بانك GLSآلمان: دادن وام كوچك به بيكاران سود بالايی ندارد، اما اين اقدام در قالب در پروژه هاى اجتماعى است
به گزارش رتبه آنلاین، قرض‌الحسنه یک واژه خاص در بانکداری ایران است که به تصور بسیاری از مردم در ایران رایج است . اما جالب است بدانید که این نوع از بانکداری و حساب‌های بانکی که به عنوان یکی از عقود اسلامی پرکاربرد شناخته می‌شود تنها مختص نظام بانکی ایران نبوده و در کشورهای اسلامی دیگر هم دیده می‌شود. با توجه به این که ریشه این عقد بانکی به آیات قران و فقه اسلام برمی گردد مشابه آن در بانکهایی که براساس ربا فعالیت میکنند مشاهده نمی شود؛چرا که در شبکه بین المللی بانکی شرایط عقود و نرخ سود به گونه‌ای لحاظ شده است که ماهیتی دیگر را گویاست.
بانکداری اسلامی از دو دهه قبل مورد استقبال بانک های مدرن در کشورهای توسعه یافته قرار گرفته و این بانک ها برای پوشش مشتریان مسلمان خود به ابزارهای اسلامی روی آورده اند. برهمین اساس برخی از بانک‌های بزرگ دنیا درزمینه ابزار اسلامی فعالیت قابل توجهی داشته اند؛هر جند که در بانکداری اسلامی فعالیت ندارند. از همین رو نگاهی به فعالیت های مشابه در این حوزه در ساختن فرهنگ عمومی قرض‌الحسنه قابل تامل خواهد بود. چرا که عقد قرض الحسنه همانند آنچه در کشورما درحال انجام است دربرخی از کشورهای اسلامی نیز دیده می شود. بر همین اساس در این گزارش تلاش شده است تا به برخی از آنها اشاره شود.
صندوق قرض‌الحسنه سازمان ملل
براساس تعریف ارائه شده از سوی سازمان ملل، قرض‌الحسنه عبارت است از وام بدون بهره که به وسیله بانک‌های اسلامی تضمین می‌شود. تنوع در نوع وام قرض‌الحسنه که به وسیله بانک‌های اسلامی تضمین می‌شود، هزینه‌ای نداشته و برای رفع نیازهای کشاورزان خرد، تولیدکنندگان خرد، مصرف‌کنندگان نیازمند و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. بانک‌های اسلامی معمولا مبلغی را برای تضمین این نوع وام‌ها دریافت میکنند. اما بانکی که قسمتی از وجوه تامین وام‌ها را پرداخت می‌‌کند، هیچ درآمد یا حق شارژی کسب نمی‌کند.
صندوق قرض‌الحسنه در بانک توسعه اسلامی (IDB)
این نوع وام‌دهی براساس قانون سال ۱۹۸۳ میلادی در سطح بسیار بالایی شکل گرفت. وامهای اعطایی و اعتبارات بدون بهره، به عنوان یکی از وظایف سیستم بانکی مورد استفاده قرار گرفت. لذا بانک‌ها اجازه یافتند تا هزینه‌ها را از طریق تضمین تامین مالی قرض‌الحسنه ترمیم نمایند (بازیافت کنند). کارمزد ۵/۱درصدی برای موسسات و یک‌درصدی برای اشخاص مرسوم شد. معمولا حداکثر مدت معامله سلف برای موسسات پنج‌سال و برای اشخاص سه سال است.
این نوع از تامین مالی یک شکل منصفانه از تامین مالی اسلامی است. بانک مرکزی ایران به عنوان یکی از چنین تامین‌کننده‌های مالی است که معاملات مطمئن و درخور مناسبی را انجام میدهد. برای نمونه فروش اقساطی و قرض‌الحسنه را برای مصارف اشخاص و مضارعه، مشارکت و جعاله را برای مصارف بازرگانی مورد استفاده قرار میدهد. این الگو شبیه عملیات بانک ایالتی پاکستان است که از تفصیل کمتری برخوردار است.
