بررسی ارزانترین و گرانترین شهرهای ایران تا حدودی می‌تواند در تسهیل روند معیشت ساکنان شهرها و تعیین کننده دخل و خرج آنها موثر باشد.
بدون تردید، بخش قابل توجهی از هزینه‌های زندگی معطوف به مخارج روزمره‌ای می‌شود که مشمول طیف متعددی از اقلام و خدمات می‌شود.
اجاره بهای مسکن، ارزاق و … مخارج زندگی را شکل می‌دهند و بر اساس آن، خانوارها متناسب با درآمد خود به تامین معیشت و گذران امور روزمره زندگی خویش مبادرت می‌ورزند.
در این میان، هزینه زندگی در شهرهای مختلف متفاوت است و حتی در برخی کلانشهرها همچون تهران، فاصله معناداری میان هزینه زندگی در نقاط شمالی شهر و جنوبی پایتخت مشاهده و احساس می‌شود.
وقتی مصرف‌گرایی، بخش عمده هزینه‌ها را به خود اختصاص می‌دهد.
برخی از کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی معتقدند؛ بخش قابل توجهی از هزینه‌ها، مشمول مصرف‌گرایی می‌شود که در بسیاری از موارد، الزامی برای آن وجود ندارد اما در تب و تاب خرید و مصرف و تبلیغات رنگارنگ، جامعه هدف و جمعیت کثیری را اسیر خود می‌کند.
محمد حسین محمدی،کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار راه و شهرسازی، اظهار کرد: متاسفانه در سالیان اخیر، تب مصرف‌گرایی و فرهنگ مخرب خرید اقلام و محصولات غیرضروری آنچنان در جامعه نفوذ پیدا کرده که گاهی شاهد هستیم بسیاری از هزینه‌ها صرف خرید اقلام آنچنانی می‌شود و گاه میزان هزینه‌ای که مصروف این اقلام می‌شود، به مراتب بالاتر از هزینه‌ها و اقلام روزمره و مورد نیاز یک خانواده است.
وی افزود: بِرَند بازی یا خرید محصولات برند یکی از مصادیق مصرف‌گرایی است که گاهی در مواردی کالاها و اقلامی که تحت عنوان برند عرضه می‌شوند در پوشش عناوین آنچنانی از تولیدات کشور چین است و مشتریان را مجذوب خود می‌سازد و هزینه‌های زیادی را به خود اختصاص می‌دهد.
محمدی عنوان کرد: البته این موضوع به معنای عدم وجود ناتوانی اقتصادی و کاهش قدرت خرید برخی از اقشار مردم برای تهیه اصلی‌ترین و ضروری‌ترین نیازهای روزمره خود نبوده و نیست.
کارشناس مسائل اقتصادی گفت: بیکاری، رکود و تورم از پدیده هایی است که به شدت توان اقتصادی جامعه را تحت الشعاع قرار می دهد و همین امر، باعث می شود به تدریج برخی از طیف های اجتماعی به مهاجرت در مناطق حاشیه ای و شکل گیری سکونت گاه‌های غیر رسمی مبادرت ورزند.
وی افزود: در کلیت امر، هزینه زندگی در مناطق حاشیه‌نشین در مقایسه با محدوده‌های مرکزی پایین‌تر است، زیرا میزان امکانات موجود و ضریب سرانه‌های مورد نیاز برای یک سکونتگاه به نحو مطلوب و شایسته و استانداردی تامین نشده و همین امر باعث کاهش هزینه های روزمره زندگی بخصوص در عرصه مسکن و اجاره بهای آن به عنوان اصلی ترین و هزینه برترین قسمت مخارج یک خانواده می شود.
اختلاف 15 میلیون تومانی میان هزینه زندگی در ارزانترین و گرانترین شهرهای ایران
محمود خاقانی سده،کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار راه و شهرسازی، با اشاره به تفاوت 15 میلیون تومانی هزینه کرد و مخارج زندگی میان ارزانترین و گرانترین شهرهای ایران، اظهار کرد: بر اساس گزارش‌های منتشر شده این میزان از اختلاف در هزینه کَرد زندگی موید عمق فاصله در مخارج روزمره زندگی در یک شهر به اصطلاح گرانقیمت و ارزانقیمت است که البته این رقم و عدد بصورت میانگین برآورد شده و می‌تواند بنابر سبک و شرایط زندگی، این رقم با شدت و ضعف‌هایی همراه شود.
وی افزود: بر این اساس از حیث مخارج ارزاق، یکی از گرانترین شهرهای ایران، تهران و ارزانترین آن معطوف به شهر قم می‌شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: در بخش مسکن نیز، تهران سردمدار گرانی و هزینه‌های بالا است.
خاقانی سده گفت: شهر مشهد نیز از حیث نرخ و قیمت ارزاق در زمره مناطق و حوزه‌های ارزانقیمت ایران به شمار می‌رود که به اعتقاد بنده این موضوع معلول شرایط حاکم بر این شهر از منظر معنوی و مذهبی و شرایط توریستی و گردشگری آن است . در چنین فضایی، رقابت میان فعالان مشاغل آزاد و کسب و کار بسیار تنگاتنگ و جدی خواهد بود و مجموعه این عوامل در کاهش حداکثری قیمت‌ها در ارتباط با هزینه مواد خوراکی و غذایی، تاثیرگذار است.
وی افزود: چهار محال و بختیاری نیز در زمره شهرهایی است که پایین‌ترین میزان هزینه مسکن را به خود اختصاص داده اما از منظر خرید مواد غذایی، هزینه‌ها در این شهر از پایتخت کم ندارد.
کارشناس مسائل اقتصادی گفت: شهر سمنان نیز از حیث نرخ مسکن، از شرایط مطلوبی برخوردار است اما از زاویه تامین و خرید ارزاق و مواد غذایی، ساکنان سمنان در شرایط بسیار سخت و دشواری به سر می‌برند و گاهی در برخی اقلام، هزینه کرد خرید اقلامی مانند مواد غذایی از مناطق مرفه نشین پایتخت نیز بالاتر است.
خاقانی سده ادامه داد: در کیش نیز هزینه زندگی بسیار بالا است و در صورت عدم برخورداری از درآمد کافی، مدیریت هزینه‌ها، مخارج و دخل و خرج در این حوزه جغرافیایی بسیار سخت و دشوار خواهد بود.
وی افزود: حمل و نقل، میوه، تره‌بار از بخش‌هایی به شمار می‌رود که بخش قابل توجهی از هزینه‌ها را مصروف خود می‌کند و در نتیجه هزینه بالای زندگی در چنین شهری ، با آن ویژگی‌های خاص به خود، چندان غیرمنتظره نیز به نظر نمی‌رسد.
کارشناس مسائل اقتصادی در خاتمه یادآور شد: موضوع اختلاف هزینه زندگی در شهرهای ایران، تنها به کشور ما خلاصه نمی‌شود و در بسیاری از دیگر کشورهای جهان نیز شاهد چنین تفاوت‌هایی هستیم و به طور قطع با بررسی دقیق شرایط زندگی و میزان درآمد، باید نسبت به سکونت در شهرها مبادرت ورزید، البته برخی از محدودیت‌ها و ملاحظات خانوادگی و همچنین شرایط شغلی باعث می‌شود، خانوارها به ناچار اقدام به سکونت در شهری کنند که گاهی برخلاف میل باطنی آنها است.