امروز (۱۴ آذرماه و پنجم دسامبر)، «روز جهانی خاک» است. شاید در نگاه اول این طور به نظر برسد که کشور ما در حوزه خاک هیچ مشکلی ندارد اما واقعیتی که کمتر بدان پرداخته شده آن است که گرچه هنوز خاک مثل آب عامل محدودکننده‌ای برای توسعه در کشور به حساب نمی‌آید اما اگر روند کنونی در بهره‌برداری از این عنصر حیاتی طی شود و هیچ تدبیر حفاظتی اتخاذ نشود، وضعیت خاک هم مشابه آب بحرانی می‌شود.
به گزارش رتبه آنلاین از ایسنا، همزمان با روز جهانی خاک، مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست، نسبت به آلودگی خاک از طریق سموم کشاورزی هشدار داد و گفت: فلزات سنگین باقیمانده در مواد غذایی که ناشی از سموم دفع آفات است؛ مهمترین علت ابتلا به انواع سرطان است.
علی مریدی با تاکید بر اینکه خاک در کنار دو عنصر آب و هوا، حیات را می‌سازند، به ایسنا گفت: متاسفانه در کشور ما همیشه به «خاک» و ضرورت حفاظت آن کمتر توجه شده است. اگرچه سرزمین ایران بهره‌مند از خاک مساعد و حاصلخیز است و کمتر «خاک» محدودیتی برای حوزه کشاورزی ایجاد کرده است اما اگر نسبت به حفظ این عنصر هوشیارانه عمل نکنیم قطعا در این زمینه هم دچار بحران خواهیم شد.
آلودگی خاک با امنیت غذایی گره خورده است
شاید عامل دیگر در کم‌توجهی به آلودگی خاک آن است که برخلاف هوا و آب آلودگی خاک به راحتی به چشم نمی‌آید. علی مریدی با تایید این موضوع و با اشاره به احتمال آلودگی خاک به فلزات سنگین ناشی از سموم دفع آفات کشاورزی گفت: آلودگی خاک به‌طورمستقیم با امنیت غذایی گره خورده است، به‌طوری که اگر خاکی از طریق سموم آلوده باشد، آلودگی به‌طور قطع جذب گیاهان و محصولات غذایی می‌شود.
این کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: در حوزه آلودگی خاک، مهمترین عامل، فلزات سنگین است که بر اثر استفاده بی‌رویه از سموم باعث آلودگی خاک و به تبع آن آلودگی محصولات غذایی می شود و دلیل عمده ابتلا به سرطان‌ها فلزات سنگین باقیمانده در مواد غذایی است.
فلزات سنگین باقیمانده در محصولات کشاورزی بیش از حد استاندارد است
مدیر دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این پرسش که آیا اطلاعات و آمار دقیقی در مورد باقیمانده فلزات سنگین در محصولات کشاورزی در دسترس است و آیا سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه مطالعه‌ای داشته است، گفت: این موضوع در کارگروه امنیت غذایی با حضور سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت پیگیری می‌شود. روند بررسی‌ها بدین شکل است که از محصولات کشاورزی نقاط مختلف کشور، نمونه‌برداری می‌شود. نتیجه همین مطالعات نشان می‌دهد که سموم و فلزات سنگین باقیمانده در محصولات غذایی بیش از حد استاندارد و نگران‌کننده است چون این گزارشات پراکنده و محرمانه است، من اطلاعات دقیقی از جزییات آن ندارم.
مریدی ضمن انتقاد از وضعیت کشاورزی کشور اظهار کرد: به دلیل مصرف بی‌رویه کود و سموم در حوزه کشاورزی اکولوژیک و پایدار، وضعیت مناسبی نداریم البته وزارت جهاد کشاورزی سعی دارد به سمت کشاورزی اکولوژیک و محصولات ارگانیک پیش رود تا باقیمانده سموم در محصولات غذایی به حداقل ممکن برسد و کمترین مخاطره را برای سلامت انسان داشته باشد.
وی در پایان تاکید کرد: بررسی آماری بین الگوی غذایی و باقیمانده مواد خطرناک در محصولات غذایی خیلی جدی گرفته نشده است درحالی‌که باید مطالعات گسترده‌ای در این زمینه صورت گیرد. به هر حال آلودگی خاک علیرغم غیرقابل مشاهده بودن می‌تواند به شدت خطرناک باشد.
پیش از این کیوان غیبی – کارشناس مسئول ثبت سرطان استان کرمانشاه – در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به شیوع سرطان دستگاه گوارش در کشور در دهه‌های اخیر، یکی از دلایل شیوع این نوع سرطان را استفاده بی‌رویه از سموم و کودهای شیمیایی در بخش کشاورزی مطرح کرده و گفته بود که این سموم شیمیایی در طبیعت به‌آسانی تجزیه نمی‌شوند و به اندازه کم یا زیاد در خاک ، آب ، محصولات کشاورزی، گوشت و شیر حیوانات سپس در بدن انسان ذخیره می‌شوند و بیماری‌هایی چون انواع سرطان، معلولیت‌های جسمی و ذهنی مادرزادی، حساسیت‌ها، بیماری‌های عصبی و حتی نازایی و سقط جنین در زنان و عقیمی در مردان را ایجاد می‌کنند.
همچنین محمد حقانی – رئیس کمیته محیط زیست دوره چهارم شورای اسلامی – اعلام کرده بود که در شهر تهران فلزات سنگین همچون سرب، نیکل و کروم وارد خاک و گیاهان و از آن طریق وارد زنجیره غذایی انسان و حیوانات می‌شود. این آلاینده‌ها آثار مخربی بر جاندارانی که در چنین مناطقی زندگی می کنند، بر جای می‌گذارند و این اثر در انسان‌ها به مراتب بیشتر است.
