معمولا در بازارهای یک طرفه مثل بورس ایران که سهامدار فقط از رشد قیمت سود می‌برد، با افت یا نوسان شدید قیمت، دیگر تقاضایی برای خرید از سوی معامله گران اعلام نمی‌شود. در واقع سهامداران تمایل زیادی برای فروش نشان نمی‌دهند. در این شرایط شرکت‌ها برای حفظ ارزش سهام و حمایت از سهامداران، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی می‌کنند. در واقع این اوراق به مالک آن این اختیار را می‌دهد که در صورت تمایل، در تاریخ مشخص شده، سهام خود را به قیمتی که از قبل تعیین شده به شرکت بفروشد. این موضوع معادل این است که شرکت به شما این تضمین را بدهد تا در تاریخ مشخص شده در صورتی که قیمت سهام افت کرده باشد، این افت را تا قیمتی خاص جبران خواهد کرد.
به گزارش رتبه آنلاین از بازار سرمایه (سنا) و به نقل از عصر مالی، یکی از ابزارهایی که شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از آن به حفظ ارزش سهام خود کمک کنند، اوراق اختیار فروش تبعی است. این اوراق با تضمین فروش سهم در یک قیمت عادلانه، علاوه بر سیگنال دادن به بازار در مورد ارزندگی آن سهم، منجر به تضمین سود و یا عدم ضرر سهامداران فعلی می‌شود و سهامداران با پرداخت مبالغی اندک می‌توانند با خیالت راحت به سهامداری در این شرکت‌ها بپردازند. در مقابل شرکت‌ها هم در صورت افزایش قیمت سهام، با توجه به ابطال این اوراق نیازی به پرداخت هیچ وجهی ندارند و در عمل این موضوع منجر به شناسایی درآمد برای آن‌ها خواهد شد که نتیجه نهایی آن، یک معامله برد – برد برای شرکت و سهامداران آن است.
با یک مثال، سازوکار این موضوع را توضیح می‌دهیم؛ فرض کنید شما تعدای از سهام یک شرکت را به قیمت هر سهم ۱۶۰۰ تومان، خریداری کرده‌اید. با توجه به وضعیت بازار و اخبار منتشر شده، شما این احتمال را می‌دهید که قیمت سهم افت کند. در این شرایط، شرکت برای اینکه به شما اطمینان بدهد که سرمایه گذاری شما لطمه‌ای نخواهد خورد و اعلام می‌کند که حاضر است سهام شما را برای ۶ ماه دیگر، در قیمت ۲۰۰۰ تومان که به عنوان قیمت اعمال شناخته می‌شود، بیمه کند. در این شرایط شما می‌توانید با خرید اوراق اختیار فروش، به تعداد سهامی که مالک آن هستید یا تصمیم به بیمه آن دارید، این سهام را بیمه کنید.
حال زمانی که به روز سررسید اوراق رسیدیم یعنی همان ۶ ماه آینده‌ای که شرکت وعده داده بود، دو حالت پیش می‌آید؛ یا قیمت آن سهم در بازار بیشتر یا مساوی قیمت اعمال (قیمت وعده داده شده از سوی شرکت برای خرید سهم) خواهد بود و یا قیمت سهم در تابلو کمتر از قیمت اعمال است.
در وضعیت اول، قیمت سهام شما بیشتر از ۲۰۰۰ تومان است و قطعا علاقه‌ای ندارید که آن را به قیمت ۲۰۰۰ تومان به شرکت بفروشید، در نتیجه از اوراق اختیار فروش خود استفاده نخواهید کرد و عملا فقط مبلغ پرداخت شده بابت خرید اوراق را از دست خواهید داد، که در برابر ارزش سهام مقدار ناچیزی است. درست مثل زمانی که خودروی خود را بیمه کرده اید، اما در پایان سال هیچ تصادفی نداشته‌اید و عملا مبلغ بیمه نامه بدون هیچ استفاده‌ای از دست می‌رود.
اما در وضعیت دوم اوضاع کمی فرق می‌کند. در این شرایط قیمت سهام شما در تاریخ سررسید، کمتر از ۲۰۰۰ تومان است و در صورتیکه مثلا قیمت این سهام به ۱۲۰۰ تومان رسیده باشد، شما به ازای هر سهم، ۴۰۰ تومان ضرر کرده‌اید. در این شرایط سراغ اوراق اختیار فروش خود می‌روید و با اعمال آن‌ها، سهام خودتان را به قیمت ۲۰۰۰ تومان به شرکت می‌فروشید. در این شرایط عملا هر سهمی که برای شما ۱۶۰۰ تومان به علاوه قیمت اوراق اختیار فروش، محاسبه شده را به قیمت ۲۰۰۰ تومان می‌فروشید و با وجود ریزش قیمت، سود خواهید کرد.
