حسن مجیدی|
پیشینه برنامه‌ریزی برای احداث قطار شهری در تهران به دوره ناصرالدین شاه قاجار (۱۳۱۳-۱۲۶۴) و قرارداد رویترز بازمی‌گردد، در همین سال‌ها یک خط آهن روزمینی بین دروازه شهرری و میدان باغ شاه، احداث شد.
به گزارش رتبه آنلاین از ایران آنلاین، اما نخستین برنامه‌ریزی‌ها برای بنیانگذاری مترو (قطار زیرزمینی) به سال ۱۳۵۰ بازمی‌گردد. که مطالعات اولیه آن در سال ۱۳۵۳ به پایان رسیده و با عقد قرارداد برای احداث در سال ۱۳۵۴ عملا عملیات اجرایی به سال ۱۳۵۶ آغاز گردید.
طبق برنامه تهیه شده درآنزمان نخستین خط متروی تهران، می‌بایست در سال ۱۳۷۰ آغاز به کار می‌کرد. در سال ۱۳۵۶، عملیات اجرایی ساخت مترو در تهران آغاز شد و حتی در سال 57سقف اولین ایستگاه متروی تهران در منطقه شهستان پهلوی (اراضی عباس آباد محل فعلی مصلای تهران ) نیز اجرا شد؛ اما پس از انقلاب ۱۳۵۷ به دلایل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی و جنگ ایران و عراق از سال ۱۳۵۹، طبق پیشنهادی در سال ۱۳۶۰ به طور کامل متوقف گردید و این توقف تا سال ۱۳۶۵ ادامه داشت.
متروی تهران که در قانون آن را راه‌آهن شهری تهران و حومه نامگذاری کرده‌اند، قرار بود در4 خط و به طول کلی 63 کیلومتر و با 61 ایستگاه در زیر اراضی پایتخت ساخته شود و تهران را از چهار جهت شرق، غرب، شمال و جنوب به هم پیوند بزند. روزنامه اطلاعات، همزمان با آغاز علامت‌گذاری مسیر متروی تهران، نقشه تفصیلی این طرح 85 میلیارد ریالی و مشخصات مسیر آن را در روز سه‌شنبه دوم شهریور سال 1355 به شرح زیر منتشر کرد:
خط یک: این خط از شهستان پهلوی شروع می‌شود و به سوی جنوب امتداد می‌یابد، خط یک در امتداد مسیر خود از این تقاطع‌ها می‌گذرد. عباس آباد- کریمخان زند، تخت جمشید، دروازه دولت، میدان مخبرالدوله، میدان سپه، گلوبندک، میدان محمدیه. این خط سپس به سوی جنوب غرب تغییر مسیر می‌یابد و پس از گذشتن از شوش و میدان راه‌آهن، در جنوب خیابان نواب پایان می‌یابد. این خط طرح توسعه ندارد.
خط دو: این خط شرقی، غربی است و از نظام آباد تا میدان شهناز، میدان مهران، میدان بهارستان و میدان سپه مسیر شمالی – جنوبی را می‌پیماید و سپس به موازات خیابان سپه، میدان باغ شاه، خیابان دانشگاه جنگ، خیابان آذربایجان و بهبودی امتداد می‌یابد. این مسیر بعداً در دو جهت امتداد می‌یابد: در شمال شرقی، نظام آباد شمالی، بوستان، گلزار، میدان هفت حوض نارمک و تا تقاطع بزرگراه داریوش را در بر می‌گیرد. در غرب نیز در مسیر جاده قدیم کن تا منطقه‌ای نزدیک به آریا شهر امتداد می‌یابد.
خط ۳: این خط از مجیدیه شروع می‌شود، به چهارراه قصر و از آنجا به میدان 25 شهریور می‌رسد و در مسیری شرقی- غربی امتداد می‌یابد و تا تقاطع خیابان پهلوی، آریامهر پیش می‌آید. خط ۳ سپس به سوی جنوب امتداد می‌یابد. ایستگاه‌های عمده این مسیر در تقاطع‌های کریمخان زند، تخت جمشید، حافظ، کالج و نادری، قرار دارد و آخرین ایستگاه آن در خاتمه عملیات مرحله نخست، پارک شهر است. این خط در مرحله دوم به سوی جنوب ادامه می‌یابد و سراسر خیابان شاهپور را می‌پوشاند، در انتهای شاهپور، به سوی میدان راه‌آهن منحرف می‌شود و تا فرح آباد خزانه امتداد می‌یابد.
خط 4: این خط از فرح آباد شروع می‌شود، به سوی کوکا کولا، میدان ژاله و میدان مهران امتداد می‌یابد و سپس به سوی خیابان شاهرضا تغییر مسیر می‌دهد و در مسیر این خیابان میدان فردوسی و تقاطع کالج را می‌پوشاند و پس از گذشتن از میدان 24 اسفند تا بهبودی امتداد می‌یابد. این خط در مرحله دوم ساختمان مترو می‌تواند از امتداد خط ۲ تا نزدیک آریاشهر سود جوید. خط 4 در شرق، بعداً تا پادگان فرح آباد امتداد خواهد یافت.
