آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در گزارش «نفت 2020» به بررسی آینده صنعت نفت و گاز پرداخته است.
به گزارش رتبه آنلاین از «نفت 2020»، این گزارش به بررسی مسائل کلیدی در تقاضا، تأمین، پالایش و تجارت پرداخته و سعی کرده تاثیر ویروس کرونای جدید بر تقاضا، کاهش نرخ رشد تأمین در آمریکا و سایر کشورهای غیر اوپک و همچنین سطح ظرفیت تولید مازاد در کشورهای اوپک برای کمک به نرخ رشد تقاضا را بپردازد. در گزارش «نفت2020» نگاهی هم به تعامل میان افزایش اثر آمریکا در تأمین نفت جهانی و تقاضای آسیا برای دریافت از خاورمیانه داشته است.
بررسی تأثیر ویروس کرونا بر نفت
ویروس کرونای جدید عدم‌قطعیت را به بازار نفت تحمیل کرده تا جایی که انتظار میرود در سال 2020 تقاضای نفت جهانی برای اولین‌بار پس از رکود جهانی در سال 2009 کاهش پیدا کند؛ برای ایجاد یک سناریو پایه برای تقاضای نفت در 2020، این گزارش ترسیمی از حجم عظیمی از منابع اطلاعاتی دارد که آنها شامل اطلاعات اولیه برای تقاضای سوخت موردنیاز حمل و نقل، تخمین GDP جهانی که توسط سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) منتشر شده است، میشود. در این نمونه، تقاضای نفت در چین بیشترین آسیب را در یک‌چهارم ابتدایی سال دید و نسبت سال پیش به میزان 1.8 میلیون بشکه در روز (mb/d) کاهش داشت. تقاضای جهانی به اندازه mb/d 2.5 کاهش داشته است. در یک‌چهارم دوم سال، وضعیت بد چین در تقاضا، بهبود پیدا کرد. یک ریکاوری تصاعدی در نیمه دوم سال 2020 اتفاق می‌افتد. در سال 2020، شاخص کاهش در نیمه اول سال منجر به افت در تقاضای نفت جهانی به اندازه 90000 بشکه در روز در مقایسه با 2019 خواهد شد. در نهایت، بررسی درست بازار نفت به این بستگی دارد که چقدر سریع ویروس کرونا در دولتها شیوع پیدا میکند، چقدر تلاش‌های آنها موفقیت‌آمیز خواهد بود و اثر ماندگاری این بحران سلامت جهانی بر فعالیت‌های اقتصادی چه خواهد بود. در تاریخ انتشار گزارش، عدم‌قطعیت بالا منجر شد که ما دو امکان به سناریو پایه خود برای تقاضای 2020 اضافه کنیم: یک مورد بدبینانه که در آن اقدامات جهانی موفقیت کمتری در مقابله با ویروس داشتهاند و یک مورد خوشبینانه که در آن اقدامات موثر واقع شدهاند.
بازارها با چالشهایی جدی روبه‌رو میشوند
ورود ویروس کرونا بازار نفت جهانی را که با چالشهایی دست‌به گریبان بود را با تکان‌هایی روبه‌رو کرد به‌گونه‌ای که در بخش تقاضا، رشد در سال 2019 ضعیفتر از مقدار موردانتظار بود. افزایش در ظرفیتها در سالهای اخیر، منجر به پیشی گرفتن نرخ رشد تقاضا شد، این موضوع رقابت را برای صنعتی سختتر میکند که خود با چالش تغییرات مداوم در خصوصیات محصولات روبرو است، از جمله آن می‌توان به قوانین جدید وضع شده در سال 2020 توسط سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) اشاره کرد.
در بخش تأمین، جغرافیا یک عنصر بسیار مهم است. کاهش تولید در ایران، لیبی و ونزوئلا در مجموع به mb/d 3.5 از ابتدای سال 2018 رسید. حتی پیش از ویروس کرونا، بازارها از محصول اشباع شده بودند و این موضوع باعث شد که تولیدکنندگان اوپک، میزان خروجی خود را کاهش دهند. اگر بخواهیم نگاه کوتاه مدت نداشته باشیم، به نظر میرسد بازار نفت تا سال 2025 مشکلی برای تأمین نخواهد داشت.
