سد «سرنی» در استان هرمزگان و ۳۴ کیلومتری جنوب شرقی شهر میناب، روی رودخانه سرنی احداث شده و قرار است مانع هدررفت سیلابهایی شود که پیش از این تخریب کننده بود و بعد از حدود 60 کیلومتر هم به دریای عمان ریخته میشد.
به گزارش رتبه آنلاین، یکی از بزرگترین چالشهای سرزمینی ایران، کم آبی و بحران مدیریت منابع آبی است که در دهههای گذشته تشدید شده و دلیلی گشته تا برخی از نقاط ایران با فاجعههای قریب الوقوع آبی روبرو شوند. برداشت های بی رویه از ذخایر زیر زمینی و کاهش نزولات و بارشها هم دلیلی شده است تا مدیریت این بحران بیش از پیش مورد توجه واقع شود.
جنوب ایران و سرزمین های کم اب آن، یکی از همین بخشها است که به دلیل کمبود آب، مردم و کشاورزان همه ساله متحمل خسارتهای زیادی میشوند. استان هرمزگان و شهرستان میناب نمونه بارز همین حوزه های ابی است که در این سالها متحمل صدمات بسیاری شده و با سیلابهای فصلی و عدم مهار آنها، دشواری های فراوانی را به خود دیده است.
بر اساس این گزارش، قرار است با تکمیل سد سرنی جلوی تکرار خسارتهای کشاورزان در آینده گرفته شود و اب مردم منطقه هم از سد سرنی تامین شود؛پروژه ای که هم اکنون در مراحل پایانی ساخت خود است و قرار است به زودی آب گیری شود.در این خصوص خبرنگار رتبه آنلاین بازدیدی از این پروژه عمرانی داشته است که در ادامه گزارش آن را می خوانید. توضیح اینکه سد سرنی توسط شرکت «توسعه منابع آب و نیروی .ایران» به عنوان یکی از زیرمجموعههای وزارت نیرو ساخته میشود،
سرزمین محروم میناب
بعد از 2 ساعت رانندگی از سمت بندر عباس، به منطقه ای محروم خواهید رسید که «میناب» نام دارد. خشکسالی و بحران کمبود آب همه جا خود را نشان داده است. خسارتهای زیست محیطی بزرگی را به چشم می توان در دشت میناب دید و غصه خورد!
از شهر که عبور میکنیم، به دامنه کوه های اطراف این منطقه میرسیم. معدود زمینهای سبز و قابل کشت را می بینیم که زیبایی خاصی به منطقه داده اند. در ماه پایانی سال هستیم و هوای مطبوعی در این منطقه احساس می شود. افتاب گرم این استان، دلچسب و دلگرم کننده است.
اما رنگ و روی بومیان این منطقه، نشان از حال نه چندان خوبشان دارد؛ فقر و کمبود از سر و روی این منطقه میبارد.
کمی که جلوتر می رویم، به کارگاه عملیاتی سد سرنی وارد میشویم. کارگران و مدیران این کارگاه از چند شرکت پیمانکار و از شهرهای مختلف ایران اینجا جمع شده اند تا پروژه ای را به اتمام برسانند که شاید باعث رونق این منطقه شود.
هرچند که برخی از مردم منطقه با ساخت این سد مخالف هستند، اما هستند کسانی که میگویند این سد مانع سیلاب های فصلی و کمک به مردم منطقه خواهد شد.
اما در مجموع با مردم منطقه که صحبت میکنی، در مییابی که همه از جای خالی کارگران منطقه ای در این پروژه گله مند هستند و معتقدند باید همه کارگران از مردم منطقه تامین میشد!
به هر سو، وارد کارگاه میشویم و بازدیدها آغاز میشود.
تهدید سیلاب به فرصت تبدیل میشود
در ابتدای بازدید، وارد ساختمان مجللی در بالای سد میشویم که با محیط این منطقه ناسازگار است. مدیران حاضر در جلسه با استرسی خاص از حضور خبرنگاران، توضیحاتی کلان از این پروژه ارائه میکنند.
آن طور که توضیح داده میشود، این سد خاکی با هسته رسی دارای ظرفیت مهار 60 میلیون متر مکعب سیلاب در سال و 55 متر ارتفاع و 280 متر عرض است. بر اساس اعلام مسئولین حاضر در پروژه، با بهره برداری از این طرح 12 میلیون متر مکعب در سال از آب آشامیدنی مورد نیاز مردم منطقه تامین میشود و هم زمان تامین چهار میلیون و 300هزار مترمکعب آب (در سال) برای دشت های منطقه هم موجب تعادل در سفره های آب زیرزمینی میناب می شود.
با همین مقدمهها و از همان ابتدای شروع صحبتها، خبرنگاران سئوالهای بسیاری برایشان پدید آمد ،اما هر پرسش به محل کارگاه و سر پروژه ارجاع داده میشود.
