سال ۲۰۱۸ سالی برای ایجاد نگرش های جدید بر روی بازار مبادلات تجاری و نوع نقدینگی در این بازار بود. حساسیت زمانی بیشتر ایجاد شد که دولت ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شد.
به گزارش رتبه آنلاین از جام جم آنلاین ، تحولات اقتصادی در سال 2018 حجم بسیار گسترده و وسیعی دارد. جزئیات و لایه‌های مختلف آن خود حاوی مسائل بسیار زیادی است. یکی از کلان‌ترین و حساسیت برانگیزترین مباحث مطرح‌شده که در برخی از کشورها در حال اجرا است به پروژه «حذف دلار» برمی‌گردد.
حذف دلار آمریکایی روندی بسیار طولانی است. در قرن نوزدهم پروژه جایگزین کردن دلار به‌جای پوند انگلیس آغاز شد و نزدیک به 100 سال طول کشید تا این روند تکمیل شود. اکنون بسیاری از کشورهای دنیا از دلار آمریکایی در مبادلات خود استفاده می‌کنند. از پاناما و السالوادور گرفته تا اکوادور و زیمباوه و هلند و از پورتوریکو و گوام گرفته تا جزایر مارشال و کوزوو.
اما پایه‌های حکومت بیش از 100 ساله دلار آمریکایی بر بازار مبادلات اقتصادی جهان در حال لرزان شدن است. زیاده‌خواهی‌های دولت ایالات‌متحده آمریکا و دخالت‌های بی‌جای این کشور در امور بسیاری از کشورهای جهان ، سران برخی از کشورها را به این تکاپو انداخته تا برای کم کردن نفوذ آمریکا بر روی جریان‌های مختلف جهان چاره‌ای بیندیشند، یکی از این چاره‌ها اعمال فشار از طریق دلار آمریکایی است. درواقع پروژه حذف دلار آمریکایی از بازار مبادلات در برخی از قدرت‌های اقتصادی جهان یا آغازشده و یا در حال آغاز شدن است.
روسیه، نیازمند به یک برنامه جامع
اصلی‌ترین رقیب ایالات‌متحده آمریکا در زمینه‌های مختلف سیاسی ، اقتصادی و … تصمیمی جدی برای حذف دلار آمریکایی از کلیه زمینه های تجاری خود دارد. ولادیمیر پوتین نخست‌وزیر روسیه از طرح اقتصادی اما عظیم حذف دلار آمریکایی به‌صورت کامل حمایت کرده و می‌گوید این پروژه کاملاً امکان‌پذیر است. البته پوتین این مسئله را پذیرفته که حذف تمام و کمال دلار امکان‌پذیر نیست.
طرح وی شامل 4 مرحله اصلی است. نخستین فاز یا مرحله از طرح «کاستین» تسریع رفتن به استفاده از ارزهای دیگر به‌غیراز دلار در مبادلات بین‌المللی است. پوتین می‌گوید استفاده از یورو، یو آن چین و روبل به‌جای دلار در کلیه بازارهای تجاری کاملاً امکان‌پذیر است و مانعی ندارد.
اما همان‌طور که ذکر شد این طرح چهار مرحله‌ای است. مرحله دوم شامل ثبت‌نام کردن مجدد هلدینگ های بزرگ روسیه در نظام قضایی این کشور است که شامل جایگزین کردن اوراق قرضه یورو و همچنین ایجاد قوانین ثابت برای همه فعالان در بورس این کشور می‌شود.
روسیه تلاش می‌کند تا وابستگی خود را به دلار آمریکایی از بین ببرد و نمی‌خواهد به این نوع ارز اعتماد کند. ازنظر روسیه آمریکا در حال نقض قوانین سازمان تجارت جهانی و اعمال یک‌جانبه تحریم علیه کشورهاست.
اما واضح به نظر می‌رسد که پروژه حذف دلار آمریکایی در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست. برای اینکه در رابطه با این موضوع به اطمینان برسیم کافی است نگاهی به پروژه صدساله جایگزینی دلار به‌جای پوند بیاندازیم. روسیه برای تحقق امر حذف دلار آمریکایی به یک برنامه بسیار جامع و کلان نیاز دارد.
تلاش مشارکتی هند
دولت هندوستان نیز درصدد حذف دلار آمریکایی است و این مسیر را آغاز کرده. البته این کشور به‌صورت مشارکتی این امر را تحقق می‌بخشد.
