برداشته شده و ناشر گزارش پیش‌بینی عملکرد را منتشر نمی‌کند.اتفاق دیگر در دستورالعمل جدید به‌روزرسانی مصادیق اطلاعات بااهمیت است. بر اساس اطلاعات بااهمیتی که شرکت‌های تحت نظارت در این چند سال اخیر منتشر کرده‌اند اطلاعات و فراوانی آنها فهرست شده است. این اطلاعات به لحاظ فراوانی و تکرار به دو گروه تقسیم شده: گروه الف و ب.
اطلاعات گروه الف در لحظه بر عملکرد ناشر، وضعیت مالی و جریانات نقدی ناشر تاثیرگذار هستند. زمانی که ناشر اطلاعات بااهمیت را افشا می‌کند بلافاصله نماد ناشر به‌طور خودکار بسته می‌شود. اگر اطلاعات از نوع الف باشد بازگشایی بدون محدودیت دامنه نوسان(دامنه باز) انجام می‌شود. اگر اطلاعات از گروه ب باشد بازگشایی با دامنه نوسان(دامنه بسته) انجام می‌شود. به‌عنوان مثال در گروه الف مصادیقی مثل ورشکستگی شرکت، نتایج برگزاری مناقصه، حضور شرکت در مزایده وجود دارد که این اتفاقات در لحظه بر وضعیت ناشر اثرگذار است. اتفاقات بااهمیتی هم هستند که در لحظه بر وضعیت ناشر اثرگذار نیستند که در گروه ب قرار می‌گیرند. مثل تغییر حسابرس، از حسابرس اصلی به حسابرس علی‌البدل یا تغییر سهامدار عمده. همچنین جعفری افزود: پیش از این ناشران موظف بودند تا حداکثر سه روز کاری پس از پایان ماه گزارش‌های ماهانه را منتشر کنند. اکنون حداکثر مهلت ارائه گزارش‌های ماهانه به ۵ روز کاری افزایش یافته است. جعفری درباره جزئیات تغییرات، سال مالی شرکتی منتهی به ۱۲ اسفند است و سال مالی شرکت‌های زیرمجموعه آنها ۳۰ آذرماه. در دستور قبلی شرکت مادر وقت داشت تا ۳۱ تیرماه مجمع عمومی را برگزار کند و تا ۲۰ تیر مهلت داشت تا صورت‌های مالی شرکت‌های فرعی را منتشر کند. بنابراین شرکت‌های فرعی صورت‌های مالی خود را با ۷ ماه تاخیر منتشر می‌کردند. اما طبق دستورالعمل جدید، شرکت‌های فرعی باید تا حداکثر چهارماه پس از پایان سال مالی خود، صورت‌های مالی‌شان را منتشر کنند و منتظر مجمع شرکت اصلی نمانند.جعفری همچنین اضافه کرد که در دستورالعمل جدید برای اینکه یک زبان مشترک برای همه فعالان بازار سرمایه ایجاد شود، همه اطلاعیه‌های موجود در سامانه کدال طبقه‌بندی شده است. بر این اساس اطلاعیه‌هایی که توسط ناشران منتشر می‌شود از این پس با کد «ن»، اطلاعیه‌های بورس تهران با کد «ب»، اطلاعیه‌های فرابورس با کد «ف‌ب» و اطلاعیه‌های سازمان با کد «س» منتشر می‌شود.