کم کم به سر پروژه میرسیم و حسینی مجری پروژه سدسرنی، این پروژه را نمونهای از اقتصاد مقاومتی معرفی میکند؛ او معتقد است که این سد مصداق عینی تبدیل کردن تهدید به فرصت است و موجب امنیت بخشی منطقه از لحاظ تامین آب شرب و غنیسازی سفرههای آب زیر زمینی میشود.
آبگیری سد سرنی تا خرداد97
حسینی در تکمیل بحث، توضیح داد که هزینه احداث سد سرنی حدود ۲۲۲ میلیارد تومان است که شامل ۴۴ میلیارد تومان برای سامانه انتقال این سد، ۷۸ میلیارد تومان اعتبار تصفیه خانه و ۱۰۰ میلیارد تومان برای احداث سد است.
او ادامه می دهد که تجهیزات مربوط به خط سامانه انتقال و سد و همچنین مهندسان و متخصصین عملیاتی و ناظر کاملا ایرانی هستند و تنها در بخش ابزار دقیق از نماینده ایتالیا در ایران استفاده میشود.
وی تعداد نفرات مشغول به کار در این پروژه را ۶۰۰ نفر اعلام و گفت: ۴۵۰ نفر به صورت مستقیم در سد و ۱۵۰ نفر در سامانه انتقال فعال هستندو ۲۵ نفر نیز به عنوان مشاور فعال هستند.
او پیش بینی کرد: در شرایطی که سد و سامانه انتقال زودتر به بهره برداری برسد میتوانیم از تصفیه خانه قدیمی میناب نیز استفاده کنیم.
بر اساس گفته های مجری طرح احداث سد میناب، هزینه سامانه انتقال آب رقم ۴۴ میلیارد تومان را به خود تخصیص داده، در حالی که اعتبار تصفیه خانه ۷۸ میلیارد تومان و میزان اعتبار مورد نیاز برای احداث سد نیز۱۰۰ میلیارد تومان است که یکی از بانکها تامین تمام و کمال آن را بر عهده دارد.
وی ادامه داد: یکی از فاکتورهای مهم تاثیرگذار برای راه اندازی سد، مقوله اقلیم و بارندگی است. به این ترتیب که اگر بارندگی همانند سال گذشته انجام شود فصلِ تر سال آینده سامانه تکمیل شده و آماده بهره برداری است. این مقام مسئول بهترین زمان آبگیری سد را پیش از فصل ِ تر و همچنین تکمیل نهایی سازه دانست و توضیح داد: اردیبهشت و خردادماه را می توان بهترین زمان برای آبگیری سد اعلام کرد.
خط انتقال و افتتاح تا شهریور 97
معاون اجرایی کارگاه سد سرنی با اشاره به اینکه طبق زمان بندی و برنامه ریزی انجام شده خط انتقال و احداث سد تا شهریور سال آینده تکمیل میشود، گفت: تصفیه خانه مربوط به این سد نیز تا ۲ سال آینده به طور کامل نهایی میشود.
حسینی در توضیح این پروژه اظهار داشت: پروژه احداث سد سرنی شامل سامانه انتقال، تصفیه خانه و یک سد است که طول سامانه ۳۸ کیلومتر و جنس لوله آن جی آر پی به قطر یک متر و ضخامت ۱۳ میلیمتر است که قادر است یک متر مکعب آب شرب در ثانیه را انتقال داده و همچنین ۱۲ میلیون متر مکعب آب منطقه را در سال تامین کند.
بر اساس گفته های حسینی، عملیات اجرایی این پروژه از آبان ماه سال گذشته آغاز شده و اکنون پیشرفت فیزیکی ۸۰ درصدی را به خود اختصاص داده است. به این ترتیب می توان گفت تنها ۲.۷ کیلومتر اقدامات فیزیکی آن باقی مانده است.
تامین مالی پروژه
علیرضا مدیح مدیر اجرایی پروژه سدسرنی هم در این خصوص به تامین ۸۷ میلیون یورویی اعتبار از طریق بانک توسعه اسلامی اشاره و میگوید که علاوه بر این رقم، تامین مالی اجرای سیستم انحراف، راه دسترسی، تملک اراضی، خدمات مهندسی و سایر هزینههای کارفرمایی از محل منابع عمومی به مبلغ حدود یکصدوبیست میلیارد تومان صورت خواهد گرفت.
وی ادامه داد:تامین اعتبار مالی بخشهای اصلی طرح شامل سد، خط انتقال و تصفیه خانه از محل وام بانک توسعه اسلامی و در قالب قرارداد استصناع صورت می گیرد و همچنین تامین اعتبار مالی اجرای سیستم انحراف، راه دسترسی، تملک و خدمات مهندسی از محل منابع عمومی است.
