چرا کاهش نرخ دلار، سایر کالاها را ارزان نکرد!؟

کاهش نرخ ارز در چند وقت اخیر تاثیری بر قیمت کالاهای مصرفی و خدماتی نداشته است. کارشناسان دلایل متعددی را برای این موضوع عنوان می‌کنند.

به گزارش رتبه آنلاین از ایسنا، سیر صعودی نرخ ارز از اولین روزهای کاری سال ۱۳۹۷ آغاز شد و در مهر ماه سال گذشته از مرز ۱۹ هزار تومان هم گذشت. به دنبال افزایش سرسام آور نرخ ارز تقریبا قیمت همه کالاها و خدمات تحت تاثیر قرار گرفت، به طوری که مشاهدات میدانی از بازار نشان می‌دهد قیمت بیشتر کالاها بیش از سه برابر افزایش را تجربه کرده است.

نرخ ارز بعد از رسیدن به قله تاریخی اما با نوسان همراه بوده و از روزهای آخر خرداد ماه امسال شروع به کاهش کرد تا جایی که از کانال ۱۳ هزار تومان به کانال ۱۱ هزار تومان هم در هفته گذشته رسید. با این حال علی‌رغم اینکه افزایش نرخ ارز قیمت‌ها را سه برابر کرد، کاهش آن تاثیر چنانی در بازار نداشته و طی هفته‌های اخیر تنها شاهد کاهش قیمت در بازار برخی کالاهای سرمایه‌ای همچون خودرو بودیم.

تولید به ارز نیما وابسته است

اما در پاسخ به این سوال مهم و مردمی که “چرا کاهش نرخ ارز تاثیر چندانی بر کاهش قیمت کالاها در بازار نداشت؟” کارشناسان نظرات متفاوتی دارند. برای مثال پدرام سلطانی – نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران – معتقد است که در بازار تولید؛ سینگالی که از بازار ارز گرفته می‌شود به یک دوره حداقل یک ماهه یا بیشتر از آن نیاز دارد و نمی‌توان انتظار داشت با کاهشی شدن قیمت‌ها در چند روز، ناگهان بهای کالاهای مصرفی در بازار کاهش پیدا کند. همچنین نکته دیگر این است که عموما قیمت‌ها به سمت بالا، چسبندگی و مقاومت بیشتری دارند.

همچنین به گفته وی، قیمت‌ها در عرصه تولید بیش از آنکه به نرخ ارز آزاد وابسته باشد، از نرخ سامانه نیما تاثیر می‌پذیرد که در دو ماه گذشته روند صعودی داشته است. از طرف دیگر برای کاهشی شدن قیمت‌ها، باید عوامل مختلفی در کنار یکدیگر قرار گیرند که نرخ ارز تنها یکی از آنها است.

در این رابطه محمدرضا غزنوی – سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی – پیش‌تر اعلام کرده بود که کاهش نرخ دلار در بازار آزاد تاثیری بر قیمت لوازم خانگی ندارد،‌ چرا که صنعت لوازم خانگی از ارز نیمایی استفاده می‌کند که نرخ آن در ماه‌های اخیر افزایش هم داشته است؛ ادعایی که از سوی مرتضی میری – رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی – نیز تایید شد، با این تفاوت که مرتضی میری معتقد است برخی کارخانه‌ها در زمان افزایش نرخ ارز، به لحظه قیمت محصولات را افزایش می‌دهند اما در زمان کاهش نرخ ارز، این اتفاق نمی‌افتد.

بازارهای اقتصادی بهم وابسته‌اند

در این میان محمد شکریه – نایب رئیس اتاق اصناف ایران – قیمت‌گذاری لحظه‌ای بر پایه نوسان نرخ ارز آن هم در حالت افزایش نرخ ارز و به دنبال آن افزایش  قیمت کالا و خدمات را، خلاف قانون دانسته و می‌گوید که بازارهای اقتصادی به یکدیگر مرتبط هستند و زمانی که با افت نرخ ارز، بازاری کاهش قیمت را در دستور کار خود قرار نمی‌دهد، دیگر بازارها نیز روند کاهش را اعمال نمی‌کنند.

اثرپذیری از نرخ ارز شش ماه طول می‌کشد

لطفعلی بخشی – عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی – نیز می‌گوید که ارتباط افزایش نرخ ارز با افزایش قیمت‌ها در بازار، رابطه‌ای مستقیم و فوری است؛ اما کاهش نرخ ارز لزوما به همان سرعت افزایش نرخ، روی قیمت کالاها تاثیر نمی‌گذارد. همچنین در حوزه‌های کالایی یک بازه شش ماهه برای اثرپذیری از کاهش نرخ ارز وجود دارد، اما در بخش کالاهای سرمایه‌ای همچون مسکن، زمین و طلا، کاهش نرخ ارز بلافاصله و با سرعت بیشتری خود را نشان می‌دهد.

شرایط روانی،‌ آینده نامعلوم، سودجویی و چند عامل دیگر…

خسرو فروغان گران‌سایه – رییس کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق بازرگانی ایران – نیز معتقد است که تاثیر شرایط روانی در تعیین قیمت‌ها، نگرانی از نامشخص بودن قیمت‌ها در آینده، سودجویی و نبود نظارت کافی و همچنین افزایش قیمت مواد اولیه داخلی، نرخ خدمات، هزینه اجاره بها و حمل و نقل؛ از جمله مهمترین عواملی است که مانع کاهش قیمت کالا متناسب با افت نرخ ارز شده است.