اصلاحیه‌ها در دستورالعمل پذیرش
جعفری همچنین اهم اصلاحیه‌ها در دستورالعمل پذیرش را به‌صورت زیر ارائه کرد. وی با بیان اینکه هر گونه تغییر در دستورالعمل پذیرش بورس در فرابورس نیز انجام شده است، گفت: به شرایط پذیرش بازار سهام در بازار اول(تابلوی اصلی و فرعی) و بازار دوم، داشتن حداقل یک بازارگردان اضافه شده است. پیش از این، اگر سهامدار عمده می‌خواست سهمش را منتقل کند باید موافقت هیات پذیرش را اخذ می‌کرد. اما در دستورالعمل جدید تبصره‌ای اضافه شده که اگر سهامدار عمده بخواهد کمتر از ۵۰ درصد سهامش را منتقل کند باید با موافقت هیات پذیرش باشد. جعفری درخصوص نحوه مشمولیت فرآیند تعلیق اظهار کرد که اگر سه اتفاق بیفتد بورس تهران نماد ناشر را وارد فرآیند تعلیق می‌کند. اول اینکه ناشر الزامات دستورالعمل پذیرش را رعایت نکند. دوم اینکه ناشر در زمان مقرر اطلاعات موضوع مواد ۷ تا ۱۲ دستورالعمل افشا را رعایت نکند. کل مواد افشا که برای ناشران الزام شده، مواد ۷ تا ۱۳ است. ماده۱۳ افشای اطلاعات بااهمیت در اختیار سازمان است و زمانبندی مشخصی برای آن وجود ندارد و هر وقت که اتفاق بیفتد باید انجام شود. اما تمام مواد ۷ تا ۱۲ زمانبندی دارد و در اختیار بورس‌ها قرار گرفته است. سومین موردی که شرکت‌ها را مشمول فرآیند تعلیق می‌کند این است که ناشر دو سال مالی متوالی زیان کرده باشد. اگر مورد اول و مورد سوم اتفاق بیفتد بورس تهران و فرابورس می‌توانند ابتدا ۹ ماه و بعد ۶ ماه به ناشر مهلت دهند. در واقع، ۱۵ ماه به ناشر فرصت داده می‌شود تا الزامات بندهای ۱ و ۳ را برطرف کند، ولی برای بند ۲ این الزام کمتر است. بند اول این بود که ناشر اطلاعات بااهمیت را افشا نکند. برای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار دوم بورس و کل شرکت‌های فرابورسی این قید حاکم است. جعفری افزود: در بازار دوم بورس ۶ الزام وجود میزان سرمایه ثبت شده، نسبت حقوق صاحبان سهام، جریانات نقدی، تعداد سهامداران، حداقل یک بازارگردان و حد نصاب سهام شناور را رعایت کرده باشد. اگر ناشری تواما سه الزام را با هم نداشته باشد، در واقع بند یک را از دست می‌دهد. وی اضافه کرد: ناشری که در بازارهای بورس و بازار اول و دوم فرابورس اگر حداقل سه مورد از الزامات دستور العمل پذیرش را از دست بدهند یا الزامات پذیرش را رعایت نکنند یا دو سال مالی متوالی زیان داشته باشند وارد فرآیند تعلیق می‌شوند.
همچنین جعفری گفت: فرآیند تعلیق به این شکل است که علامت هشدار در کنار نماد ناشر ظاهر می‌شود اما در طول این فرآیند نماد به حالت عادی معامله می‌شود. ضمن اینکه مهلتی که به ناشر برای رفع ابهامات داده شده اطلاع‌رسانی می‌شود. طبیعی است که در صورت برطرف نکردن ابهامات پس از پایان مهلت داده شده نماد ناشر تعلیق می‌شود. اگر نماد تعلیق شد بورس تهران بلافاصله به ناشر نامه می‌زند و نماد بسته می‌ماند تا اینکه لغو پذیرش شود. ناشر ۲۵ روز وقت دارد تا پاسخ شرکت بورس را بدهد. اگر موارد برطرف شد نماد به حالت عادی بر‌می‌گردد و نمادش باز می‌شود و از شمول فرآیند تعلیق خارج می‌شود. اما اگر فرصتی که هیات پذیرش به ناشر داد (حداکثر یکسال) هیات پذیرش نمادش را لغو پذیرش می‌کند و سازمان آن را به اطلاع سهامداران می‌رساند. جعفری افزود: ناشرینی که حسابرس نسبت به‌صورت‌های مالی آنها یا گزارش تفسیری آنها اظهارنظر مردود یا عدم اظهارنظر کند مستقیم تعلیق و به سمت لغو پذیرش هدایت می‌شوند.