به دنبال کاهش در سال 2020 و جهش مورد انتظار شدید در سال 2021، به‌خاطر رشد آرام‌تر مصرف سوخت‌های حمل و نقل، تقاضای نفت جهانی کاهش پیدا خواهد کرد. بین سالهای 2019 و 2025، پیشبینی میشود که تقاضای نفت جهانی به طور متوسط سالانه کمتر از mb/d 1 افزایش داشته باشد. نفتا، LPG و اتان مسئول نیمی از میزان رشد هستند، بنابراین پتروشیمیها به محرکهای بااهمیتتری تبدیل میشوند. در مقابل رشد ثابت تقاضای مصرفکنندگان در کشورهای در حال توسعه، تلاشها برای بهبود پایداری صنعت پلاستیک افزایش پیدا خواهد کرد. ممنوعیات وضع شده برای پلاستیکهای یکبار مصرف و قابل بازیافت اگر کاملا اجرایی شود، تنها می‌تواند بخش کوچکی از تقاضای نفت را کاهش دهد. تا سال 2025، تقاضای نفت جهانی به میزان mb/d 5.7 افزایش خواهد داشت که چین و هند مسئول نیمی از این رشد خواهند بود.
در همین زمان، انتظار میرود که ظرفیت تولید نفت جهان به اندازه mb/d 5.9 افزایش پیدا کند. تأمین کشورهای غیر اوپک به اندازه mb/d 4.5 افزایش پیدا میکند در حالی که کشورهای اوپک mb/d 1.4 به ظرفیت نفت خام و گاز طبیعی مایع اضافه می‌کنند. فرض میکنیم که هیچ تغییری در تحریم‌های علیه ایران و ونزوئلا ایجاد نشود. آمریکا بزرگترین منبع تأمین خواهد بود. برزیل، گویان، عراق و امارات نیز دستاوردهای خوبی خواهند داشت.
رشد عظیم تقاضای نفت در آسیا، فرصتهای خوبی را برای کشورهای تولیدکننده فراهم میکند تا صادرات خود را افزایش دهند. اما رشد در تولید کشورهای غیراوپک، جنبش آنی خود را پس از چند سال از دست خواهد داد و این نقش بزرگ کشورهای اوپک را یادآور میشود. کاهش رشد در آمریکا و کشورهای غیر اوپک از سال 2022، به تولیدکنندگان اوپک این اجازه را میدهد تا تولیدات خود را بالا ببرند تا به برقراری توازن در بازار نفت کمک کنند، بنابراین اهمیت این کشورها برای کشورهای مصرفکننده بالا خواهد رفت.
نفت و تحولات انرژی پاک
توجه جهان روی نیاز به شتابدهی به تحولات انرژی پاک متمرکز شده تا ریسکهای تغییرات آب و هوا کاهش یابد. بخش انرژی (شامل صنعت نفت و گاز) در قلب موضوع آلودگی‌ها در جهان هستند. بین سالهای 2019 و 2025 به خاطر اجرای سیاستهای جهانی برای بهبود بازدهی و کاهش انتشار دی اکسید کربن (CO2) و افزایش محبوبیت خودروهای الکتریکی، رشد تقاضا برای بنزین و دیزل در کشورها کاهش پیدا میکند. با وجود این، پالایشگاه‌ها به ایجاد ظرفیت بیشتر از میزان موردنیاز برای تقاضای محصول، ادامه خواهند داد.
با شرکتهایی که پروژههای کوتاه مدت برای سالهای پیش‌رو در اولویت قرار میدهند، اثر تحولات انرژی پاک روی تأمین نفت، غیر شفاف باقی میماند. تا به امروز، آگهی‌های شرکتهای بزرگ نفتی متمرکز بر اهداف بلندمدت برای کاهش انتشارات CO2 شان بوده است.
با وجود این عدم قطعیت‌ها در تقاضا، تأمین، استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و مدلهای کسب و کار، صنعت نفت جهانی با چالشهایی اساسی روبرو است. در حالی که باید بتوانند رشد تقاضا را پاسخگو باشند، باید از انتشار آلودگی جلوگیری کنند و پایداری را افزایش دهند.
