در حوزه اقتصاد مقاومتی، توجه به ظرفیت‌های نادیده اقتصاد ایران یکی از بدیهیات مهم است. برای ظهور اقتصادی درونزا و برونگرا، سرفصل اقتصاد گردشگری و اقتصاد فرهنگی یکی از مهمترین بخش هایی است که باید به صورت جدی بدان نگریسته شود.در این حوزه ، ایران با وجود ظرفیت‌های بسیار متنوع در گردشگری از جمله تنوع فرهنگی و نژادی، ابنیه تاریخی، طبیعت بکر و زیبا، اماکن مذهبی و همین‌طور جاذبه‌های روستایی و صنایع‌دستی، هنوز نتوانسته به جایگاه قابل قبولی را در این صنعت برسد.
بر اساس آمار سازمان جهانی گردشگری ایران از لحاظ ابنیه تاریخی در میان ۹ کشور برتر دنیا قرار می‌گیرد و ازنظر جاذبه‌های اکوتوریسمی نیز جزو ۱۰ کشور برتر دنیاست.همچنین بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد ایران ارزان‌ترین مقصد گردشگری در سال ۲۰۱۶ معرفی‌شده بود ولی با این حال نگاهی به همین آمار نشان می‌دهد که با وجود رشد ۱۰ درصدی گردشگری، ایران رتبه ۵۰ جهان در سال ۲۰۱۵ را از لحاظ جذب گردشگر داراست که مطمئناً جایگاه واقعی ایران در این صنعت به نظر نمی‌رسد.
با توجه به سند چشم انداز، تعداد گردشگران ورودی به کشور ۱۳ میلیون نفر و درآمدهای ارزی حاصل از آن ۱۰ میلیارد دلار پیش‌بینی شده که با توجه به درآمدهای گردشگری در سال ۹۵، کشور حتی به نصف این رقم هم نزدیک نشده است.نقش و جایگاه صنعت گردشگری در جهان اقتصادی امروز بسیار متفاوت از گذشته است، به صورتی که بسیاری از کشورها این صنعت را منبع درآمد و اشتغال‌زایی برای خود قرار داده‌اند و توانسته‌اند وضعیت فقر و بیکاری را در کشور خود بهبود بخشند. صنعت گردشگری از متنوع‌ترین صنعت‌ها در دنیاست که می‌تواند موتور رشد و توسعه برای کشور باشد، ازاین‌رو برای بعضی کشورها دارای اهمیت ویژه‌ای است به‌طوری‌که اقتصاددان‌ها از آن به عنوان صادرات نامرئی نام می‌برند.
گردشگری در اقتصاد مقاومتی
گردشگری در ایران علاوه بر اهداف اقتصادی، در چارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز قرار می‌گیرد و توجه به آن بسیار ضروری است و اهداف والاتری همچون اهداف اجتماعی، فرهنگی و مذهبی را نیز دنبال می‌کند.
گردشگر فرهنگی برای انسان‌شناسی و آشنایی با مذهب و فرهنگ جوامع مختلف است که سفر می‌کند و گردشگر مذهبی برای زیارت اماکن مذهبی و گردشگر طبیعت برای طبیعت‌گردی. همچنین مثال گردشگری روستایی که امروزه در جهان بسیار رواج پیداکرده با توجه به روستاهای بسیار جذاب در ایران می‌تواند هدف سیاستگذاران قرار بگیرد. به گزارش مقاومتی نیوز و طبق آمار سازمان جهانی گردشگری این نوع از گردشگران حدود پنجاه‌درصد از گردشگران دنیا را دربر می‌گیرند که به نظر می رسد هدف بسیار خوبی برای برنامه ریزان و سیاستگذاران است.
باید متذکر شد که هدف‌گذاری در جهت توسعه صنعت گردشگری اسلامی ازآن‌جهت می‌تواند جزو اولویت‌های اصلی کشور محسوب گردد که ورود گردشگر به کشور نه تنها اثرات مستقیم اقتصادی دارد، بلکه اثرات غیرمستقیمی نیز دارد که اگر منافع آن بیشتر از منافع مستقیم توسعه صنعت گردشگری نباشد، کمتر از آن نیست.
از جمله منافع مستقیم صنعت گردشگری افزایش چشم‌گیر درآمد ارزی کشور است که با ورود هر گردشگر، میزان قابل‌توجهی درآمد ارزی نصیب کشور می‌گردد. از طرفی در صورت گسترش گردشگری از نوع اکوتوریسم و گردشگری روستایی این شانس وجود دارد که با توجه مورد خاص کشور ما، بخش عمده‌ای از این درآمدها به مناطق کمتر توسعه‌یافته تعلق گیرد و سبب رونق کسب‌وکارهای محلی در این بخش‌ها گردد. ازاین‌روست که توسعه گردشگری متناسب بر فرهنگ ایرانی-اسلامی کشورمان می‌تواند حتی بر کاهش فقر در بخش‌های کمتر توسعه‌یافته کشور تأثیری چشم‌گیر داشته باشد.
