دوغارون پتانسیل تبدیل شدن به اولین منطقه آزاد خراسان را دارد
منطقه ویژه اقتصادی دوغارون به عنوان گذرگاه رسمی شرق کشور، یکی از از زیرساخت‌های مهم اقتصادی ایران در تعامل با کشور افغانستان است. منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در زمینی به وسعت 8 هزارو 700 هکتار به تصویب هیات دولت و در سال 89 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. شرکت توسعه و عمران دوغارون به عنوان سازمان مسئول این منطقه تعیین شده و هم اکنون با رویکرد تولیدی، صنعتی، بازرگانی و تجاری در نوار مرزی فعال است. با توجه به رویکردهای اقتصاد مقاومتی و اهمیت همکاری های منطقه ای ، داشتن ارتباط سازنده در اقتصاد منطقه و تعامل با کشورهای همسایه نیازمند چنین زیرساخت‌هایی بود و حالا با مدیریت صحیح روندی رو به رشد را در حال تجربه است.
در یک کلام، این منطقه ظرفیت فراوانی دارد و جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی در آن نیازمند مدیریت صحیحی است که از اهمیت این موضوعات اطلاع داشته و اعتقاد به ظرفیت‌های بالقوه این منطقه زرخیز تجاری داشته باشد.
در اهمیت توسعه این منطقه کافی است که بدانیم، با راه‌اندازی بخش دوم منطقه ویژه اقتصادی، افزایش صادرات و تولید داخلی محقق خواهد شد و فرصت‌های شغلی منطقه را دو برابر خواهد کرد. چرا که قرار گیری تایباد به عنوان بزرگترین و مهمترین قطب اقتصادی در شرق کشور ، به تنهایی ظرفیت خوبی برای منطقه ویژه اقتصادی دوغارون ایجاد کرده تا این منطقه به عنوان پایگاه صادرات و ترانزیت کالا بیش از پیش مطرح شود و فرصت خوبی برای تبدیل شدن به یک منطقه آزاد راداشته باشد .
اقدامی که شرایط اشتغال، اقتصاد و معیشت مرزنشینان را رونق می‌بخشد و توسعه منطقه و ظرفیت‌سازی برای تحقق اهداف مدنظر را به سامان خواهد کرد. در خصوص وضعیت این منطقه و تحولات گذشته و پیش رو گفت و گویی با فرامرز سلطانی مدیر عامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون داشته ایم که در ادامه می‌خوانید:
*به عنوان پرسش نخست درباره این منطقه توضیح دهید و بگویید مختصات و ویژگی‌های این منطقه چیست؟
منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در نقطه صفر مرزی با کشور افغانستان و در فاصله 18 کیلومتری شهرستان تایباد و در 220 کیلومتری مرکز استان (شهرستان مشهد) واقع شده است ، قرارداشتن در مسیر جاده ابریشم و کریدورهای بین المللی و وجود گمرک دوغارون با بیش از صدسال قدمت ، تنها مرز رسمی کشورمان با کشور افغانستان بوده که این منطقه را از دیگر مناطق متمایز کرده است. به همین دلیل ارتقای منطقه ویژه دوغارون به منطقه آزاد تجاری و صنعتی گامی بلند در گسترش روابط اقتصادی ایران و افغانستان است . از دیگر مزایای این منطقه می توان به فاصله نزدیک (120کیلومتری) با ولایت هرات که کانون مبادلات و فعالیت های اقتصادی افغانستان می باشد اشاره کرد.
منطقه ویژه اقتصادی دوغارون با مساحت 8700 هکتار بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی کشور بوده که عمده زیرساخت‌های آن در سال 86 با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایجاد شده است.
*در خصوص وضعیت اقتصادی منطقه و فعالان این عرصه توضیحاتی بگویید و تشریح کنید وضع موجود را؟
بیشترین فعالیت در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون از جنس حمل و نقل و خدمات مربوط به آن نظیر تخلیه، بارگیری، ترانشیپ و ترانزیت انواع کالای اقتصادی است، لذا در این منطقه بالغ بر 200 شرکت تجاری و حمل و نقلی فعال هستند. دو مجموعه ترانشیپ سوخت LPG، یک جایگاه عرضه سوخت و مجموعه مخازن نگهداری و ترانشیپ سوخت‌های فسیلی در این منطقه فعال بوده و دو کارخانه تولید روغن کنجد و فرآوری و بسته‌بندی برنج نیز از واحدهای فعالی در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون هستند. همچنین در حال حاضر روزانه بالغ بر 400 کامیون جهت ترانشیپ یا ترانزیت کالا وارد مـــنطقه می‌شوند، ارائه خدمات به این حجم از کامیون ورودی در بخش پارکینگ، خدمات هتلینگ، امور گمرکی و مالی و …. باعث ایجاد کسب و کارهای جانبی و کارآفرینی و اشتغال پایدار در منطقه شده است. در حال حاضر با احتساب مشاغل جانبی ایجاد شده اعم از موارد فوق و پروژه‌های عمرانی و فنی حدود 1500 نفر به صورت مستقیم و حدود 1000 نفر به صورت غیرمستقیم در این منطقه ویژه مشغول فعالیت هستند.
* در خصوص تبدیل شدن به منطقه آزاد تجاری صنعتی چه برنامه ها و اقداماتی مد نظر است؟
انتظار مردم این منطقه مرزی از دولت و مجلس شورای اسلامی این است که با تصویب ارتقای منطقه ویژه اقتصادی دوغارون به منطقه آزاد تجاری صنعتی، این پتانسیل بسیار خوب را بالفعل کنند.
