روز شنبه بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد بازار سهام با افزایش تقاضا در نمادهای کوچک این بازار موجی جدید از واکنش به تحولات اخیر موثر بر بازار را رقم زدند و پس از مدت‌ها رخوت در میزان تقاضا که به افت تقریبا مداوم شاخص کل هم‌وزن انجامیده بود، موجب افزایش قابل توجه این نماگر نسبت به شاخص کل بورس تهران شدند.
به گزارش رتبه آنلاین از دنیای اقتصاد، هر چند سومین روز متوالی بود که این نماگر صعودی می‌شد اما تفاوت مهم با دیگر روزها، سبقت شاخص هم‌وزن نسبت به شاخص کل بود. از این رو دیروز بسیاری از نمادهای کالامحور بازار سهام که طی سال‌های اخیر همواره از کاهش ارزش پول ملی منتفع شده بودند، روز گذشته با افت نرخ همراه شدند و بر عملکرد ضعیف دماسنج اصلی بازار سرمایه تاثیری قابل توجه گذاشتند.
کوچ کژتاب در بورس
همین امر سبب شد شاهد انتقال سهامی به ارزش ۱۵۶ میلیارد تومان از سرمایه‌گذاران حقیقی به حقوقی‌های بازار باشیم. در حالی که ممکن است به نظر برسد تنها دلیل کوچ حقیقی‌ها در بازار اعمال تحریم‌های بیشتر بر نظام بانکی کشور است، بررسی‌ها حکایت از آن دارد که واکنش تحلیلی به سخت‌تر شدن فعالیت شرکت‌های صادراتی با تغییر رویکرد حقیقی‌ها به نمادهای سبک‌وزن بازار پس از یک دوره ریزش قابل توجه توانسته عاملی برای شکل‌دهی به وضعیت فعلی باشد. شرایط فعلی در حالی شکل گرفته که انتظار می‌رود سخت‌تر شدن وضعیت عامل زیانبارتری نسبت به گذشته برای شرکت‌های کوچک باشد.
روز گذشته بازار سهام شاهد یک سنت‌شکنی کم‌سابقه بود. معاملات روز گذشته بازار یاد شده در حالی به اتمام رسید که شاخص کل بورس تهران پس از گذراندن دو روز افزایشی در هفته قبل و برخاستن از کف یک میلیون و ۴۹۰ هزار واحدی به افزایش ۰۷/ ۰درصدی بسنده کرد. در این روز موج کم‌جان حمایت‌های دستوری از نمادهای بزرگ به سنگ سخت انتظارات روانی از افزایش تحریم ها خورد و پس از مدت‌ها ورق فقدان تقاضا در نمادهای کوچک در بورس و فرابورس برگشت. همین امر سبب شد تا در پایان معاملات یکشنبه شاهد رشد ۸۲/ ۰درصدی نماگر هم‌وزن در بورس باشیم.
در این روز موج روانی تحریم‌های جدید شبکه بانکی که با اعمال تحریم بر ۱۶ بانک، یک موسسه مالی اعتباری و یک شرکت تامین سرمایه، (INVESTMENT BANK) خود را نمایان کرد، سبب شد تا شاهد افت نرخ در نمادهایی نظیر «فولاد»، «فملی» و «تاپیکو» باشیم. این در حالی است که نمادهایی نظیر «خودرو» و «اخابر» که در سال‌های اخیر بیشتر بر مبنای ارزش جایگزینی معامله شده‌اند با افزایش تقاضا رو‌به‌رو شدند. کاهش نرخ در نمادهای بزرگ که در بازار بیشتر برمبنای تحلیل‌های بنیادی معامله می‌شوند، روز شنبه طی شرایطی روی داد که جهت‌گیری قیمت‌ها در نمادهای کمتر بنیادی بازار و آنهایی که تابع انتظارات تورمی هستند در جهت افزایش قیمت‌ها تداوم داشت. به نظر می‌رسد باز هم زور تورم و کاهش ارزش پول ملی بر متغیرهای کلان اقتصادی و بنیادی چربیده است.
