نوآوری در صنعت بیمه، زمینه‌ها و بن بست‌ها

مهدی سامری – مدرس دانشگاه و عضو هیات مدیره بیمه تجارت

تحولات مثبتی که در سال‌های اخیر در ابزارهای مالی و بازدهی این ابزارها بوجود آمده، صنعت بیمه نیز باید با نوآوری و تنوع بخشیدن به محصولات خود در بیمه‌های عمر و پس انداز و حتی با اعمال تغییرات در نحوه ارائه خدمات مالی به بیمه گذاران خود همواره فاصله معقول و مزیت‌های رقابتی خود را با سایر بازارهای مالی حفظ کند تا بتواند در این رقابت حرفی برای گفتن داشته باشد، از جمله این اقدامات  که به حوزه سیاست گذار مربوط می‌شود، تسهیل مقررات در جهت تقویت حضور متخصصین سایر بازارهای مالی در خلق محصولات جدید بیمه‌ای و از جمله مهترین اقدامات در این حوزه، ارائه مجوز برای تأسیس کارگزاری‌های تخصصی بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری یا همان مجوز فعالیت به صاحبان قلم underwriter  است. این افراد کسانی هستند که برای مشتریان بیمه عمر تصمیم می‌گیرند چه نوع و مقدار پوشش برایشان مناسب است و چه مقدار پول برای داشتن این پوشش‌ها بایدسرمایه گذاری و پرداخت کنند .

محصولات جدید در صنعت بیمه

بدین ترتیب این بازیگران نوع ظهور و حرفه‌ای به پشتوانه تخصص و منابعی که دارند با سرمایه گذاری در ابداع محصولات جدید با رویکرد تلفیق بیمه‌های عمر با بازارهای مالی تخصصی مثل سهام، طلا ،مسکن و غیره ، می‌توانند با معرفی محصولات جدید ضمن برآورده کردن خواست، علایق و نیاز مشتریان، با واگذاری این محصول اختصاصی و ابداعی خود به دو یا چند شرکت بیمه به صورت بیمه نامه مشترک، به خوبی نگرانی بیمه گذاران  را از بعد واگذاری سرمایه خودشان تنها به یک شرکت و ترس از ورشکستگی احتمالی و یا عدم توانایی درایفای تعهدات یک شرکت خاص بیمه‌ای در دراز مدت را مرتفع و از طرف دیگر بازدهی‌های مناسب‌تر و متناسب با شرایط واقعی بازار سرمایه ارائه نمایند. در یک کلام بتوانند “بیمه عمر و پس انداز را به یک سرمایه گذاری مطمئن با ارزشی مضاعف فراتر از ارزش ذاتی یک سرمایه گذاری صرف مبدل کنند.” و این یعنی توسعه بیمه‌های عمر که خواستگاه جدی صنعت بیمه است.

به معنای دقیقی از نوآوری باید برسیم

نوآوری در بخش دارای دو منظر است یکی از بعد محصول و دیگری از بعد خدمات ، به نظر می‌رسد در حوزه بیمه‌های زندگی یا همانLife Insurance  نوآوری اساسی انجام نشده منظور از نوآوری اساسی ابداع محصولاتی است که متناسب با توسعه سایر ابزارهای مالی است چرا که در سالهای اخیر تحولات اساسی در انواع محصولات مالی بخصوص در بازار سرمایه ایجاد شده اما در بخش بیمه همگام با تحولات سایر بازارهای مالی این رشد کمتر مشاهده شده اما در بخش نوآوری در خدمات می‌توان مدعی بود که بیمه‌های عمر و پس انداز یا همان بیمه‌های زندگی با رویکرد پس‌اندازی شاهد برخی تغییرات در نحوه ارائه خدمات بوده است که نبایداین تغییرات را به عنوان نوآوری در محصول تلقی کرد.

بیمه های زندگی که یکی زیربخش بیمه نامه‌های عمر است بسیار نزدیک به بیمه‌های عمر و پس انداز یا همان  Universal Life است اما توسعه این نوع از بیمه نامه‌های عمر و پس انداز بسیار وابسته به متنوع سازی شرایط سرمایه گذاری حق بیمه دریافتی است، به نظر می‌رسد با توجه به محدودیت‌های آیین نامه‌ای بخصوص آیین نامه 60 که تمام منابع  حاصل از فروش انواع بیمه نامه‌ها را تابع یک دستورالعمل در توزیع در ابزارهای سرمایه گذاری می‌داند معرفی این نوع بیمه نامه‌ها را بسیار محدود کرده و به‌نوعی با توجه به اینکه بیمه گذار نمی‌تواند با قبول ریسک سرمایه گذاری خاصی، خود در انتخاب چکونگی سرمایه گذاری بخش پس‌اندازی‌اش تصمیم بگیرد به‌نوعی این نوع از بیمه‌های عمر و پس انداز کاملاً مغفول است .

