در نبود اطلاعات اقتصادی ریز از دوره صفوی، وجود هر سندی که بتواند قیمت شیء ای را مخصوصاً اگر کتاب باشد نشان دهد، بسیار عالی است. باید روزی همه این اطلاعات اسنادی گردآوری شود تا بتوانیم تاریخ اقتصادی و فرهنگی آن دوره را از این منظر بشناسیم.
یادداشت زیر پشت نسخه‌ای از کتاب «النهایه فی غریب الحدیث و الاثار» از ابن کثیر که به شماره 1590 در کتابخانه مجلس نگهداری می‌شود، آمده است. کتاب در اختیار شخصی بوده که نویسنده این خط به او ارادات داشته و او را «مرحوم مغفور خدایگانی ام» یاد کرده است.
در مرحله بعد، کتاب یاد شده به ارث به «مرحوم میرزا محمد معصوم» فرزند آن شخص رسیده است. علی القاعده وی زود درگذشته و مادرش کتاب را برای ادای دیون خود به معرض فروش نهاده است. قیمت پاک شده اما به یمن دقت یکی از دوستان چنین خوانده شد «دو هزار و پانصد دینار». نویسنده ما که خود را فدوی قدیمی این سلسله جلیله معرفی کرده، در سنه 1084 آن را خریداری کرده است. البته زیر عدد 4، عدد 5 هم نوشته شده است.
در همین صفحه، یادداشت بلندی بوده که روی آن کاغذی چسبانده شده است، اما بالای آن این نکته به عربی آمده است که قد اشتریناه فی بلدة کرمان شاه سنه 1130 فی العالم الذی حجینا فیه … با فاصله کنار آن به سیاق آمده است: قیمت بیست تومان… محتمل است که مربوط به دوره های بعد باشد که یا قیمت کتاب افزایش یافته و یا ارزش پول کم شده است. گفتنی است که واحد پول رایج در دوره دوم صفوی، عباسی بود، هر پنجاه عباسی، یک تومان معادل ده هزار دینار بود. این کتاب، به قیمت دو هزار و پانصد دینار، یک چهارم تومان بوده است.
الله تعالی
هو
بعد از آنی که از مرحوم مغفور مبرور خدایگانی ام ـ کساه! صوب بمغفرته بحرمت النبی و اهل بیته ـ کتاب مزبور به مرحوم میرزا محمد معصوم خلف مرحمت پناه معز[ی] الیه حسب الارث الشرعی انتقال یافته بود، و بعد ازو به والده مخدره ستیره اش به جهت اداء دیون خود به معرض مبایعه در آوردند، و اهل خبرت به مبلغ [دو هزار و پانصد دینار قیمة گذاردند]. فقیر حقیر بنده، فدوی قدیمی این سلسله جلیله به مبلغ مذکور از عفیفه مومی الیها خرید، مجملا نوبت عاریت رسید به ما. و کان ذلک شهر محرم الحرام سنه 1084
منبع : خبرآنلاین