وی افزود: با توجه به کیفیت مناسب آب در رودخانه سرنی به منظور تامین نیازهای شرب منطقه و نیز نزدیکی سد پیشنهادی انتقال و مصرف شهر میناب، مقرر شد تا کل حجم تنظیمی سد سرنی پس از تامین حقابه های کشاورزی از طریق جریان نفوذ یافته به منابع زیرزمینی، به نیاز شرب تخصیص یابد.
مدیح همچنین بیان کرد:حجم کل مخزن سد ٦١ میلیون متر مکعب، مساحت ٤ کیلومتر مربع، طول دریاچه ٥.٥ کیلومتر، تراز نرمال ١٤٠ متر از سطح دریا، حداکثر تراز ١٤٦ متر از سطح دریا و خداقل تراز آبگیری ١١٦ متر از سطح دریا است.
وی مهمترین تاثیر اجرای طرح را تامین و بالا بردن کیفیت آب شرب عنوان کرد و افزود: این پروژه با تامین آب با کیفیت مناسب جهت شرب اهالی منطقه باعث افزایش سطح سلامتی و رفاه اهالی خواهد شد.
مدیح اظهار داشت: کنترل رژیم سیلابی و کاهش ذرات معلق در آب و تشکیل دریاچه از جمله آثار مثبت طرح است، همچنین عملیات اجرایی با فراهم کردن زمینههای کاری و فرصتهای شغلی جدید باعث افزایش میزان اشتغال و سطح درامد مردم شده به طوری که پیشبینی میشود مانع از مهاجرت بسیاری از اهالی جویای کار منطقه شود.
مشخصات پروژه
گفتنی است که ظرفیت تصفیه خانه سد، ۲مترمکعب بر ثانیه است و عملیات اجرایی این تصفیه خانه از فروردین سال ۹۷ آغاز شده و تا فروردین سال ۱۳۹۹ به بهره برداری خواهد رسید.
در بخش خط انتقال نیز ۴۴۵ میلیارد ریال اعتبار برای پروژه در نظر گرفته شده و ۳۸ کیلومتر خط انتقال اجرا میشود. در این پروژه از لولههای GRP با فناوری نوین استفاده شده است و تنها کمتر از یک کیلومتر از خطوط لوله فولادی بهره برده میشود. از طریق خطوط لوله ۱۲ میلیون مترمکعب آب در سال منتقل خواهد شد.
اعتبار در نظر گرفته شده برای این پروژه، در ابتدا ۳۵ میلیارد تومان برآورد شده بود اما به ۴۴ میلیارد اعتبار افزایش یافت. تامین اعتبار مالی بخشهای اصلی طرح شامل سد، خط انتقال و تصفیه خانه از محل وام بانک توسعه اسلامی و در قالب قرارداد استصناع صورت میپذیرد و همچنین تامین اعتبار مالی اجرای سیستم انحراف، راه دسترسی، تملک و خدمات مهندسی از محل منابع عمومی است.
به موجب قرارداد استصناع، یک طرف قرارداد تعهد میکند تا کالای مشخصی را با ویژگی معین، قیمت مشخص و در یک زمان خاص تولید کند که عمدتاً شامل هرگونه فرایند تولید، ساخت، مونتاژ و بسته بندی میشود. همچنین استصناع میتواند در تامین مالی کالاهای سرمایه ای و حتی کالاهای غیر قابل ملموسی چون گاز و برق به کار رود.
سد سرنی از نوع خاکی با هسته رسی و طول تاج آن ۴۶۰ متر است. ارز تاج نیز ۱۲ متر، ارتفاع از پی ۵۵ متر و عرض پی ۲۸۰ متر است. در این سد ۱۴۲ هزار و ۵۰۰ متر مکعب خاکبرداری در بدنه صورت گرفته و حجم خاکریزی نیز یک میلیون و ۹۰۰ هزار متر مکعب است.
رودخانه سرنی جزء حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان محسوب شده، از قلل رشته کوه بشاگرد سرچشمه گرفته و به دریای عمان میریزد. ساختگاه سد مخزنی سرنی در استان هرمزگان در ۳۴ کیلومتری جنوب شرقی شهر میناب واقع شده است.دسترسی به کارگاه طرح از طریق جاده آسفالته بندرعباس – میناب – کریان و سپس از طریق راه دسترسی احداث شده به طول ۱۲ کیلومتر به کارگاه سد است.
در مطالعات اولیه، احداث سد سرنی با هدف تامین آب موارد نیاز اراضی دشت کریان و نیاز شرب روستاهای میناب تا جاسک مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به کیفیت مناسب آب در رودخانه سرنی برای تامین نیازهای شرب منطقه و نیز نزدیکی سد پیشنهادی به تاسیسات انتقال و مصرف شهر میناب، مقرر شد تا حجم تنظیمی سد سرنی پس از تامین حقآبههای کشاورزی از طریق جریان نفوذ یافته به منابع زیرزمینی، به نیاز شرب تخصیص یابد.
گزارش تصویری:(عکسها از عسل بیگدلی و خبرگزاری برنا)