به گزارش رتبه آنلاین از اقتصاد آنلاین، واگذاری باقی‌مانده سهام دولت در سه بانک بزرگ (صادرات، تجارت و ملت) و همچنین دو شرکت بیمه البرز و اتکایی امین از دو ماه گذشته، به یکی از پرحاشیه‌ترین موضوعات بازار سرمایه تبدیل شده است.

عرضه بحث برانگیز «دارا یکم»

این دارایی‌ها به شکل واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) به قیمت هر واحد 10هزار تومان و با نام صندوق واسطه‌گری مالی یکم و نماد «دارا یکم» به فروش رسید. این شکل از واگذاری دارایی‌ها از همان ابتدا با اما و اگرهای قابل‌توجهی مواجه شد. کارشناسان پیش از عرضه واحدهای «دارا یکم» اعتقاد داشتند صندوق‌های قابل معامله اصولا برای نگهداری دارایی‌های مدیریتی به صورت سهام عمده طراحی نشده‌اند و دولت قصد دارد با واگذار کردن این دارایی‌ها به این شکل، در عین حال که دارایی مذکور را به فروش می‌رساند، کنترل و مدیریت آن را نگه دارد.

علاوه بر نوع و شکل واگذاری این دارایی‌ها، انتقاداتی درباره زیرساخت‌های بازار سرمایه برای پذیرش این عرضه‌ها مطرح شده بود که ریشه در نقد عجله دولت برای فروش، عدم برنامه‌ریزی برای فرهنگ‌سازی و تبلیغات کافی، درنظرگیری سهمیه ناکافی برای افراد و اصولا بی‌برنامه‌گی در عرضه واحدهای صندوق داشت.

این سردرگمی‌های دولت در واگذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری منجر به شکست طرح و جذب نشدن 16 هزار و 500 میلیارد تومان نقدینگی برنامه‌ریزی شده شد. طبق اطلاعات منتشر شده درباره عرضه واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله مالی یکم، تقریبا ۶ هزار میلیارد تومان از این واحدها به فروش رسید و بخش عمده آن روی میز ماند. با این وجود خریداران واحدهای «دارا یکم» بازدهی مناسبی کسب کردند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ارزش این واحدها از 10هزار تومان در روز عرضه، تقریبا به 20هزار تومان در حال حاضر رسیده است و خریداران بازدهی تقریبا 100درصدی از محل سرمایه‌گذاری در این صندوق به دست آورده‌اند.

مصائب تازه ETF دولتی

در حالی‌که عباس معمارنژاد، معاون وزیر اقتصاد و دارایی، چندی قبل اعلام کرده بود که واحدهای این صندوق از امروز(یکشنبه اول تیرماه) در سبد سهام خریداران قرار می‌گیرد، این اتفاق کماکان – تا لحظه انتشار این مطلب – محقق نشده است و گزارش‌های عجیبی از حذف شدن سفارش برخی خریداران در سامانه معاملات آنلاین برخی از کارگزاری‌ها به گوش می‌رسد.

برخی از پایگاه‌های خبری در این رابطه گزارش‌هایی را منتشر کرده‌اند و ادعا کرده‌اند سفارش برخی از خریداران صندوق مالی یکم از سامانه معاملات برخی کارگزاران حذف شده است. در این رابطه مخاطبان اقتصاد آنلاین نیز از حذف سفارش‌های خود ابراز نگرانی کرده‌اند.