رشد تقاضای سالانه نفت جهان به زیر mb/d 1 خواهد رسید
تقاضای نفت جهانی به اندازه mb/d 7/5 در طی سالهای 2019 تا 2025 افزایش خواهد داشت که نرخ متوسط سالانه آن برابر kb/d 950 میباشد. کاهش شدیدی نسبت به سرعت سالانه mb/d 5/1 که در 10 سال گذشته مشاهده شد را نشان میدهد. به دلیل شروع سختی که در ابتدای سال 2020 (kb/d 90-( به خاطر ویروس کرونا داشت، رشد به سرعت mb/d 1/2 در سال 2021 بازمیگردد و همانطور که تقاضای سوخت برای حمل و نقل ثابت میماند، تا سال 2025 میزان رشد به سرعت kb/d 800 کاهش مییابد.
نرخ رشد تقاضای نفت کاهش پیدا کرده به این دلیل که تقاضا برای دیزل و بنزین تقریبا در یک خط صاف است و این بدین خاطر است که استانداردهای بازدهی جدید در ماشین آلات موتور احتراق داخلی و ماشینهای الکتریکی در بازار بکار گرفته شدهاند. مواد اولیه پتروشیمی LPG، اتان و نفتا مسئول نیمی از رشد در تقاضای محصولات هستند و تقاضای در حال افزایش پلاستیک و گاز طبیعی مایع در آمریکای شمالی به آن کمک میکند.
رشد تقاضای نفت جهانی
کاهش در تقاضای بنزین
تقاضای بنزین طبق پیشبینی ما کاهش شدیدی را خواهد داشت و از mb/d 5/2 در شش سال گذشته به kb/d 500 در دوره 2025-2019 خواهد رسید. استانداردهای بازدهی بهبود یافته و افزایش نفوذ وسایل الکتریکی، رشد تقاضا را ثابت نگه میدارد.
رشد تقاضای بنزین 2025-2001
ظرفیت فرآورده نفتی در سطح جهان به همراه تقاضا تا سال 2025 بالا میماند
انتظار داریم تا ظرفیت تولید نفت در سطح جهان به اندازه mb/d 9/5 تا سال 2025 افزایش یابد که این بیش از میزان رشد در تقاضا میباشد.
آمریکا بزرگترین منبع تولید فرآوردههای جدید است. برزیل، گویان، عراق و امارات نیز دستاوردهای قابل ملاحظهای داشتهاند. کلمبیا، انگلستان، روسیه، مصر، نیجریه و آنگولا بیشترین سقوط در تولید را داشتهاند. فرآورده نفتی نهایی غیر اوپک به اندازه mb/d 5/4 افزایش و به mb/d 5/69 تا سال 2025 میرسد. برای اوپک، اگر چه تحریمها و مشکلات اقتصادی mb/d 5/2 از تولید ایران و ونزوئلا را از سال 2017 کاهش داد، اما ظرفیت نفت خام به اندازه mb/d 2/1 افزایش یافته و به mb/d 1/34 رسید.
از سال 2022، آمریکا حرارتش را از دست میدهد و به تولیدکنندگان اوپک اجازه میدهد تا تولید خود را بالا ببرند تا بازار نفت در تعادل بماند.
رشد تقاضای نفت جهان در مقابل ظرفیت تأمین اضافه شده 2025-2019
خاورمیانه به عنوان یک تأمین کننده مهم در بازار جهانی باقی میماند
در سال 2019 ساحل خلیج آمریکا به بزرگترین صادرکننده دریابرد در خارج از خاورمیانه تبدیل شد و mb/d 6/2 بازارهای جهانی را فراهم کرد. سایر تولیدکنندگان غیر اوپک برزیل، گویان و کانادا نیز صادرات خود را افزایش دادند. همانطور که صادرات آمریکا در حال افزایش است، خاورمیانه نیز برای تامین نیازها، فرآورده بیشتری تولید کرده است.
تغییرات در صادرات نفت خام
وابستگی آسیا به واردات نفت در سال 2025 به 81 درصد میرسد
وقتی از امنیت تأمین صحبت میکنیم، فرآوردههای بیش از حد فعلی و اثر ویروس کرونا بر تقاضا نباید دلیلی بر خشنودی از خود باشد.
تقاضای نفت در سطح جهان در سال 2021 به حالت قبل بازمیگردد و آسیا مسئول 77 درصد رشد در تقاضای نفت در سال 2025 میباشد. در همین زمان، تولید نفت در آسیا کاهش مییابد. در نتیجه آن، نیاز به واردات نفت در آسیا از mb/d 31 میگذرد. تمام اقتصادهای اصلی آسیا به واردات نفت وابسته میشوند.
میزان واردات در آسیا در سال 2025
مترجم: احسان علیمرادیان
