مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود از رشد ۲۵ درصدی خط فقر تابستان ۹۷ نسبت به تابستان ۹۶ خبر داده است؛ امری که یک اقتصاددان علت اصلی افزایش آن در شهرهای بزرگ را گران شدن مسکن در ماه‌های گذشته ارزیابی می‌کند.
به گزارش رتبه آنلاین از ایسنا، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی را از وضعیت فقر مطلق در شش ماهه اول سال ۱۳۹۷ ارائه کرده است که در آن از رشد ۲۵ درصدی خط فقر تابستان ۹۷ نسبت به تابستان ۹۶ خبر داده و آورده است که “در بهترین حالت درآمدهای خانوار در تابستان ۱۳۹۷ نسبت به بهار ۱۳۹۷ ثابت مانده است، خط فقر مطلق برای یک خانوار چهار نفره در شهرستان تهران، ۳۰۰ هزار تومان افزایش یافته است. این رقم برای فقرا رقم قابل ملاحظه‌ای است و لزوم توجه به سیاست‌های حمایتی را می‌رساند”.
این مرکز همچنین گزارشی را درباره میزان خط فقر و تغییرات آن در سال ۱۳۹۵ تا منتشر کرده است که بر اساس آن حدود ۶۵ درصد خانوارهای مناطق روستایی در سه استان سیستان‌وبلوچستان، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد دارای فقر غذایی هستند.
در سال ۱۳۹۵ حدود ۱۵ درصد جمعیت شهری و ۱۲ درصد جمعیت روستایی زیر خط فقر مطلق قرار داشته‌اند. در این سال استان‌های سیستان و بلوچستان (۳۸.۳ درصد)، کرمان (۳۲.۹ درصد)، گلستان (۳۰.۷ درصد)، قم (۲۹.۹ درصد)، و هرمزگان (۲۲.۱ درصد) بالاترین میزان جمعیت زیر خط فقر مطلق را دارند.
در این بین، جمعیت زیر خط فقر در مناطق روستایی (۳۵.۵ درصد) استان کرمان بیش از مناطق شهری (۳۱ درصد) است و در سایر این استان‌ها، فقر مطلق در بین خانوارهای مناطق شهری بیش از مناطق روستایی شیوع دارد.
در این گزارش، مناطق شهری کشور در چهار خوشه و مناطق روستایی نیز در پنج خوشه دسته‌بندی شده‌اند و برای هر خوشه، خط فقر جداگانه محاسبه شده است. براین‌اساس، ابتدا خط فقر سرانه (به ازای هر نفر) در خوشه‌های مختلف محاسبه شده و عدد به‌دست‌آمده در ۲.۷ ضرب شده است تا خط فقر مطلق برای یک خانوار چهار نفره به‌دست آید.
خط فقر مطلق ماهانه در مناطق شهری برای خوشۀ اول یک میلیون و ۱۰۹ هزار تومان، برای خوشۀ دوم ۹۸۳ هزار تومان، برای خوشۀ سوم یک میلیون و ۳۶۵ هزار تومان، و برای خوشۀ چهارم دو میلیون و ۷۶ هزار تومان محاسبه شده است. خط فقر مطلق خانوار در مناطق روستایی نیز برای خوشه‌های اول تا پنجم بین ۵۴۳ هزار تومان تا یک میلیون ۱۶۷ هزار تومان متفاوت است.
در این رابطه جعفر خیرخواهان – عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد – در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تفاوت افزایش ۳۰۰ هزار تومانی خط فقر در شهرهای بزرگ، به تفاوت اندازه خط فقر در شهرها و روستاها هم اشاره کرد و گفت: اصلی ترین عامل این تفاوت مساله مسکن است که در شهرهای بزرگ سهم بسیار بالایی را به خود اختصاص داده است اما هزینه این مقوله در روستاها عملا نزدیک به صفراست. افزایش قیمت مسکن یکی از علل اصلی افزایش درصد شهروندان زیر خط فقر در شهرهای بزرگ بوده است.
او همچنین با اشاره به اثرگذاری مستقیم تورم بر تحرک خط فقر ادامه داد: آن چیزی که باعث شده خط فقر بالاتراز سال‌های گذشته باشد، افزایش هزینه‌های زندگی در یک سال گذشته و مخصوصا ۹ ماه گذشته است. واقعیت این است که در شرایط تورمی طبقات ضعیف‌تر بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند و درصد بیشتری هم به زیر خط فقر کشیده می‌شوند.
خیرخواهان در ادامه با ارائه تعریفی از فقر مطلق، آن را عدم توانایی خانوارها در تامین نیازهای اساسی خود توصیف کرد و سلامت و خدمات بهداشتی، هزینه‌های تحصیل، سرپناه و پوشاک را به عنوان اصلی‌ترین نیازهای انسان برشمرد.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس برای سال ۱۳۹۵، حدود ۶۵ درصد خانوارهای مناطق روستایی در سه استان سیستان‌وبلوچستان، ایلام، و کهگیلویه‌وبویراحمد دارای فقر غذایی هستند. در مناطق شهری نیز در خوشه‌های مختلف بین ۳۰ تا ۴۰ درصد جمعیت کمتر از ۲۱۰۰ کالری در روز مصرف غذایی دارند که اگر در این گزارش، فقر خوراکی و غیرخوراکی از هم تفکیک شود، شیوع فقر غیر خوراکی کمتر از خوراکی است؛ این نشان می‌دهد خانوارهای فقیر برای تأمین هزینه‌های ضروری غیرخوراکی (در همان سطح فقیرانه)، از کیفیت سبد خوراکی خود کم می‌کنند.
