دکتر حسن بشیر گفت:فهم سواد رسانه ای به شکل نظری و عملی و بکارگیری اخلاق رسانه ای در ایجاد تعادل در استفاده از شبکه های اجتماعی اهمیت حیاتی دارد و باید توسط دولت، خانواده ها، اندیشمندان و پژوهشگران مورد توجه جدی قرار گیرد.
به گزارش رتبه آنلاین به نقل از خبرگزاری شبستان، ایرانی ها در بین کشورهای جهان رکورد دار حضور در شبکه های اجتماعی هستند. طبق تحقیقات از هر 10 ایرانی 6 نفر در شبکه‌های اجتماعی عضویت دارند و طبعا ساعات زیادی از وقت مفید روزانه ما در شبکه های اجتماعی می گذرد. حتما به جمع های خانوادگی خود( به عنوان یک جامعه نمونه آماری کوچک) توجه کرده اید که همه اعضای خانواده دائم سرگرم کار با گوشی موبایلشان و چک کردن پیغام ها و لایک کردن و کامنت گذاشتن هستند.
ایرانی ها به اندازه ای در فضای مجازی وقت می گذرانند که به جرات می توان گفت شبکه های اجتماعی و فضای مجازی را خانه دوم خود می دانند و ساعات زیادی از وقت مفید روزانه خود را به شکل غیرقابل باوری در این فضا می گذارنند.
طبق اعلام رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد ، ایرانی‌ها حدود ۵ تا ۹ ساعت وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند در حالی که میانگین حضور در شبکه های اجتماعی در جهان 109 دقیقه است. این آمار در حالی که سرانه مطالعه کتاب و نشریات در کشور در سال 2015، 13 دقیقه عنوان شده است یک هشدار بزرگ و نشان دهنده ضعف ما است. ضعفی که ریشه در فرهنگ غلط ما ایرانی ها در شیوه استفاده مان از شبکه های اجتماعی و فضای مجازی دارد.
عده ای از مردم کتاب خواندن و تماشای تئاتر را وقت هدر کردن می دانند و در مقابل از وقت خواب و استراحت خود می زنند تا زمان بیشتری را در شبکه های اجتماعی بگذارنند. برای خرید کتاب و رفتن به سینما پول ندارند اما برای شارژ دستگاه های وای فای و اینترنت موبایل هایشان پول دارند!
گفتنی است طبق تحقیقات، شبکه های اجتماعی تلگرام و اینستاگرام محبوب ترین اپلیکیشن ها در بین کاربران ایرانی و در حال رقابت با یکدیگر هستند و این در حالی است که نقدهای بسیاری به مدل استفاده ایرانیان از اپلیکیشن اینستاگرام در پی حوادث و حواشی فراوان رخ داده در این شبکه اجتماعی است.
گذشته از زمانی که مردم به شکل عجیب و غریبی در فضای مجازی و در شبکه های اجتماعی می گذارنند، به شکل و مدل استفاده ایرانی ها نیز از این اپلیکیشن ها ایراداتی وارد است.
دکترحسن بشیر، مدرس و نویسنده حوزه رسانه و ارتباطات ، در این زمینه به خبرنگار حوزه رسانه خبرگزاری شبستان گفت: قطعا هر رسانه ویژگی های خودش را دارد. به همین دلیل هر رسانه خود یک پیام است. این پیام در راستای محتوایی است که از طریق آن رسانه منتقل می شود و نیز چگونگی بهره برداری فرد و جامعه از آن رسانه و درجه تاثیرگذاری آن است.
رئیس هیئت علمی دومین همایش بین المللی سواد رسانه ای افزود: بنابراین، رسانه، به ویژه رسانه های نوین و بخصوص شبکه های اجتماعی، یک ابزار چند بعدی است که با انسانی که چند بعدی است در حال تعامل است. با چنین وضعیتی باید در مورد ظرفیت های ذاتی و انتقالی هر رسانه و چگونگی بهره برداری از آن دقت نمود و بر اساس این ظرفیت ها شکل و شیوه استفاده از آن رسانه را مورد توجه قرار داد.