نخستین گام به توافق روسیه و هند مربوط می‌شود. این دو کشور بر سر مبادلات 30 میلیارد دلاری به توافق رسیدند همه تجارت‌ها با ارزهای ملی دو کشور انجام شود. این نوع پیمان‌های ارزی معمولاً شوک بزرگی به بازار مبادلات دلاری می‌گذارد. بر اساس این گزارش هند یکی از بزرگترین خریداران تجهیزات نظامی روسیه محسوب می‌شود که اخیراً قرارداد ۶۵ میلیارد دلاری با این کشور امضا کرد و این کشور در سال جاری ۴ میلیارد دلار سلاح و تجهیزات نظامی از روسیه خریداری خواهد کرد.
همچنین این دو کشور تلاش می‌کنند تا همکاری‌های گردشگری خود را نیز توسعه دهند و همچنین درباره همکاری مشترک دو کشور در پروژه‌هایی در دیگر کشورها بحث و گفت‌وگو می‌کنند.
هند و روسیه در طول سال با یکدیگر مبادلات فراوانی درزمینه‌های مختلف دارند.
همچنین بر اساس گزارش تایمز آو ایندیا بانک مرکزی هند و وزارت مالی این کشور در حال بررسی امکان ایجاد سیستم‌های پرداخت با پایه روپیه و یا تهاتری، در معاملات خود با کشورهای تولیدکننده نفت خام، مانند ایران، روسیه و ونزوئلا، است.
ضربه سنگین یوآن چین به دلار آمریکا
چین به‌عنوان یکی از قدرتمندترین قطب‌های اقتصادی جهان نیز ضربه سنگینی به دلار آمریکایی می‌زند. اکنون حجم قابل‌توجهی از بازار مبادلات خارجی چینی‌ها وابسته به یوآن است و نه دلار آمریکا. چین اطمینان دارد که می‌تواند شرایط ثابتی برای یوآن ایجاد کند و اعتبار آن را بسیار بیشتر ازآنچه هست بالا ببرد. بانک‌های دولتی در حال خرید یوآن برای جلوگیری از سقوط زیاد ارزش آن هستند. چین در حال کاهش تدریجی ذخایر دلار خود و ترویج استفاده از یوآن است. روسیه و چین همچنین در حال برنامه‌ریزی برای آغاز مبادلات تجاری به روبل و یوآن هستند تا دلار و دیگر ارزهای بین‌المللی را از مبادلات تجاری خود حذف کنند.
چین در ماه سپتامبر 2018 نیز با ترکیه به توافق رسید تا بخشی از بازار مبادلات دو کشور بر اساس ارز ملی باشد.
چینی‌ها بازار بسیار گسترده‌ای در سراسر جهان دارند که بخش عمده آن بر اساس دلار آمریکا انجام می‌شود. اما مقامات چینی مدت‌هاست که می‌خواهند نقش یوآن را در برابر دلار پررنگ‌تر کنند و نفوذ دلار آمریکایی را از بین ببرند. فاز جدید تلاش‌های دولت چین برای کنترل دلار آمریکایی از ماه جولای 2018 آغاز شد یعنی زمانی که این بانک‌های این کشور به جمع‌آوری دلارهای آمریکایی پرداختند.
اتحادیه اروپا و یک چالش بزرگ
کشورهای اتحادیه اروپا در حال حاضر چاره‌ای جز فکر کردن به حذف دلار آمریکا از بازار تجاری خود درزمینه مبادلات با روسیه ندارند. ایجاد شبکه «سوئیفت اروپایی» باعث شده است تا بخش مهمی از مبادلات روسیه و اتحادیه اروپا بر مبنای یورو باشد.
همچنین سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس تصمیم گرفته‌اند روابط تجاری خود را با تهران بدون کاربرد دلار آمریکا، ادامه دهند.
سقوط دلار در بسیاری از بازارهای تجاری دنیا آغازشده است و قدرت‌های اقتصادی جهان همانند چین بیشتر بر روی آن اثر می‌گذارند. با این روند پروژه عظیم حذف دلار آمریکایی آغازشده است اما همان‌طور که ذکر شد این پروژه عظیم بسیار زمان‌بر است و در آینده تأثیرات خود را نشان خواهد داد.
منبع: اقتصادآنلاین
