درحالی که شاخص بورس در آستانه ورود به فتح قله ۲ میلیون واحدی قرار گرفته که به نظر میرسد رسیدن به عدد جدید نیازمند درگیری عوامل بیشتری برای تثبیت این وضعیت است.
بازار سهام در آخرین روزهای معاملاتی تیر، همگام با نوسان گسترده در بازارهای ارز و سکه تا حدی به لاک دفاعی فرو رفت تا با رشد سه درصدی شاخص، کندترین افزایش هفتگی این متغیر در شش هفته اخیر رقم بخورد. همزمان، تثبیت ارزش معاملات هفتگی در محدوده ۲۴ هزار میلیارد تومان و نیز شکستن رکورد ۳۰ هزار میلیارد تومان (در روز سه شنبه) حکایت از اوج گیری برخورد عرضه و تقاضا در آستانه شاخص دو میلیونی دارد.
علاوه بر این، پس از عطف نظر بیشتر دولت به موضوع تعمیق بازار سرمایه، مشارکت سرمایه‌گذاران حقوقی در سمت عرضه پر رنگ تر شده؛ به نحوی که پس از ثبت رکورد ۱۲ هزار میلیارد تومانی در هفته ما قبل، در هفته گذشته هم حدود ۹ هزار میلیارد تومان از سبد حقوقی‌ها به حقیقی منتقل شد. با توجه به تقویت عرضه‌ها و رشد خارق‌العاده ۲۷۰ درصدی بازار سهام از ابتدای سال و نیز امکان توقف روند صعودی ارز به عنوان یکی از محرک‌های بنیادی بازار به نظر میرسد فتح قله دو میلیون واحدی شاخص در کوتاه‌مدت نیازمند تجدید قوای بیشتری باشد.
راه متفاوت گزارش‌ها از بازار
هفته گذشته مصادف با بارگذاری اطلاعات عملکرد فصل بهار شرکتها بود. در حالی که بهار ۹۹ با افزایش ۱۴۸ درصدی شاخص رکورددار بهترین فصل بازدهی تاریخ بورس بوده، مطالعه اجمالی گزارش‌های شرکتها نشان از حال و هوایی متفاوت دارد.
در همین راستا به رغم دومین رشد متوالی فصلی نرخ ارز آزاد و نیما (در مجموع حدود ۴۰ درصد نسبت به فصل پاییز ۹۸) باز هم ارقام سودآوری شرکتها به ویژه در گروه‌های شاخص و بزرگ تفاوت معناداری با دو فصل قبل نشان نمی‌دهد. در این میان، رشد سود ۱۲ ماه اخیر شرکت‌های بازار سرمایه (منتهی به اول تیر ۹۹) نسبت به ۱۲ ماه پیش از آن (منتهی به اول تیر ۹۸) نیز در محدوده ۳۸ درصد رقم خورده که از رشد متناظر ارز در همین دوره کمتر است.
کاهش شدید نرخ‌های جهانی کالا و مواد خام به دلیل شیوع ویروس کرونا در کنار تاثیر موج تورم بر هزینه شرکتها از دلایل احتمالی بروز اتفاق مورد اشاره است. در هر صورت، افزایش ۳۸ درصدی مجموع سود در بازه ۱۲ ماهه در شرایطی روی می‌دهد که شاخص بورس در یک سال اخیر بیش از ۵/ ۷ برابر شده و همین مساله منجر به عبور نسبت قیمت بر درآمد گذشته نگر از محدوده ۳۰ واحد شده است.
