ایراد بزرگ، تصمیم‌‌گیری‌های منفصل در صادرات است
بازار کشورهای آسیای میانه را با برنامه‌ریزی به دست نیاورده‌ایم
«یکی ازمشکلات اساسی ما این است که به لحاظ قیمت تمام شده کالاهای تولیدی در رقابت با سایر کشورها با مشکل روبه‌رو هستیم. همچنین درچند سال گذشته بخش صنعت ما از نظر تکنولوژی نتوانسته است خود را همگام دنیا پیش ببرد. فرسودگی ماشین آلات و مصرف انرژی بالا یکی از عوامل بالابودن قیمت تمام شده کالاها است. همچنین کشورهایی که با آنها کار می‌کنیم عضو سازمان تجاری جهانی هستند و ما عضو این سازمان نیستیم. ما برای برخی از کالاها تا ۲۰ درصد تعرفه گمرکی پرداخت می‌کنیم و این در حالی است که اکثر کشورها در قرارداد تجارت ترجیحی حضور دارند و ایران از کمترین امتیاز در این ارتباط برخوردار است.»
نکاتی که خواندید، خلاصه وضعیتی از مشلات صادرات در اقتصاد ایران است که به روایت یکی از فعالان بخش خصوصی ارائه شده است.
علامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با تاکید بر این نکات معتقد است که این مشکلات تنها برخی موانع پیش‌روی صادرات است و مسائل متنوعی باعص وضعیت کنونی اقتصاد ایران در بخش تجارت خارجی شده است.
در ادامه بخشی از دیدگاه های او که در مناسبت‌های مختلف به حوزه صادرات پرداخته را می خوانید:
هر سازمان تصمیم خود را دارد
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در حوزه صادراتی نقدهای جدی دارد و معتقد است که هم اکنون هر سازمان و ارگانی در حوزه صادرات کار خودش را می کند و فقط به فکر خود است.
او در این حوزه می گوید: تصمیم گیری‌های منفصل و غیرهمگرای سازمانهای دولتی در موضوعات اقتصادی و به ویژه صادرات یک ایراد بزرگ است.
غلامحسین شافعی با اشاره به مسائل و مشکلات صادرکنندگان،گفته است: اگر متولی اصلی امر صادرات سازمان توسعه تجارت معرفی می شود پس باید همین سازمان حرف اول و آخر را در این حوزه بزند. مسیر فعالیت صادرکنندگان می بایست تسهیل و تسطیح شود و در این زمینه فقط سازمانهای توسعه تجارت و صنعت، معدن و تجارت اظهار و اعمال‌نظر کنند.
وی افزود:بخش قابل توجهی از صادرات کشورمان در شرایط فعلی مواد کشاورزی و خام معدنی است که یکی از جذابیت‌های صادراتی آن داشتن یارانه است.
موضوع توجه به دیپلماسی اقتصادی
رئیس اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: در بند یک سیاست‌های اقتصاد مقاومتی آنچه به عنوان مسائل پیش روی ما برای صادرات وجود دارد موضوع توجه به دیپلماسی اقتصادی است.
او افزود: رئیس جمهور، معاون اول و وزیر امور خارجه در این ارتباط مناسب‌ترین همکاری را با بخش خصوصی داشته‌اند و در اکثر مذاکرات بخش خصوصی حضور یافته است اما یکی از مشکلات ما در بحث صادرات قیمت تمام شده کالاهای تولیدی است که شرایط مناسب رقابت را از ما می‌گیرد.
شافعی تصریح کرد: در طول چند سال گذشته صنعت ما از نظر تکنولوژی نتوانسته است خود را همپای جهان پیش ببرد.
وی گفت: در موضوع هدفمندی یارانه‌ها نیز سهم صنعت به خاطر پایین آوردن مصرف انرژی در صنایع‌مان عمل نشد که این عوامل منجر به عقب‌ماندگی و افزایش هزینه‌های تولید شده است.
رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: در اکثر کشورهایی که کار می‌کنیم و به آنجا صادرات داریم دیگر کشورهای رقیب عضو سازمان تجارت جهانی هستند و تعرفه‌های ترخیص کالاهای ما در مقایسه با رقبا فاصله زیادی دارد.
شافعی با ذکر مثالی افزود: در حالی که برخی کشورها برای ترخیص 4 درصد می‌پردازند ما مجبوریم پرداخت خود را تا 20 درصد انجام دهیم که این امر مشکل است و شرایط رقابت را می‌گیرد.
بحث‌های مالیاتی صادرکنندگان
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران همچنین مالیات را مساله ای در صدر مشکلات فعالان اقتصادی معرفی و بیان کرد: در اینکه ما به عنوان مردم این کشور و فعالان اقتصادی باید به مالیات رسمیت داده و حقوق حقه دولت را بپردازیم شکی نیست همانطور که بالاترین جریمه و خطای یک فعال اقتصادی در دیگر کشورها عدم پرداخت مالیات حقه دولت است.
