مرتضی ایمانی راد، اقتصاددان
به نظر من اینکه آمریکا از برجام خارج شود یا نه تفاوت چندانی ندارد. ترامپ شانتاژ تبلیغاتی می‌کند و ما هم درست پاسخ‌هایی که او می‌خواهد می‌دهیم. اگر ترامپ از برجام خارج شود تحریم‌های خود را علیه ایران شروع خواهد کرد و اگر خارج نشود با کمک و همراهی اروپا تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع خواهند کرد، این بار به بهانه فعالیت‌های فرامرزی و فعالیت‌های موشکی. بنابراین روز ۲۲ اردیبهشت نقطه مهم یا نقطه عطفی در اقتصاد ایران نیست. روی کار آمدن ترامپ نقطه عطف است. قابل پیش‌بینی بود که ترامپ کارش را با تهدید و اعمال فشار آغاز خواهد کرد و تمایل دارد که ایران هم همکاری خودش را با نظام بین‌المللی شروع کند.
با فرض شکل‌گیری این شرایط از دو نقطه فشار تحریم‌ها بر ایران آغاز خواهد شد. کسی با پسته و زعفران ایران کاری ندارد. محل فشار بر اقتصاد ایران از ناحیه صادرات نفت خواهد بود. در این زمینه هم الگو ممانعت از صادرات نفت یا جلوگیری از ورود عواید حاصل از صادرات نفت خواهد بود. کما‌اینکه بعد از انتخاب ترامپ، نه در حوزه اول بلکه در انتقال ارز حاصل از صادرات نفت مشکلاتی به وجود آمده است که با روح مفاد برجام مغایرت دارد. هم‌اکنون ایران در خارج از کشور پول حاصل از صادرات نفت دارد که به دلایل متعدد نمی‌تواند از آن استفاده کند. اگر این روند تشدید شود، که با شروع تحریم‌های جدید بسیار محتمل است، در ابتدای کار بازار ارز به سرعت دوباره ملتهب می‌شود.
رفتار کلی مردم هم به سمت سوداگری حرکت خواهد کرد. مردم تلاش می‌کنند که درآمدهای خود را بیشتر در این بازارها به دست آورند. بدیهی است که باید انتظار داشته باشیم قیمت طلا و ارز افزایش داشته باشد. در این شرایط تفاوت نمی‌کند که مبنای ارزی ما یورو باشد یا دلار؛ چون که هر دو بالا می‌روند. البته با سازوکاری که بانک مرکزی ایجاد کرده است شدت ضربه‌های تحریم‌ها با تثبیت قیمت دلار گرفته می‌شود اما به راحتی به بازار غیررسمی ارز منتقل می‌شود و ارز رسمی، محلی بسیار مطلوب برای استفاده از رانت ارزی است. یعنی در بازار رسمی ارز، گسترش رانت‌جویی را خواهیم داشت و در آن طرف، یعنی بازار غیررسمی یا سیاه ارز، التهاب قیمت‌ها و احتمالاً بالا رفتن قابل توجه قیمت.
در سال جاری نسبت به 10 سال قبل ایرانیانی که یک پا در ایران و یک پا در خارج از کشور دارند بسیار زیاد شده است. آمار نشان می‌دهد که مومنتوم افزایش تعداد مهاجران در خارج کشور بالا رفته است و مهم‌تر اینکه این مهاجران عمدتاً سرمایه‌گذار بوده‌اند. معنای این واقعیت این است که حرکت سرمایه از داخل به بیرون بسیار سریع‌تر از بیرون به داخل و با حجم بالاتر است و همین عامل می‌تواند التهابات ارز را بیشتر کند