این عضو هیات علمی گروه معارف و ارتباطات دانشگاه امام صادق بیان کرد : شبکه های اجتماعی، یک ابررسانه است. رسانه فراگیر و رسانه جامع است. این فراگیری و جامعیت به دلیل تعامل چندسویه، تنوع محتوا، امکان تولید و توزیع همزمان محتوا، بی شمار بودن کاربران فعال، ضرورت پاسخگویی سریع، همزمانی و درزمانی پیام، و امثالهم است. بنابراین، در هنگام تعامل با این رسانه باید به همه این مسائل توجه نمود.
وی با بیان اینکه علاوه بر همه آنچه که گفته شد، فهم کارکردهای هر رسانه در تعامل با آن اهمیت بسزایی دارد، توضیح داد: اینجا است که سواد رسانه ای ضرورت جدی پیدا می کند. سواد رسانه ای، تعیین کننده ظرفیت های فکری-فرهنگی ما در تعامل با رسانه ها است. هر مقدار این سواد افزایش و تنوع پیدا کند، امکان بهره برداری بهینه و مفید از رسانه ها افزایش می یابد.
رئیس سابق موسسه مطالعات اسلامی لندن در ادامه تاکید کرد: اخلاق بکارگیری رسانه ای، مخصوصا در شبکه های اجتماعی، یک ضرورت دیگر در راستای غنی سازی سواد رسانه ای است. اخلاق بکارگیری رسانه ای، درجه تعاملی ما را به نمایش می گذارد. این درجه تعاملی نشان دهنده این است که چگونه یک کاربر شبکه اجتماعی به عنوان مثال، در سطح جامعه با افراد گوناگون در حال تعامل است. این خود یک اخلاق رسانه ای است. این اخلاق به شدت به درجه فهم فرهنگی، اجتماعی و دینی وابسته است.
وی گفت: در شرایط کنونی ایران، ما در همه این زمینه ها دچار چالش های فراوانی هستیم. اولین چالش سواد رسانه ای است. هنوز این سواد نه از نظر مفهومی شفاف شده است و نه از دیدگاه مصداقی و عملیاتی. دومین چالش اخلاق بکارگیری رسانه ای است. هنوز بسیاری از کاربران ما نمی دانند که به چه اندازه، با چه ظرفیت و با چه توانمندی باید از ظرفیت های موجود این شبکه ها استفاده کنند که بتوانند هم در زندگی واقعی موفق باشند و هم شبکه های مزبور را به مثابه یک ابزار کمک کننده به زندگی واقعی مورد توجه قرار دهند.
این استاد ارتباطات بین الملل با اشاره به اینکه این عدم توازن، امروزه و در آینده نه چندان دور، بحران های فراوانی را در جامعه، به ویژه در رابطه با جوانان ایجاد خواهد کرد، گفت: فهم سواد رسانه ای به شکل نظری و عملی و بکارگیری اخلاق رسانه ای در ایجاد تعادل در استفاده از شبکه های اجتماعی اهمیت حیاتی دارد که باید نه تنها توسط دولت، بلکه توسط خانواده ها، اندیشمندان و پژوهشگران و بالاخره همه آحاد جامعه مورد توجه جدی قرار گیرد.
حضور بی رویه و بدون آگاهی و سواد رسانه ای در شبکه های اجتماعی آسیب های فراوانی را به دنبال دارد؛ کاهش امنیت خانواده ها به دنبال از بین رفتن حریم شخصی، در دسترس بودن اطلاعات خانوادگی، کاهش روابط خانوادگی، تغییر شکل و سبک زندگی افراد به دنبال غرق شدن در جاذبه های رنگارنگ فضای مجازی و شکل گیری ارتباطات بدون حد و مرز تنها بخشی از این َآسیب هاست.
کلام آخر اینکه بحران میزان حضور ایرانیان و نحوه وقت گذرانی آنها در شبکه های اجتماعی بحرانی است که نیاز به واکاوی و رسیدگی به موقع دارد.
منبع: خبرگزاری شبستان