اقتصاد ایران 23میلیارد دلار صادرات از صنایع پتروشیمی به دست آورد
با وجود تحریم‌های اقتصادی ایران در 4 دهه پس از انقلاب اسلامی ایران، صنعت پتروشیمی با استعداد نیروهای خلاق و جوانان پرشور ضمن صادرات به 60کشور جهان همچنان پرشتاب در پی شناسایی بازار محصولات پتروشیمی و تقویت اقتصاد و صنعت کشور است. ایران با دارابودن دومین ذخایر گاز جهان و مقام چهارم نفتی، ظرفیت بالایی در این صنایع دارد . هرچند در سال های اخیر برخی ها تلاش کرده اند از اهرم فشار برملت ایران استفاده کنند اما با رشد فزاینده این صنعت در چهار دهه گذشته فرصت های فراوانی برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی فراهم شده که می تواند نوید بخش اقتصاد بالنده باشد.در این خصوص با مهدی شریفی نیک نفس رئیس شرکت بازرگانی پتروشیمی و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت و گویی داشته‌ایم که می‌خوانید:
اگر بخواهید در خصوص پیشرفت‌های 40ساله صنعت پتروشیمی توضیح دهید به کدام بخش‌ها اشاره خواهید کرد؟
در قبل از انقلاب تنها یک شرکت به نام کود و شیمیایی شیراز وجود داشته که امروز تبدیل به پتروشیمی شیراز شده و شاید بیش از یک میلیارد دلار صادرات را در کارنامه خود به ثبت رسانده است.صنعت پتروشیمی امروز بالای 23 میلیارد دلار صادرات را از خود برجای گذاشته و به روند صادراتی خود ادامه می‌دهد اما نباید فراموش کرد که امروز بالای 60 مجتمع پتروشیمی در کشور احداث شده است.
ظرفیت تولید پتروشیمی به 60 میلیون تن افزایش یافته که قابل مقایسه با ابتدای انقلاب نیست ضمن آنکه نزدیک به 60 پروژه پتروشیمی در حال ساخت در کشور وجود داشته که اگر وارد فاز سرویس‌دهی شوند، ظرفیت کشور به بالای 140 میلیون تن می‌رسد؛ این‌ها ظرفیت‌هایی پتروشیمی بوده که در این چند سال به وقوع پیوسته است.
در خصوص میزان وابستگی به خارج از کشور در تامین تجهیزات چه تفاوت‌هایی ایجاد شده است؟
این صنعت، جزو صنایع «های‌تک» بوده و انتظاری بر این مبنی وجود ندارد که تمامی تجهیزات در داخل کشور ساخته شود؛ در کشورهای پیشرفته مانند آلمان نیز به برخی قطعات نیازمند که در این کشور تولید نمی‌شود بنابراین باید با تمام دنیا کار کرد.
علاوه براینکه می‌توان ادعا کرد که بیش از80درصد تجهیزات موردنیاز پتروشیمی‌ها را در کشور می‌توان ساخت اما باز نیاز به تامین تجهیزات از خارج وجود دارد.
حضور پتروشیمی در سواحل مکران نیز موضوع قابل طرح دیگر است. حضور در این سواحل جزو 60 طرحی بوده که در حال ساخت است؛ با توجه به اینکه سواحل مکران بیرون از خلیج فارس بوده و در دریای عمان قرار دارد، می‌توان یک هاب صادراتی برای کشور تشکیل دهد.
درخصوص مشکلات این صنعت و روند کنونی ان چه موضوعاتی مطرح است؟
در کشور یک مزیت سوءخوراک وجود داشته که بهتر است این‌ها را در پالایشگاه و پتروپالایشگاه‌ها به مواد پتروشیمی تبدیل شود تا ارزش افزوده بالاتری ایجاد شود و البته با این اقدام اشتغال نیز رونق پیدا می‌کند که از دیگر مزیت آن جلوگیری از سوزاندن گاز کشور است.
برای تولید محصولات پتروشیمی که مورد نیاز صنایع داخلی بوده، آیا اقدامات لازم صورت گرفت؟
تامین نیاز صنایع داخلی بر دو قسمت تقسیم شده و در مرحله نخست می‌توان اینگونه بیان کرد که بخش‌هایی که امکان و فناوری تولیدی آن در کشور وجود داشته در داخل تولید و به واحدهای تولیدی در داخل کشور تزریق می‌شود اما در بخش‌هایی که نیاز به تکنولوژی بالاتر فنی داشته را در برنامه‌های آتی قرار گرفته که صنعت پتروشیمی به آن سمت گام بردارد.