وی درخصوص مالیات بر ارزش افزوده بخش صادرات نیز گفت: اینکه بازگرداندن مالیات بر ارزش افزوده به صادرکننده منوط به تسویه بدهی‌های مالیاتی او باشد قابل پذیرش نیست؛ این مبلغ باید ظرف یک ماه و بدون توجه به بحث‌های مالیاتی صادرکنندگان پرداخت شود.
شافعی در ادامه به برگزاری همه ساله مراسم روز ملی صادرات گفت: صادرکنندگان منتخبی که در بازار داخلی فعالیت می کنند از عنوانی که در این روز کسب کرده‌اند به عنوان تبلیغ خود بهره می‌گیرند اما افرادی که در بازارهای خارجی کار می‌کنند هیچ استفاده‌ای از این موضوع نمی‌برند.
وی با تاکید بر لزوم ایجاد رقابتی جدی برای کسب عنوان «نمونه» در میان صادرکنندگان گفت: هم اینک در کشور ما تفاوتی بین صادرکننده نمونه با غیرنمونه اعمال نمی شود. اگر مسئولان واقعا به این موضوع که صادرات موتور محرک اقتصاد کشور است اعتقاد دارند باید برایش بودجه بگذرانند چون بخش صادرات با بودجه های کنونی تحریک نمی شود.
تامین مالی برای صادرات
شافعی به مساله تامین مالی برای صادرات اشاره کرد و گفت: در سال ۸۶ سهم صادرات از تسهیلات بانکی ۲.۵ درصد بوده که سال گذشته(سال ۱۳۹۵) به ۰.۵ درصد رسیده است و ما به دنبال تشویق صادرات هستیم، اما به تامین مالی آن توجه نمی‌کنیم و سهم تسهیلات صادراتی از کل منابع بانکی، یک‌پنجم شده است.
وی بیان کرد: پیشنهادی مطرح شده است که بر اساس آن، الگوی کترا و جترو در ایران پیاده‌سازی شود که بر این اساس، موافقت شده تا در ۵ نقطه دنیا، اتاق دفتر تجارت ملی ایران افتتاح شود و اگر کار مثبتی بود، تعداد آنها بیشتر خواهد شد. این در حالی است که این دفاتر می‌توانند کار رایزنان بازرگانی را انجام دهند.
منع سرکوب نرخ ارز
این عضو اتاق بازرگانی با اشاره به اینکه می توانیم از هم اکنون آینده ای متفاوت برای صادرات کشور رقم بزنیم هم گفت: افزایش نرخ صادرات در گرو توجه ویژه به بخش خصوصی کشور است و باید در نظر داشته باشیم که بخش خصوصی به عنوان بازیگر اصلی این روند از سایر بخش ها اهمیت بیشتری دارد و نباید به عنوان یک عضو فرعی به آن نگاه کرد.
شافعی تاکید کرد: در راستای توسعه صادرات باید سیاست هایی اتخاذ کنیم تا صادرکننده ما با اطمینان و بدون ترس و ریسک بالا وارد عرصه صادرات شوند.
رئیس اتاق بازرگانی در پایان تصریح کرد: یکی از مهمترین مسائل در توسعه صادرات کشور، نرخ ارز است و باید از سرکوب ارز جلوگیری کرده تا شاهد رونق صادرات در آینده باشیم.
سهم و نرخ منابع بانکی برای صادرات
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به موضوع سهم و نرخ منابع بانکی برای صادرات نیز اشاره و بیان کرد: در مساله تامین نقدینگی مشکل دیگری داریم که بسیار تعیین کننده و آن مشکل اعتباری است. با این توضیح که در گذشته بسیاری از تاجران کار می‌کردند و پول خود را بنا به اعتبار طرف مقابل بلافاصله دریافت نمی‌کردند اما امروز مقدار زیادی از این حجم عظیم اعتباری در کار اقتصادی حذف شده است.
وی افزود: سهم صادرات از تسهیلات بانکی در سال ۱۳۸۵ به میزان ۵٫۴ درصد بوده و این سهم امروز به چهار دهم درصد کاهش یافته و این درحالی است که همواره از لزوم توسعه صادرات می‌گوییم.
شافعی بیان کرد: هیچ انگیزه‌ای از فعالان اقتصادی برخی استانها برای حضور در تشکل‌هایی که در اتاق بازرگانی ایران تشکیل می‌شود نمی بینیم و لازم است این حضور پررنگتر شود.
دری به تخته خورد و صادرات شد
رئیس اتاق بازرگانی ایران همچنین در رویدادی دیگر با انتقاد از برخی تجار صادراتی گفت : تجار حرفه‌ای ایرانی در بازارهای روسیه و آسیای مرکزی نیستند، در حالی‌که بازار روسیه و آسیای مرکزی، یکی از پرریسک‌ترین بازارهای پیش روی تجار ایرانی است و تجار ایرانی در این بازارها تلکه می‌شوند.