بانکداری بدون بهره در کشور ترکیه
پدیده صنعتی شدن در کشورهای اسلامی و به خصوص بعد از بحران نفتی در دهه 1970 نیاز به تامین مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری بزرگ از طریق اصول بانکداری اسلامی و همچنین واکنش به تقاضاهای سپرده‌گذاران کوچک، تاسیس بانک‌های بدون بهره را سرعت بخشید. بانکهایی که از روش بدون بهره در ترکیه عمل می‌کردند، موسسات مالی خاص خوانده می‌شدند، این موسسات از طریق اعطای وامهای بدون بهره، سرمایه‌گذاری را تشویق و موجب جذب بخش عظیمی از وجوه به درون چرخه اقتصادی ترکیه شده‌اند. یکی دیگر از اهداف موسسات مالی خاص در ترکیه دریافت وجوه از کشورهای خلیج‌فارس و تامین مالی سرمایه‌گذاری‌های بخش واقعی اقتصاد است.
صندوق‌های قرض‌الحسنه در لبنان
موسسه قرض‌حسن(قرض‌الحسنه) در سال 1983 میلادی در جریان حمله رژیم اشغالگر قدس به لبنان براساس ابتکار تعدادی از شهروندانی که تمایل به توسعه اجتماعی و اقتصادی این کشور داشتند و به موهبت امام‌خمینی(ره) تاسیس شد. در این موسسه قرض‌گیرندگان در این مورد مطالعه، به طور داوطلبانه به شعب مربوطه مراجعه میکنند و سپس برای انجام امور وام‌دهی به شعب اصلی (مرکزی) معرفی می‌شوند. قرض‌الحسنه به کلیه داوطلبان پرداخت می‌شود به نحوی که ده روز اول هر ماه به دریافت تقاضاها، ده‌روز دوم به مطالعه برای تایید و ده روز آخر نیز مختص اعطای وام است. هدف اصلی این موسسه فراهم کردن وام برای همه اقشار صرف‌نظر از طبقه، ملیت یا مذهب است.
صندوق قرض‌الحسنه در آلمان
بر اساس این گزارش، فعالیت‌های قرض‌الحسنه در شبکه بانکی غیر اسلامی هم مشابه ان چیزی که ما می‌شناسیم در برخی کشورهای دنیا مرسوم شده است . به صورت نمونه يكى از بانكها در كشور آلمان، طرح نوينى را مطرح و به مورد اجرا گذاشته که به موجب اين طرح افراد بيكار و كم درآمدى كه امكان دريافت وام از بانكهاى ديگر را ندارند و به همين جهت نمی‌توانند وارد بازار كار شوند، از پشتيبانى مالى بانك مذكور برخوردار مى‌شوند تا بتوانند خود مراكز كوچك توليدى و خدماتی باز كنند. اين نخستين بار است كه در آلمان، براى تاسيس چنين مراكزى وامهاى كوچك شبيه با قرض الحسنه ايران اعطا می‌شود. بانى اين ايده، بانكى است به نام Gesellschaft für Leihen und Schenken يا GLS كه می‌توان آن را با عبارت جمعيت وام و انعام ترجمه كرد.
مبالغ لازم جهت اعطاى وام، از سوى سپرده‌ها و پس اندازهاى افراد نيكوكارى گرد می‌آيد كه بر پايه‌ی اصول غير انتفاعى، پول خود را در بانك نامبرده پس انداز كرده‌اند. البته اين بانك در سال ۲۰۰۰ ميلادى هم چند نمونه از اين وامهاى كوچك را به افراد بيكار داده بود. اما بر اثر مشاهده‌ی موفقيت چشمگير در اين رابطه، رفته رفته اقدام به انجام پروژه گسترده تری كرد كه برای بانكهای ديگر مقرون به صرفه نيستند.
سخنگوى مطبوعاتى بانك GLS در اين رابطه می‌گويد: اين پروژه از نظر مالى براى ما فايده‌اى ندارد، اما ما اين ايده را مفيد می‌دانيم. چون اين يك نوآورى است كه پيش از هرچيز می‌تواند راه حلى براى معضل بيكارى باشد. بانك ما در دادن وامهای كوچك به بيكاران به سود بالايی دست پيدا نمی‌كند، اما اين اقدام خيرخواهانه با ساختار و هدفهای بانك ما همآهنگى دارد، چون ما در پروژه هاى اجتماعى و انسان دوستانه سرمايه گذارى مى‌كنيم.