اما برای تبدیل منطقه به آزاد ایجاد زیرساخت‌های لازم از قبیل تعامل با موسسات مالی و اعتباری و بانک‌ها، شروع فاز دوم طرح توسعه در زمینی بالغ بر 1500 هکتار، توسعه اداره مرکزی و افزایش بهره‌وری و ارتقای سطح کارکنان در راستای به روز آوری ارائه خدمات به متقاضیان ضرورت دارد.
بر همین اساس در کنار این موضوعات، افزایش سرعت مراودات در منطقه با اتخاذ سیاست‌های جدید کاری و ایجاد تعامل پیوسته و مستمر با مدیران و مسوولین افغانستانی هم‌مرز با دوغارون از جمله اقدامات درون سازمانی بوده‌اند که به طور همزمان پیشنهاد مربوطه به همراه طرح مطالعاتی به دبیرخانه شورایعالی ارایه شده است.
طرح مزبور جهت تصویب در هیات دولت و کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ایران مطرح و در حال بررسی و تکمیل است که انتظار است موضوع با پیگیری‌های انجام شده شتاب بیشتری گیرد.
*در فاز اول منطقه ویژه اقتصادی چه اقداماتی مد نظر بوده و وضعیت کنونی آن به چه شکل است؟
در فاز اول منطقه ویژه اقتصادی دوغارون ظرفیت‌سازی بسیار خوبی انجام شده است. اقداماتی اعم از زیرساخت‌ها و امکانات موجود در آن که در مقایسه با سایر مبادی کم‌نظیر است. در این حوزه باید توضیح دهم که هم اکنون این امکان به وجود آمده است. در حال حاضر منطقه ویژه اقتصادی دوغارون با ارائه خدمات ارزان به صادرکنندگان عزیز کشورمان به خصوص پتروشیمی‌ها و واحدهای صنعتی، نقش مهمی در توسعه صادرات و بسط و گسترش مناسبات مخصوصا اقتصادی با کشور دوست و همسایه افغانستان ایفا می‌کند.
اما از آنجایی که پتانسیل اقتصادی دوغارون بالاست، برنامه و تلاش ما این است که در مرحله جدید از فاز توسعه‌ای دوغارون، واحدهای صنعتی و تولیدی بیشتری در حوزه صنایع تبدیلی جذب کرده و سرمایه‌گذاری را در این بخش تقویت کنیم.
*در خصوص افزایش اشتغال در منطقه چه برنامه هایی دارید؟
در برنامه جدید توسعه اقتصادی، میزان اشتغال‌زایی و تبادل کالاهای صادراتی و ترانزیتی می‌تواند بیش از دو برابر ظرفیت موجود در فاز اول باشد و این امکان وجود دارد که برای اولین بار صنایع پالایشگاهی و فرآوری فراورده‌های نفتی بتوانند در خود منطقه ویژه اقتصادی دوغارون و با سرمایه‌گذاری در این بخش و ترجیحا با مشارکت سرمایه‌گذاران کشور مقابل در تامین بخشی از نیازهای سوختی کشور همسایه سهم بیشتری داشته باشند و این اقدام می‌تواند حرکت جدی در منطقه باشد.
*در حال حاضر چه اقلامی از گمرک این منطقه صادرات می‌شود و چشم‌انداز آینده آن چیست؟
بیشترین میزان صادرات کالا از گمرک این منطقه سوخت، آهن‌آلات و مصالح ساختمانی است. در خصوص ترسیم چشم‌انداز آینده منطقه هم باید بگویم که منطقه ویژه اقتصادی دوغارون قدیمی‌ترین معبر گذر و مبادلات تجاری با افغانستان بوده است که در مسیر جاده ابریشم، کریدور شمال جنوب و نیز کریدور غرب به شرق تا آسیای میانه از قدیم الایام تاکنون در حال فعالیت بوده و است.
وجود معادن و ذخایر با ارزشی چون معادن فلزی و معدنی و وجود مشهد مقدس در 220 کیلومتری این معبر، شرایطی را ایجاد کرده که ایجاد واحدهای تولیدی با به کارگیری نیروی ماهر از مشهد و استحصال مواد اولیه ارزان از منطقه به سهولت امکان پذیر باشد.
*برای پایداری صنایع منطقه ویژه اقتصادی دوغارون چه الزامات و بایدهایی وجود دارد؟
وجود بازار 30 میلیونی افغانستان و تقاضای این کشورِ همزبان که دارای مشترکات فرهنگی و سلیقه‌ای زیادی هستیم، پایداری صنایع منطقه ویژه اقتصادی دوغارون را در آینده تضمین می‌کند.
وجود امنیت بالا که به لطف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و نیروهای جان بر کف مرزبانی در کشور و منطقه دوغارون برقرار است، باعث شده در بخش سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر کسانی که مایل به سرمایه‌گذاری برای تولید در بازار کشور افغانستان هستند، ترجیح دهند سرمایه خود را در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون مستقر کنند؛ چرا که از حیث قوانین مشمول معافیت‌های مناطق بوده و جهت خروج محصول تسهیلات لازم در این منطقه وجود دارد. همچنین رساندن محصول به بازار هرات با توجه به فاصله نزدیک اسلام قلعه تا هرات هزینه‌ای برای تولید کننده در بر نخواهد داشت.
