دکتر رویا طباطبایییزدی-رئیس سابق سازمان ملی بهرهوری ایران|اقتصاد مقاومتی (Resilient Economy) مبحثی در اقتصاد است که براساس آن میتوان دید چگونه اقتصاد قادر است در مقابل انواع ضربههای مختلف مقاومت کند و در عین حال از این ضربهها آسیب نبیند. طرح این مبحث بویژه برای ارزیابی توان مقاومت اقتصادهای مختلف در برابر بحران کاربرد داشته است. این اقتصاد از دیدگاه نظری محورهایی دارد که باید شناسایی شود از جمله:
ضربهپذیری و دارای توان ادامه فعالیتهای کلیدی، برخورداری از قدرت دستیابی به تعادل هرچند که ممکن است همان تعادل اولیه نباشد، توانمندی در نوآوری به صورتی که در زمان بحران سرعت نوآوری تشدید میشود، دارای نهادهای مدنی فعال و شبکههای اجتماعی برای جلب مشارکت عامه مردم در زندگی اقتصادی.
این در حالی است که این رویکرد با ریاضت و فقر سازگاری ندارد. فرض بر این است که مشارکت جمعی براساس رضایت جمعی و عدالت محوری حاصل میشود و تأمین حداقل نیاز بهعنوان یک اصل انکارناپذیر در شمار وظایف دولت قرار دارد. در این راستا، سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی براساس مبانی علمی قوی و درک شرایط حاکم بر فضای اقتصاد کشور و آرمانهای مقدس جمهوری اسلامی ایران از سوی مقام معظم رهبری با هدف تأمین رشد پویا و بهبود شاخصهای اقتصاد مقاومتی و دستیابی به اهداف سند چشمانداز بیستساله، با رویکردی جهادی، انعطافپذیر، فرصتساز، مولد، درونزا، پیشرو و برونگرا ابلاغ شد.
یکی از مهمترین محورهایی که در این سیاستها جهت تحقق اقتصاد مقاومتی به آن توجه ویژه شده است، موضوع بهرهوری است به طوری که در بیش از 10 بند از 24 بند این سیاستها به طور مستقیم به موضوع بهرهوری یا مولفههای اصلی بهرهوری توجه شده است.
از جمله: تقویت عوامل تولید، توانمندسازی نیروی کار، تقویتِ رقابتپذیری اقتصاد در جهت محور قراردادن رشد بهرهوری در اقتصاد، توسعه کارآفرینی، پیشتازی اقتصاد دانشبنیان و ساماندهی نظام ملی نوآوری، استفاده از ظرفیت اجرای هدفمندسازی یارانهها در جهت افزایش بهرهوری، کاهش شدت انرژی، سهمبری عادلانه عوامل در زنجیره تولید تا مصرف متناسب با نقش آنها در ایجاد ارزش، بویژه با افزایش سهم سرمایه انسانی از طریق ارتقای آموزش، مهارت، خلاقیت، کارآفرینی و تجربه، مدیریت مصرف با تأکید بر اجرای سیاستهای کلی اصلاح الگوی مصرف، ارتقای کیفیت و رقابتپذیری در تولید، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی)، صرفهجویی در هزینههای عمومی کشور با تأکید بر تحول اساسی در ساختارها، منطقیسازی اندازه دولت و حذف دستگاههای موازی و غیرضرور و هزینههای زاید و تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد بهرهوری، کارآفرینی.
در همین حال، سازمان ملی بهرهوری ایران به عنوان سیاستگذار، ناظر و راهبر موضوع بهرهوری در کشور، در جهت تحقق سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی در حوزه بهرهوری در قالب سیاستهای اجرایی زیر، برنامه عملیاتی خود را تهیه و به تصویب شورای اقتصاد رسانده است:
1ـ تقویت عوامل تولید با تاکید بر گسترش بهرهوری دانشبنیان. 2ـ توانمندسازی عامل کار. 3ـ ارتقای کارایی فنی و تخصیصی عوامل تولید. 4ـ برقراری ثبات در اقتصاد کلان. 5ـ ارتقای بهرهوری ارائه خدمات عمومی. 6 ـ بهبود کیفیت و گسترش زیرساختها.
انتظار میرود با عملیاتی شدن این برنامهها با حمایت تمام دستاندرکاران، قدمی در راه تحقق بهرهوری به عنوان یکی از زیربناهای اصلی اقتصاد مقاومتی برداشته شده و جاده برای اقدامات قویتر در آینده صاف و زیرسازی شود.