شبکه فروش در صنعت بیمه

لازم به یادآوری است با توجه به اینکه اتخاذ استراتژی موفق در سرمایه گذاری منابع در هر کسب و کاری تابع جنس پول از بعد زمان و دیرش  است لذا  تکلیف به الزام سرمایه گذاری منابع شرکتهای بیمه با یک دستورالعمل واحد بدون توجه به تنوع منابع در این صنعت می‌تواند شرایط انعطاف را در ابداع محصولات جدید در حوزه بیمه‌های عمر و پس انداز را دچار  مشکلات اساسی کند.

خوشبختانه در دو سه سال اخیر ابزارهای فن آورانه یا اینشورتک ها توانسته‌اند بخش هر چند کوچکی از خلاء  اطلاع رسانی و دادن اطلاعات منجر به تصمیم سازی بیمه گذاران بیمه‌های عمر را جبران کند . اما باید توجه کرد که امر مشاوره در این حوزه بسیار وابسته به تولید محتوی آموزشی هم برای بیمه گذاران بالقوه یا همان فرهنگ سازی عمومی‌بوده و هم  محتوی آموزشی برای شبکه فروش یا همان بازاریابان است که به نظر می‌رسد صنعت بیمه می‌تواند بهره برداری مطلوب‌تر از فرصت‌ها و زیرساخت‌های حوزه فن آوری داشته باشد. بنابر این نمی‌توان مدعی بود که در شرایط کنونی استفاده از ابزارهای فن آوری در بخش مشاوره در حوزه بیمه‌های عمر کافی و مطلوب بوده است.

بیمه عمر، لازم و ضروری

به طور کلی بر اساس تعاریف متعارف  در بخش بیمه‌ای بیمه‌های عمر یا همان Whole Life  ، تمامی‌افرادی که به‌نوعی دارای تعهدات آتی نسبت به افراد وابسته به خود هستند،  داشتن بیمه عمر لازم و ضروری است به عبارتی یک فرد متأهل که در مقابل آتیه همسر یا فرزندان خود متعهد است و یا فرزندی که بدلایلی مراقبت از والدین خود را به عهده دارد با داشتن این نوع بیمه نامه می‌تواند آتیه افراد وابسته را در صورت بروز حوادث و یا مرگ طبیعی خود تأمین کند. ولی تنوع در محصولات بیمه‌های عمر می‌تواند دایره شمول تعابیر مذکور را گسترده‌ترکند  به طوری‌که یک فرد مجرد هم می‌تواند با خرید بیمه‌های عمر و پس انداز، عواید و منافع آن را صرف مسئولیت‌های اجتماعی خود پس از مرگ کند ، به عنوان مثال همانطور که در فرهنگ دینی ما  شرکت در امور خیر مورد تاکید قرار گرفته است یک فرد می‌تواند تمام یا بخشی از عواید حاصل از بیمه عمر خود را صرف ساخت مدرسه و یا مراکز مذهبی و حتی ایتام کند  که این بعد از بیمه‌های عمر کمتر مورد توجه قرار گرفته است.  بنابر این می‌توان مدعی بود با تنوع بخشی و نوآوری در در خدمات بیمه‌های عمر تمام افراد جامعه مشتری بالقوه بیمه‌های عمر خواهند بود.

اما در انتخاب انواع بیمه‌های عمر هم شرایط بیمه گذار و در صورت نوآوری در ابداع محصولات متنوع توسط شرکتهای بیمه ، خواست و نیاز مشتریان می‌تواند معرف خوبی برای انتخاب یکی از انواع محصولات بیمه عمر باشد به عنوان مثال فردی که دارای امکان پس انداز بخشی از درامدهای ماهیانه و سالانه خود استمی‌تواند با خرید بیمه‌های عمر و پس انداز سرمایه مناسبی را برای خود در دوران کهولت و یا خدای ناکرده سرمایه‌ای قابل توجه برای بازماندگان اش پس از مرگ تأمینکند . البته باید توجه کرد که انعطاف شرکتهای بیمه در مقابل خواست مشتریان و بیمه گذاران وابسطه به قدرت نوآوری شرکتهای بیمه بخصوص در شرایط رقابتی با سایر نهادهای مالی سرمایه پذیر است.