در همین حال، رشد دلار آزاد از میانگین ۱۶۸۰۰ تومانی فصل بهار به محدوده ۲۱۸۰۰ تومان و نیز رشد بیش از ۱۵ درصدی نرخ در سامانه نیما در تیر ماه نسبت به بهار، این امیدواری را ایجاد می‌کند که عملکرد تابستان شرکتها بهتر از بهار باشد. با این وجود با توجه به افزایش مداخلات بانک مرکزی در کنترل بازار ارز از یکسو و سابقه رشد هزینه شرکتها در چهار فصل گذشته، کماکان این گمانه مطرح است که با فرض تثبیت شرایط امروز، نسبت‌های قیمت بر درآمد (P/ E) بازاربرای دوازده ماه آتی بالاتر از ۲۵ واحد باشد؛ وضعیتی که با عنایت به روند تاریخی و نیز بازدهی متناظر بازار بدهی، کماکان موقعیت متزلزلی به لحاظ توجیه ارزش گذاری کنونی سهام رقم می‌زند.
تحولات مهم در بازار بدهی
در حالی که تمرکز اکثریت مشارکت کنندگان در بازار سرمایه بر تحولات حوزه سهام متمرکز است، در حیطه بازار بدهی در هفته‌های اخیر اتفاقات مهمی روی داده است. از یک سو، فروش‌های موفق اوراق بدهی دولتی در این هفته ادامه یافت و با خرید بیش از ۶ هزار میلیارد تومان اوراق تا سر رسید سه ساله، مجموع اوراق فروخته شده از ۱۳ خرداد تا کنون به بیش از ۴۲ هزار میلیارد تومان رسید.
در همین حال نرخ میانگین وزنی سود اوراق مزبور در حراج این هفته معادل ۲/ ۱۹ درصد محقق شد که تقریبا یک درصد از حراج هفته قبل بالاتر است. با توجه به تخمین‌های موجود از ارقام بودجه می‌توان گفت کسری دو ماه اخیر به طور کامل از محل فروش اوراق بدهی تامین مالی شده است. در هفته آینده نیز قرار است تا در یک رکورد جدید، ۱۱ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی عرضه شود. همزمان با افزایش تخصیص اوراق اسناد خزانه اسلامی به طلبکاران، نرخ سود اوراق مزبور نیز از کف ۱۴ درصدی در ماه گذشته به بالاتر از ۱۸ درصد رسیده وکماکان روند صعودی دارد.
در تحولی دیگر ابلاغیه افزایش یک درصدی سود سپرده یک ساله به ۱۶ درصد و تعریف سپرده دوساله با نرخ ۱۸ درصد در هفته جاری توسط بانک مرکزی انجام شد. در بازار بین بانکی نیز اخبار غیر رسمی از افزایش نرخ سود به محدوده ۱۵ درصد حکایت می‌کند که از کف ۸ درصدی ماه قبل بالا آمده است. از مجموع تحولات جاری می‌توان گفت پس از یک دوره نسبتا پرمخاطره انبساط پولی در بهار ۹۹، فرمان تصمیم‌سازان به سمت انقباض تدریجی و تامین مالی از بازار سرمایه به‌جای پایه پولی چرخیده است؛ وضعیتی که در صورت تداوم می‌تواند به مهار انتظارات تورمی افسارگسیخته و نیز کاهش التهابات نامتعارف در بازارهای دارایی کمک کند.
شاخص جهانی دلار
در حوزه جهانی، اتفاقات هفته جاری در بردارنده یک تحول مهم تکنیکی بود. بر این اساس، شاخص جهانی دلار که میانگین ارزش پول آمریکایی در برابر سبدی از ارزهای معتبر بین المللی را می‌سنجد، پس از مدت‌ها نوسان در بازه ۹۶ تا حدودا ۱۰۰ واحدی کانال مزبور را به سمت پایین شکست و با عمق نسبتا مناسبی زیر سطح حمایتی قرار گرفت. این اتفاق که پس از یک دوره اجرای سیاست انبساط پولی جسورانه توسط بانک مرکزی آمریکا پس از شیوع ویروس کرونا روی می‌دهد، پیامدهای بالقوه مهمی برای سرمایه‌گذاران در سراسر جهان خواهد داشت.
