بررسی سرشماری سال ۱۳۹۵، حکایت از سه روند مشخص دارد. نخست اینکه جمعیت ایران در پایان نیمه دهه ۱۳۹۰، به حدود ۸۰ میلیون نفر رسیده است. موضوع دوم، کاهش رشد جمعیت در نیمه نخست دهه ۱۳۹۰ نسبت به نیمه دوم دهه ۱۳۸۰ است. رشد متوسط سالانه جمعیت در نیمه نخست دوم دهه ۱۳۸۰ معادل ۲۹/ ۱ درصد بوده که این رقم برای نیمه نخست دهه ۱۳۹۰ به ۲۴/ ۱ درصد کاهش یافته است. موضوع سوم، افزایش نسبت جمعیت مردان به زنان است که این روند افزایشی در روستاها بیشتر از نقاط شهری بوده است.
به گزارش رتبه آنلاین، بررسی‌ها از سرشماری سال ۱۳۹۵ نشان‌دهنده سه نکته است؛ نخست آنکه جمعیت ایران در میانه دهه ۱۳۹۰، به حدود ۸۰ میلیون نفر رسیده است. نکته دوم، کاهش رشد جمعیت در ۵سال نخست دهه ۹۰ نسبت به ۵ سال پایانی دهه ۸۰ است، به نحوی که متوسط رشد سالانه جمعیت در نیمه نخست دهه ۹۰ معادل با ۲۴/ ۱ درصد بوده، اما در نیمه دوم دهه ۸۰، این رقم معادل ۲۹/ ۱ درصد گزارش شده بود. نکته سوم، افزایش نسبت جمعیت مردان به زنان بوده است که البته این روند در روستاها بیشتر از شهرها بوده است.
جمعیت در مرز ۸۰ میلیون
مرکز آمار ایران نتایج هشتمین سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور را منتشر کرد. براساس گزارش منتشر شده، جمعیت ایران در سال ۹۵ به ۸۰ میلیون نفر نزدیک شده است. به این ترتیب آمار نشان می‌دهد که جمعیت ایران در سال گذشته حدود ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۲۷۰ نفر بوده که به نسبت سرشماری سال ۹۰،معادل ۴ میلیون و ۷۷۶ هزار و ۶۰۱ نفر افزایش داشته است. براساس همین آمار، در مدت ۵ سال منتهی به سال ۹۵، جمعیت کشور حدود ۴/ ۶ درصد رشد داشته و به‌طور متوسط رشد سالانه آن ۲۴/ ۱ بوده است. این در حالی‌است که در سرشماری قبلی (سال ۹۰)، جمعیت کشور به نسبت سال ۸۵، به میزان ۴ میلیون و ۶۵۳ هزار و ۸۸۷ نفر افزایش داشته که به‌صورت درصد حدود ۶/ ۶ درصد بوده است، بنابراین به‌نظر می‌رسد جمعیت کشور در بازه پنج ساله ۹۰ تا ۹۵ به نسبت بازه پنج ساله ۸۵ تا ۹۰، حدود ۱۲۲ هزار و ۷۱۴ نفر بیشتر افزایش داشته است. مرکز آمار در گزارش منتشر شده خود، جمعیت کشور را به سه دسته نقاط شهری، نقاط روستایی و غیرساکن تقسیم کرده است.
براساس تعریف ارائه شده در گزارش مذکور، منظور از جمعیت غیرساکن افرادی هستند که در زمان سرشماری در اقامتگاه ثابتی سکونت ندارند که به‌طور معمول به سه دسته خانوارهایی که در کوچ به‌سر می‌برند یا در خارج شهرها و آبادی‌ها در سرپناه قابل‌حمل زندگی می‌کنند، خانوارهایی که مدام محل زندگی خود را تغییر می‌دهند مانند کولی‌ها و خانوارهایی که محل زندگی مشخصی ندارند و شب‌ها در پارک‌ها، خرابه‌ها و… بیتوته می‌کنند، اطلاق می‌شود.براساس این گزارش جمعیت نقاط شهری کشور از ۵۳ میلیون و ۶۴۶ هزار و ۶۶۱ نفر در سال ۹۰، به حدود ۵۹ میلیون و ۱۴۶ هزار و ۸۴۷ نفر رسیده است که به این ترتیب حدود ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار و ۱۸۶ نفر افزایش داشته است. گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که رشد نسبی جمعیت کشور در سال ۹۰ (به نسبت ۸۵)، حدود ۱۶/ ۱۱ درصد بوده و این در حالی‌است که رشد جمعیت در آخرین سرشماری انجام شده با ۸۶/ ۰ واحد درصد کاهش به ۳/ ۱۰ درصد رسیده است. متوسط رشد سالانه جمعیت شهری نیز در سرشماری سال ۹۰ حدود ۱۴/ ۲ درصد بوده که در سرشماری سال ۹۵، به ۹۷/ ۱ درصد کاهش پیدا کرده است. براساس گزاش مرکز آمار، آهنگ رشد جمعیت شهری ۱۷/ ۰ واحد درصد کاهش داشته است.