قرمزپوشی بزرگان از استراحت تا تعدیل
همان‌طور که گفته شد در روز شنبه جریان عرضه و تقاضا بیش از آنکه به نفع نمادهای بزرگ بازار سرمایه و دلاری‌ها باشد، به سود گروه‌های کوچکی تمام شد که طی دوره ریزش شدید قیمت‌ها از ۱۹ مرداد تا پایان معاملات دوشنبه هفته اخیر بعضا شاهد کوچک شدن ۷۰ درصدی ارزش بازار در نمادهای خود بودند. همین امر سبب شد تا در نخستین روز از معاملات هفته جاری و همزمان با رکوردشکنی جدید دلار در بازار آزاد و رسیدن نرخ آن به ۳۰ هزار و ۴۰۰ تومان شاهد بازگشت تقاضا به این نمادها باشیم. بررسی‌ها در این روز نشان می‌دهد در پایان معاملات روز شنبه پنج گروه «مخابرات»، «خودرو و ساخت قطعات»، «مواد دارویی»، «رایانه» و «غذایی به جز قند» بیشترین جریان ورود نقدینگی حقیقی را در بورس تهران داشتند. این در حالی است که تا اواسط هفته اخیر فقدان تقاضا در این نمادها به حدی بود که به نظر می‌آمد در نبود خریداران کافی، فضای سرد معاملات در این نمادها حتی برای چند ماه از وضعیت رکود خارج نشود و تا زمان ناامید شدن خریداران برای افت بیشتر قیمت، همه روزه شاهد صف‌های فروشی باشیم که به زحمت حتی می‌توانند تا اعشاری از نرخ پایانی افزایش یابند. تحولات اخیر سبب شد در پایان معاملات روز گذشته خالص خرید حقیقی در بورس تهران از دست به‌دست شدن سهامی به ارزش ۷/ ۱۵۶ میلیارد تومان از سرمایه‌گذاران حقیقی به سرمایه‌گذاران حقوقی حکایت داشته باشد. این مهم در حالی محقق شد که ارزش معاملات خرد سهام در بورس تهران از ۶ هزار و ۵۳۳ میلیارد تومان فراتر نرفت و رشد اندک شاخص کل راه را بر گمانه‌زنی افت میانگین قیمت‌ها در روز جاری باز کرد.
کسب سود ریسکی؛ دلیل کوچ حقیقی‌ها
آن‌طور که به نظر می‌آید دلیل کوچ خریداران از نمادهای سنگین‌وزن بازار به سمت نمادهای کوچک نه ارزندگی بیشتر این نمادها و آسودگی آنها در برابر تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌های مالی ایالات متحده، بلکه سهولت رشد نرخ در این نمادها است. دلیل این ادعا وضعیت نا‌بسامانی است که بسیاری از این نمادها در صورت‌های مالی خود منعکس می‌کنند.
«مردم درحال‌حاضر به سمت نمادهای کوچک‌تر رفته‌اند، این استراتژی‌ای است که پیش از این نیز در بازار وجود داشته است. خیلی از افراد حقیقی به سمت نمادهای کوچک‌تر می‌روند چون برداشت آنها از وضعیت فعلی این است که با افزایش تقاضا در این نمادها می‌توانند بازده بهتری کسب کنند.» این جملات را پیمان مولوی کارشناس اقتصاد مالی و دبیر کل انجمن اقتصاددانان ایران گفت و افزود: بررسی بیشتر شرکت‌های کوچک بازار سرمایه حاکی از آن است که این شرکت‌ها دارای چرخه عملیاتی کند و حاشیه سودهای اندک هستند. در حالی که بسیاری از شرکت‌های معدنی و فلزی هم چرخه‌های عملیاتی بهتری دارند و هم حاشیه سودهای خوبی را به ثبت رسانده‌اند.
با توجه به این گفته‌ها به نظر می‌آید در حالی که نمادهای بزرگ بازار اغلب به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم وابستگی بسیاری به بهای دلار دارند و در شرایط تحریمی برای کشور ارزآوری می‌کنند؛ بخش قابل توجهی از نمادهای کوچک بازار به سبب آنکه با عرضه و تقاضای داخلی و کوچک شدن سفره مردم در ارتباط هستند، از افزایش ریسک‌های سیستماتیک به خصوص قیمت‌گذاری دستوری تاثیر بیشتری می‌پذیرند. بر اساس آنچه پیمان مولوی گفته است: تحریم‌های بانکی می‌تواند به افزایش هزینه مبادلات در صنایع مختلف به خصوص صنایع صادرات‌محور منجر شود. بدون شک اینکه تاثیر دقیق این تحولات بر عملکرد شرکت‌های صادراتی چیست را نمی‌توان درحال‌حاضر با اطمینان گفت. باید صبر کرد و دید که در ادامه عملکرد شرکت‌ها چگونه خواهد بود. با این حال به گفته این کارشناس اگر قرار باشد شرکت‌های بازار تاثیر منفی از تحریم‌های جدید بپذیرند انتظار می‌رود این تاثیرپذیری در نمادهای کوچک بازار بیشتر باشد. چراکه شرکت‌های کوچک در پرداخت هزینه بیشتر مبادلات از توانایی کمتری برخوردار هستند.
با توجه به تمامی مطالب فوق می‌توان انتظار داشت که در بلندمدت با فرض وجود ثبات در رویه‌های فعلی (رشد نقدینگی، شیب صعودی نرخ ارز و چشم‌انداز افزایش تقاضا در بازارهای جهانی) نمادهای بزرگ بازار سرمایه از امنیت بیشتری در بازار سرمایه برخوردار هستند.
