معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد از ثبت ملی خانه تاریخی پنج دری یزد خبر داد و گفت: این خانه پس از مرمت به عنوان بوم گردی و محلی برای فعالیت‌ها و رویدادهای فرهنگی استفاده خواهد شد.
به گزارش رتبه آنلاین، «ساشا ریاحی مقدم» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا از ثبت ملی «خانه پنج دری» یزد متعلق به دوران قاجاریه خبر داد و گفت: این بنای تاریخی ششمین بنای ثبت ملی شده یزد در سال جاری است که خوشبختانه با مشارکت مالک و پیگیری‌های وی در حال تکمیل و مرمت است.
وی با بیان این که بنای تاریخی مذکور با اعتبار 300 میلیون تومان پس از تکمیل فاز اول مرمت، وارد فاز دوم مرمت شده است، گفت: خانه پنج دری دارای طرح مصوب است و با مشارکت حدود 60 میلیون تومان از جانب میراث فرهنگی در حال مرمت است.
این مسئول در مورد ویژگی‌های این بنای تاریخی نیز تصریح کرد: خانه پنج دری تنوع زیادی در معماری دارد و داخل آن دو بخش اندرونی و بیرونی دارد که از بخش‌های و تالارهای بزرگ و کوچک تشکیل شده است. علاوه بر معماری منحصر به فرد، این بنا دارای تزئینات گچی و کنده‌کاری «دست کن» است که البته بدون نازک کاری در زمان ساخت، رها شده و از طرفی نیز دارای درهای گره چوبی و نقاشی‌های دیواری زیبایی است.
ریاحی مقدم، کاربری این خانه پس از مرمت را استفاده از آن به عنوان بومگردی و محلی برای فعالیت‌ها و رویدادهای فرهنگی ذکر کرد و افزود: این خانه در نزدیکی میدان امیرچخماق و در حوالی محله خواجه‌خضر قرار دارد.
معاون میراث فرهنگی استان در پایان یادآور شد: یزد در حال حاضر حدود 2000 بنای ثبت شده ملی دارد که حدود 6 مورد از این بناها در اولویت تخصیص بودجه برای ترمیم قرار دارند. البته بخشی از آن‌ها در حال مرمت است که متناسب با میزان اعتبار هر بنا، در حداقل زمان ممکن ترمیم خواهند شد.
به گزارش ایسنا، بیشتر خانه تاریخی یزد دارای تالاری بوده است که بوسیله پنج در به حیاط خانه متصل می شده است.
یزد اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی جهان بعد از شهر ونیز ایتالیاست. مشخص‌ترین وجهه شهر، معماری خاص کویری آن است. بادگیرها، مناره‌ها و گنبدها مشخص‌ترین جنبه ظاهری معماری شهر است. در این معماری از بادگیر برای گرفتن جریان باد و خنک‌کردن فضای ساختمان به کار می‌رفته‌است.
بافت و ساخت معماری ویژهٔ منطقهٔ یزد از بارزترین نمونه‌های معماری خاص اقلیم‌های گرم و خشک در جهان است. تناسب آن با نیازها و شرایط اقلیمی- فرهنگی مردم منطقه، گذشته از زیبایی خاص این معماری، از ویژگی‌های آن است. در مرکز هر محله معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه‌های کوچک، جوی آب (برای دسترسی به قنات) قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پا برجا هستند.
یزد شهری کویری است و به طبع معماری آن نیز با نوع آب و هوا هماهنگ است و جهت ساخت خانه‌ها در یزد شمال شرقی به جنوب غربی است و خانه‌ها تقریباً در جهت قبله قرار میگیرند. اجزای یک خانه یزدی شامل کوجه، سردر، هشتی، دالان، حیاط خصوصی (نارنجستان) است و خانه‌های قدیمی در جهت قبله ساخته شده‌اند. با این جهت‌گیری فضاهای تابستانی و اتاق‌های زمستانی به طرزی مفید پیرامون حیاط مرکزی قرار میگیرند.
قسمت‌های تابستان نشین خانه شامل زیر زمین، تالار، حوض خانه، پایاب، طنبی و قسمت‌های زمستان نشین خانه شامل طهرانی، سه دری، پنج دری، بالا خانه و کرسی خانه است.
بخش تابستان نشین خانه در جبهه قبلی و فضاهای زمستانی در جبهه مقابل و غربی ساخته شده‌است. حیاط مرکزی اصلی‌ترین فضای خانهٔ یزدی است. حوض آب در وسط حیاط قرار گرفته‌است و باغچه‌ها دور تا دور آن با درختانی که نیاز کمی به آب دارند همچون اَنار، اَنگور، اَنجیر و پسته که علاوه بر سبزی خانه و تأمین سایه و خنکی هوا از خشکی هوا نیز می‌کاهد، تزیین می‌شوند.
در مکتب معماری یزد(حرمت) و (حجاب) یک اصل تلقی می‌شود. حریم خانواده از تجاوز سمعی و بصری به دور است. هیچ خانه اصیل یزدی را نمی‌توان یافت که دید نامحرم به درون آن ممکن باشد.
هشتی، کریاس، دالان و دیوارهای بلند، نحوه آرایش و سازماندهی فضاهای گوناگون دورادور حیاط به گونه‌ای است که مفهموم (حجاب) را به کاملترنی وجه نشان می‌دهد، به نحوی که ساکنان خانه به دور از چشم اغیار در آرامش، آسایش، امنیت و ایمنی زندگی می‌کنند. این شیوه طراحی، در عین حال، در تابستانهای گرم، حداکثر سایه را در خانه فراهم می‌کند.
اتاق مهمانخانه در معماری مسکونی یزد سمبل احترام و بزرگداشت میهمان بوده‌است. در خانواده‌هایی که از تمکن مالی برخوردار بوده‌اند یا به اقتضای شغل صاحبخانه، حیاط ویژه و مستقلی برای میهمان در نظر می‌گرفتند، این حیاطهای اختصاصی به (بیرونی) معروفند.