تداوم رشد منفی در روستاها
گزارش سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، نشان می‌دهد که جمعیت روستایی کشور از حدود ۲۱میلیون و ۴۴۶ هزار و ۷۸۳ نفر در سال ۹۰، با حدود ۷۱۶ هزار و ۱۵۸ نفر کاهش به ۲۰ میلیون و ۷۳۰ هزار و ۶۲۵ نفر در سال ۹۵ رسیده است. بنابراین رشد جمعیت روستایی کشور بین سال‌های ۹۰ تا ۹۵ منفی ۳/ ۳ درصد گزارش شده است. این در حالی‌است که در سرشماری سال ۹۰، رشد جمعیت روستایی به نسبت سال ۸۵، منفی ۱/ ۳ درصد بوده که نشان‌دهنده این نکته است که رشد جمعیت روستایی کشور در سال ۹۵، به نسبت سال ۸۵ منفی‌تر شده است. علاوه براین، متوسط رشد سالانه جمعیت روستایی در سال ۹۵، منفی ۶۸/ ۰ درصد گزارش شده که به نسبت سرشماری سال ۹۰، حدود ۰۵/ ۰ درصد کاهش داشته است. گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که جمعیت غیرساکن کشور در سال ۹۵، حدود ۴۸ هزار و ۷۹۸ نفر بوده است. این در حالی‌است که آمار جمعیت غیرساکن کشور در سرشماری سال ۹۰، حدود ۵۶ هزار و ۲۲۵ نفر بوده است. به این ترتیب حدود ۷ هزار و ۴۲۷ نفر از جمعیت غیرساکن کشور کاسته شده است.
گزیده شاخص‌های جمعیتی
بررسی آمارهای منتشر شده ازسوی مرکز آمار نشان می‌دهد که از مجموع ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۲۷۰ نفر جمعیت در سال ۹۵، ۷/ ۵۰ درصد آن را مردان و ۳/ ۴۹ درصد را زنان تشکیل می‌دهند. مقایسه آمار سرشماری سال ۹۵ به نسبت سرشماری سال ۹۰ نشان می‌دهد که جمعیت مردان در سال ۹۵ حدود ۳/ ۰ واحد درصد افزایش داشته و به همان نسبت جمعیت زنان کاهش داشته است. براساس این آمار، تعداد خانوارهای کشور در آخرین سرشماری، ۲۴ میلیون و ۱۹۶ هزار و ۳۵ عدد بوده که متوسط بعد خانوار ۳/ ۳ محاسبه شده است. این در حالیست که در سرشماری سال ۹۰، تعداد خانوارهای کشور حدود ۲۱ میلیون و ۱۸۵ هزار و ۶۴۷ عدد بوده که متوسط بعد آن ۶/ ۳ اعلام شده است. متوسط بعد خانوار بر اساس تعریف، عبارت است از متوسط تعداد افراد در خانوار و از تقسیم تعداد جمعیت به تعداد کل خانوار به‌دست می‌آید. به این ترتیب در سال ۹۵ به نسبت سال ۹۰، حدود ۳/ ۰ واحد از بعد خانوار کاسته شده و خانوار کوچکتر شده است.
کاهش بعد خانوار
جزئیات شاخص‌های جمعیتی منتشر شده در گزارش مرکز آمار به تفکیک نقاط شهری و روستایی نشان می‌دهد که از ۵۹ میلیون و ۱۴۶ هزار و ۸۴۷ نفر جمعیت شهری در سال ۹۵، حدود ۵/ ۵۰ درصد آن را مردان و ۵/ ۴۹ درصد آن را زنان تشکیل می‌دهد. مقایسه این آمار با سرشماری سال ۹۰ نشان می‌دهد که جمعیت مردان در نقاط شهری سال ۹۰، حدود ۴/ ۵۰ درصد بوده که در سال ۹۵ تغییر محسوسی نداشته است. تعداد خانوارهای شهری در سرشماری سال ۹۵ نیز حدود ۱۸ میلیون و ۱۲۵ هزار و ۴۸۸ عدد بوده که به نسبت سال ۹۰، حدود ۲ میلیون و ۶۹۷ هزار و ۶۴۰ عدد افزایش داشته است. متوسط بعد خانوار شهری نیز در سال ۹۵ حدود ۳/ ۳ بوده است که به نسبت سال ۹۰ حدود ۲/ ۰ واحد کاهش داشت است. اما در نقاط روستایی کشور، نسبت مردان کشور در سال ۹۵، حدود ۳/ ۵۱ درصد و نسبت زنان حدود ۷/ ۴۸ درصد گزارش شده است که به این ترتیب به نسبت سال ۹۰، بر جمعیت مردان افزوده شده است چراکه نسبت جمعیت مردان روستایی در سرشماری سال ۹۰، حدود ۶/ ۵۰ درصد و جمعیت زنان ۴/ ۴۹ درصد بوده است. از سوی دیگر تعداد خانوارهای روستایی کشور در سال ۹۵، ۶ میلیون و ۵۴ هزار و ۹۳۹ بوده است که به نسبت سال ۹۰، معادل ۳۱۰ هزار و ۳۲۵ خانوار افزایش یافته اما بعد خانوار روستایی در سال ۹۵ به نسبت سال ۹۰ کاهش داشته است. به این ترتیب بعد خانوار روستایی در سال ۹۵، ۴/ ۳ و در سال ۹۰، ۷/ ۳ بوده است.
منبع : دنیای اقتصاد