صنایع فرهنگی و اقتصاد مقاومتی
صنایع فرهنگی هم از دو جهت بر اقتصاد مقاومتی اثرگذار هستند؛ یک جهت اینکه در گسترش مفاهیم فرهنگی ایرانی اسلامی سهم ویژه دارند و جهت دیگر اینکه منجر به تولید و اشتغال می شوند. صنایع فرهنگی که از مهمترین عناصر اثرگذار فرهنگ و اقتصاد جامعه است که البته این روزها در کشور ما وضعیت مناسب و خوشحال کننده ای ندارد.
بر پایه این گزارش ، تولیدات داخلی صنایع فرهنگی در کشور خیلی پایین است، بازار در دست خارجی هاست و واردات برخی از کالاهای فرهنگی نظیر اسباب بازی، لباس و پوشاک و قطعات نرم افزاری و سخت افزاری نیز حجم قابل توجهی دارد.
این چند نمونه خود بیانگر این مساله است که در حوزه صنایع فرهنگی، کشور ما نتوانسته پیشرفت خوبی داشته باشد. اما با طرح گفتمان اقتصاد مقاومتی در کشور شاید بتوان کمی امیدوار شد که به صنایع فرهنگی و اثر اجتماعی و سود اقتصادی که دارد نیز توجه بیشتری شده تا شاهد پیشرفت و جایگاه اصلی این صنعت در کشور باشیم.
به همین دلیل بایستی سهم و نحوه تاثیر صنایع فرهنگی در اقتصاد مقاومتی را مورد واکاوی قرار داده تا این صنایع بتوانند در پازل اقتصاد مقاومتی به خوبی نقش خود را ایفا کنند.
با توجه به تعریف صنایع فرهنگی که عمدتا بر کالاهای فرهنگی متمرکز بوده و به دنبال فرهنگ سازی و سپس تجاری سازی، افزایش تولید و در نهایت افزایش سهم از بازار است، به طور طبیعی رابطه این صنایع با اقتصاد مشخص می شود.
از آنجا که طبق فرموده های رهبر انقلاب، اقتصاد مقاومتی بر درون زا و برون نگر بودن اقتصاد اشاره داشته و به طوری طراحی می شود که کشور در تمامی حملات اقتصادی دشمن حرفی برای گفتن داشته و از فشارها آسیب ندیده و با افزایش توان تولید داخلی روی پای خودش بایستد، می توان اقتصاد مقاومتی را در حوزه صنایع فرهنگی نظیر سینما، اسباب بازی، بازی های رایانه ای، صنایع دستی، شبکه های اجتماعی و … تبیین نمود.
واردات در صنایع فرهنگی
صنعت اسباب بازی یکی از این صنایع فرهنگی کشور است که در آن واردات زیادی انجام شده و به گفته دبیر شورای نظارت بر اسباب‌بازی، در سال ۹۴ ماهانه ۳ میلیون دلار واردات اسباب بازی صورت گرفته است.
اسباب بازی‌های خارجی با فناوری نوین و جذاب، تیراژهای میلیونی و قیمت ارزان وارد کشور می‌شود؛ در حالی که تولیدکننده داخلی با تیراژ کم و سرمایه اندک این کار را انجام می‌دهد.
نمونه برداری در صنایع فرهنگی
استفاده از نمونه های خارجی در عمده کالاهای فرهنگی نظیر انیمیشن و شبکه های اجتماعی مشهود بوده و سهم قابل توجهی از بازار فرهنگی و اقتصادی ایران را به خود اختصاص داده است.
در واقع در چیزی که در صنایع فرهنگ مشاهده می شود و قابل توجه است این بوده که حتی تولیدات داخلی در این زمینه نیز بر اساس نمونه ها و فرهنگ خارجی بوده و در جهت گسترش فرهنگ ایرانی اسلامی قرار نگرفته است.
البته بعضی شرکت ها طی سال اخیر در این حوزه ورود جدی تری داشته و در تهیه صنایع مختلف فرهنگی اعم از اسباب بازی و انیمیشن، از نمادها و مفاهیم داخلی استفاده نموده اند.
با این وجود به نظر می رسد دولت می تواند با حمایت های منطقی و موثر از صنایع فرهنگی و تولیدکننده های کوچک و بزرگ این صنایع در کشور و جهت دهی آنها به سمت تولید محصولات با کیفیت برآمده از فرهنگ ایرانی اسلامی، سهم مهمی در توسعه اقتصادی این صنایع برداشته و در نهایت یکی از مهمترین موارد اقتصاد مقاومتی را به ثمر بنشاند.