آیا سفارش‌های خرید حذف شده است؟

در این رابطه، سید احسان طباطبایی، مدیر معاملات آنلاین کارگزاری فارابی، ضمن توضیح درباره سوء تفاهم ایجاد شده به اقتصاد آنلاین گفت: خطای ایجاد شده در سامانه برخی از کارگزاران به دلیل سازوکار خاص ثبت سفارش برای خرید واحدهای «دارا یکم» ایجاد شده است. طبق این سازوکار خاص که از طریق شرکت فناوری بورس به کارگزاران ابلاغ شد، سفارش‌های خرید سرمایه‌گذارانی که از درگاه کارگزاری‌ها برای ارسال سفارش خود استفاده کردند، بعد از ارسال در هسته معاملات نگهداری نمی‌شد و در مقابل شرکت‌های کارگزاری و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات برخط موظف بودند مطابق با دستورالعمل نسبت به نگهداری وجوه مورد نیاز جهت انجام پذیره‌نویسی تا مشخص شدن تعداد واحد اختصاص یافته به هر فرد و تخصیص آن اطمینان حاصل کنند.

وی افزود: به همین دلیل کارگزاری‌ها با حجمی از سفارش‌های خرید با وضعیت حذف شده توسط سیستم معاملات روبرو بودند که می‌بایست همانند سفارشات باز با آن برخورد کنند.

همچنین با توجه به اینکه محدودیتی برای ثبت سفارش برای یک کد معاملاتی از طریق چند درگاه وجود نداشت، برخی از سرمایه‌گذاران اقدام به ثبت چند سفارش خرید در یک یا چند کارگزاری کردند. این موضوع سبب شد بعضا افراد دارای مبالغ بلوکه‌ای مازاد بر سهمیه هر کد حقیقی نزد کارگزاران خود شوند.

با توجه به این موضوع پس از پایان دوره ثبت سفارش‌ (31 اردیبهشت ماه) در بازه‌ای از زمان کارگزاری فارابی با همکاری شرکت فناوری بورس، لیست جامعی از سفارشات ارسال شده تهیه کرده و در ادامه اقدام به رفع بلوکه مازاد مشتریان خود کرد.

طباطبایی ادامه داد: همین فرآیند باعث شد در بازه کوتاهی از زمان که در ساعت خارج از معاملات قرار داشت، وجوه بلوکه برای خرید دارا یکم آزاد شده و پس از آن مبلغ صحیح برای تمام کاربران دوباره بلوکه شود. اگرچه این فرآیند چندان طول نکشید، اما ممکن است برخی از کاربران، آزاد شدن وجوه بلوکه شده خود را در سامانه معاملات آنلاین کارگزاری‌‎ها دیده باشند و تصور کرده باشند که سفارش‌شان از سیستم حذف شده است.

طباطبایی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است فردی ثبت سفارش کرده باشد و واحدهای صندوق به او اختصاص نیابد، گفت: سفارش‌هایی که از طریق کارگزاری دریافت شده‌اند، حتما برای شرکت‌های فناوری بورس ارسال شده است. از این رو هیچ‌گونه نگرانی در قبال حذف سفارش‌های ثبت شده وجود ندارد. تنها در یک حالت احتمال عدم انجام سفارش خرید محتمل است و آن در شرایطی است که کاربر پیش از ثبت سفارش نزد کارگزاری، در درگاه دیگری ثبت سفارش کرده باشد، در چنین شرایطی احتمالا خرید از درگاه اول برای سرمایه‌گذار انجام خواهد شد.

خریداران دارا یکم اطمینان داشته باشند که که کارگزاری فارابی سفارش‌ آنان را ارسال کرده و چنانچه مشکلی در این زمینه به وجود بیاید، کارگزاری حتما پاسخگو خواهد بود.

یک پیشنهاد

با توجه به اینکه دولت احتمالا طی دو مرحله دیگر قصد دارد باقی‌مانده سهام خود در شرکت‌های پتروپالایشی و صنعتی را با همین روش به فروش برساند و به منظور جلوگیری از خطاهای پیش‌آمده، طباطبایی پیشنهاد کرد: شاید بهتر بود مکانیزمی که برای عرضه واحدهای صندوق مالی یکم در نظر گرفته می‌شود، مشابه فرآیند عرضه‌های اولیه باشد. سفارش‌های خرید می‌توانست به صورت معتبر تا لغو یا معتبر تا تاریخ ثبت و در هسته معاملات تجمیع شود تا از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری شود.