در این حوزه بایدبدانیم که ساخت واحدهای کوچک پتروشیمی نیازمند سرمایه حداقلی 500 میلیون دلار به بالا بوده ولذا برای احداث واحدهای سنجی، باید نیازسنجی دقیقی انجام شود که تاسیس یک واحد جدید پتروشیمی آیا برای بنگاه‌های تولیدی سودآور بوده و در اصل اقتصاد، مقرون‌به‌صرفه برای سرمایه‌گذاری بوده یا خیر و نمی‌توان ریسک سرمایه‌گذاری کلانی را کرد که بعدها سودآوری آن منفی و آن شرکت جزو واحدهای زیان ده شود.
در حوزه آزادسازی نرخ محصولات پتروشیمی، چه مقدار صنعت نفع برده است؟
بسیاری از محصولات هم‌اکنون با نرخ آزاد فوب خلیج‌فارس محاسبه و قیمت‌گذاری می‌شوندو سودآوری مناسبی دارند ؛ قیمت مواد پتروشیمی براساس فوب و منهای 5درصد محاسبه شده و به همین خاطر مشکلی با بحث نرخ ندارد. پتروشیمی‌ها قطعا باید در ساختار رسمی کشور فعال باشد و در بخش‌هایی مشغول باشند که بانک مرکزی که مشخص کرده تا ارز را تحویل دهند.
با توجه به اینکه معاملات کشور در قالب یورو شکل می‌گیرد اما انتقال ارز معمولا با درهم شکل می‌گیرد اما برخی واحدها نیز معاملات آنها بر پایه دلار بوده و تفاوت چندانی برای پتروشیمی‌ها ندارد که با کدام ارز، کار کنند.
اما نکته‌ای که شکل می‌گیرد آن بوده که باید ارز برای خرید مصارف کشور استفاده شود و نباید تمرکزی برای ورود به کشور یا تبدیل آن از طرف صرافی‌ها و تبدیل به اسکناس باشیم؛ مهم آن بوده که صادرات واحدهای پتروشیمی و ارزآوری حاصل از صدور محصولات پترویی اعتباری را در اختیار اقتصاد قرار دهد تا شبکه بانکی توانایی تامین مواداولیه و کالاهای مورد استفاده در کشور را داشته باشد.
در حوزه صادرات وضعیت این صنعت پس از انقلاب چگونه بوده است؟
پتروشیمی‌ها به صورت سالانه مبلغی در حدود 20 میلیارد دلار صادرات را در کارنامه داشته که این منابع به کشور وارد می‌شود.
در اینجا جا دارد تا درخصوص انتقادی که گفته می‌شود پتروشیمی‌ها ارز در اختیار بانک مرکزی قرار نمی دهند هم بگویم که چنین شایعاتی از پایه بی اساس بوده زیرا پتروشیمی جزو نخستین‌واحدهایی بودند که برای تحویل ارز به بانک‌مرکزی اعلام آمادگی کردند.
روند خصوصی‌سازی واحدهای پتروشیمی در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
کت خصوصی‌سازی برای اقتصاد کشوری که می‌خواست سهم دولت را بکاهد و نقش خصوصی‌ها را افزایش دهد، نافُرم بود؛ یعنی کتی برای دولتی‌ها دوخته شد و همان کت گشاد، باید در تن خصوصی‌ها رخ‌نمایی می‌کرد.
خصوصی‌سازی پتروشیمی‌ها نتیجه‌ای دلخواه فعالان اقتصادی نداشت زیر باعث از هم پاشیدگی ملموسی در بدنه این واحدها شد به‌گونه‌ای که واحدهای پتروشیمی کاملا تضعیف شدند و این اقدام به ضرر ایرانی‌ها در بازارهای بین‌المللی تمام شد.
میزان تولید در قیمت‌گذاری و قدرتمندی هر حوزه تاثیر دارد. قدرت چانه‌زنی که در گذشته به دلیل عرضه تمامی محصولات در یک سبد و مدیریت یکدست بالا بود، کاهش پیدا کرد و این مورد باعث شد که دست زیاد شود و اکنون هر مجتمعی برای خودش کار می‌کند.
بر اساس اطلاعات موجود، تنها 30 درصد از واگذاری پتروشیمی توانستند آسمان ابری از جنس خصوصی‌های واقعی را به خود ببیند اما بیش از 70درصد خصوصی‌ساز برای خصولتی‌ها بود زیرا آن کُتی که آماده شده بود برای مدیران خصولتی یا صندوق های بازنشستگی بود.