شافعی با انتقاد از عدم حضور سایر اعضای شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی در این جلسات، به وجود رقابت مخرب در میان کشورهای CIS اشاره کرد و گفت: چنین رقابتی در کشورهای پیشرفته به چشم نمی‌خورد.
وی بیان کرد: ما بازار کشورهای آسیای میانه را با برنامه‌ریزی به دست نیاورده‌ایم و دری به تخته خورده است و صادرات شکل گرفته و تجار حرفه‌ای در این بازارها حضور ندارند، در حالی که بازار روسیه و آسیای مرکزی، یکی از پرریسک‌ترین بازارهایی است که پیش روی تجار ایرانی قرار دارد و تجار ایرانی در این بازارها تلکه می‌شوند.
وی بیان کرد: موضوع موافقت‌نامه تجارت ترجیحی نیز باید تقویت شود، چراکه ایران با هیچ‌یک از همسایگان، موافقت‌نامه تجارت ترجیحی مثبت ندارد و فقط به تازگی در مورد روسیه اتفاقاتی رخ داده است.
سهم نازل صادرات ایران در بازار جهانی
رییس اتاق بازرگانی ایران همچنین با اشاره به سهم نازل ایران از صادرات غیرنفتی در بازار جهانی که در حدود ۰.۲۴ درصد است گفت: صادرات باید به عنوان نوک پیکان اقتصاد مورد توجه قرار گیرد.
وی تاکید کرد: مسلما بخش صادرات ما مانند سایر بخش‌های اقتصادی با مشکلاتی رو به رو است، اما آسیب پذیری بخش صادرات درمقابل تلاطم های اقتصادی به مراتب بیشتر است.
وی افزود: بنابراین توجه به صادرات و نگاه بلندمدت به آن بسیار حائز اهمیت است. آنچه در حال حاضر می‌توان در مورد صادرات کشور مطرح کرد این است که بخش قابل توجهی از صادرات ما در شرایط فعلی به صادرات محصولات کشاورزی و مواد خام تعلق دارد که شاید یکی از جذابیت‌ها برای صادرات این محصولات یارانه‌هایی است که برای این بخش‌ها منظور می‌شوند.
رییس اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: اما باید توجه کرد که شاید در آینده پیش رو محصولات کشاورزی و مواد خام بازار موفقی نداشته باشند. از این رو باید توجه داشت که با نگاهی تازه به بخش صادرات صنعتی توجه شود.
شافعی اضافه کرد: سهم ما از صادرات جهانی ۰.۳۴ درصد است که اگر نفت را از آن جدا کنیم سهم ما از صادرات جهانی ۰.۲۴ درصد می‌شود. این رقم با توجه به قابلیت‌هایی که وجود دارد می‌تواند به رقم بسیار بالاتری برسد که برای رسیدن به این مهم نیازمند اقدامات متفاوتی نسبت به گذشته هستیم. صادرات در کشور ما می‌تواند به عنوان نوک پیکان اقتصاد حرکت کند که در اقتصاد مقاومتی درآن اشاره شده است. صادرات ما زمانی می‌تواند موفق شود که از پشتوانه قوی تولید برخوردار باشد.
مسائل مطرح شده شبیه است
رئیس اتاق ایران با اشاره به به محدودیت منابع مالی، اولویت بندی در احیای واحدهای مشکل دار را ضروری دانست و خاطرنشان کرد: در بسیاری از بخش های تولیدی مازاد ظرفیت موجب کم تحرکی تولید شده است.
وی مشکل تولید داخلی را زیرساختی و ساختاری دانست و گفت: بررسی 21 دوره همایش توسعه صادرات غیرنفتی نشان می دهد مسائل مطرح شده در این همایش ها شبیه هم است.
وی با انتقاد از تکثرگرایی در تولید، گفت: وقتی بهترین واحد تولیدی ما با 40 درصد ظرفیت کار می کند چه نیازی به راه اندازی واحد جدید است.
رییس اتاق ایران با بیان اینکه 80 درصد منابع ما به بانک ها وابسته است، گفت: این در حالی است که باید بخش مهمی از منابع فعالیت های توسعه ای باید از بازار سرمایه تامین شود.
شافعی با تاکید بر رونق بخشی به بازار سرمایه گفت: در غیر این صورت مشکل ما مرتفع نمی شود.
وی با قدردانی از دولت یازدهم در رفع موانع تولید، برنامه های دولت در زمینه عضویت در اتحادیه های منطقه ای را مثبت ارزیابی کرد و گفت: احیای جاده ابریشم با حضور 65 کشور در واقع تشکیل یک اتاق بازرگانی مشترک است که در دستور کار قرار دارد.
شافعی با بیان اینکه میزان مبادلات درون منطقه ای کشورهای عضو اکو بیشتر از 14 درصد نیست و این کشورها درصدد افزایش این سهم هستند، افزود: سرعت حمل و نقل ریلی ما برای صادرات کالا از بنادر جنوب به کشورهای آسیایی 15 کیلومتر در ساعت است و با این سرعت نمی توان به تجارت جهانی رسید.