توقف و تعلیق نمادها
سومین دستورالعملی که تشریح شد دستورالعمل نحوه انجام معاملات بود. طبق این دستورالعمل بسته بودن نماد به میزان حداکثر ۵ روز به معنای توقف نماد است. در عین حال بسته بودن نماد به مدت حداقل ۵ روز معنای تعلیق می‌دهد.جعفری در مورد شرایط توقف نمادها اضافه کرد که یک روز کاری پیش از برگزاری مجمع عمومی صاحبان سهام یا یک روز کاری قبل از برگزاری جلسه هیات مدیره ناشر درخصوص افزایش سرمایه، نماد متوقف می‌شود. همچنین اگر اطلاعات بااهمیت گروه الف و ب منتشر شود نماد متوقف می‌شود. در عین حال، اگر اطلاعات بااهمیت از نوع الف باشد، نماد در جلسه معاملاتی بعد بازگشایی می‌شود و اگر در گروه ب باشد و تا ساعت ۱۱ منتشر شود، نماد ۶۰ دقیقه بسته می‌شود، سپس ساعت ۱۲ به بعد باز می‌شود. اگر پس از ساعت ۱۱ منتشر شود در جلسه معاملاتی بعد بازگشایی می‌شود. مورد دیگر که منجر به توقف نماد معاملاتی می‌شود این است که اگر قیمت سهم طی ۵ روز متوالی بیست درصد نوسان کند نماد معاملاتی ناشر متوقف می‌شود. اگر ناشر اطلاعیه شفاف‌سازی منتشر نکرد بورس تهران نامه عدم شفاف‌سازی را منتشر می‌کند و نماد را باز می‌کند. نماد در هر صورت یک روز بعد باید بازگشایی شود. همچنین اگر طی ۱۵ روز، نوسان قیمت به ۵۰ درصد برسد، نماد به‌صورت خودکار متوقف می‌شود و ناشر باید کنفرانس اطلاع‌رسانی برگزار کند. همچنین بورس تهران می‌تواند اگر ظن دستکاری در قیمت سهام داشته باشد نماد ناشر را متوقف کند.
شرایط تعلیق نماد
جعفری درباره تعلیق نمادها اظهار کرد: اگر سه اتفاق در وضعیت ناشر حادث شود، سازمان نماد ناشر را تعلیق می‌کند. بنابراین اگر ناشر اطلاعات بااهمیت موضوع ماده ۱۳ را به موقع افشا نکرده باشد، نمادش تعلیق می‌شود. اگر یکی از مشتریان عمده یک ناشر ورشکست شده باشد. یا اینکه ظن تقلب و دستکاری در اطلاعات ناشر وجود داشته باشد و نیاز به بررسی شفافیت اطلاعاتی ناشر وجود داشته باشد، نماد مشمول تعلیق می‌شود. اگر یکی از این سه مورد اتفاق بیفتد، بورس تهران ظرف مدت ۱۰ روز نماد ناشر را متوقف و با ناشر مکاتبه می‌کند. اگر ناشر مهلت خواست ۳۰ روز کاری مهلت می‌دهد. اگر اطلاعات را ارائه کرد نمادش باز می‌شود. اما اگر ناشر ابهامات را پس از مهلتی که به ناشر داده شده برطرف نکرد شرکت بورس باز هم نماد ناشر را به‌صورت «معامله تحت احتیاط» باز می‌کند. در این صورت کارگزاران باید فرم اطلاع از ابهام را در اختیار سهامداران قرار دهند. تغییر دیگری که طبق دستورالعمل جدید در سامانه معاملات صورت گرفت درج درآمد هر سهم(EPS) با روش دوازده ماه اخیر(TTM) در سامانه معاملات بود. این روش بیانگر این موضوع است که سود ناشر بر‌اساس درآمد محقق شده ناشر طی دوازده ماه اخیر اندازه‌گیری می‌شود.
منبع : دنیای اقتصاد