دشواری‌های بازار داخلی محصولات پتروشیمی در سال جاری به اوج رسید و بیش از همه رشد قیمت مواد اولیه موجب نگرانی فعالان این صنعت و بازار بود.
سربلند در توفان
سال ۹۹ را می‌توان سخت‌ترین سال برای بازار و صنعت پلیمرها در سال‌های اخیر به شمار آورد. نوسان بهای ارز در کنار افزایش قیمت‌های جهانی موجب شد تا گران‌ترین قیمت‌ها در تاریخ این بازار به ثبت برسد که همین داده به معنی نیاز بیشتر به نقدینگی و نگرانی کاهش حجم فروش و هزینه‌های بیشتر تولید بود. این واقعیت برای شرکت‌های کوچک‌تر دشواری‌های بیشتری به همراه داشت اگرچه شرکت‌های بزرگ نیز از این نگرانی‌ها بی‌نصیب نماندند. البته اوضاع تولید در این بازار نشان داد که صادرات می‌تواند مهمترین سیگنال حمایتی از بازار پلیمر به شمار رود تا جایی که به کمک صادرات محصولات نهایی؛ نوسان نرخ ارز در سودآوری صادراتی سرشکن شده و البته بازارهای منطقه‌ای نیز راهی جز پذیرش رشد قیمت‌ها نداشتند. شیوع ویروس کرونا در ایران و اقصی نقاط جهان در فاز اول موجب شد حجم تقاضا کاهش جدی پیدا کند و مشکلات حمل و نقل به این دو نگرانی افزود ،اما به مرور زمان از یکسو تقاضا به بازارها بازگشت و از سوی دیگر برخی از گروه‌های کالایی در مقایسه با کلیت بازار از منافع بیشتری برخوردار شدند. اگرچه سال بسیار سختی را سپری کردیم اما بازهم صنعت پلیمر در کشور از این مشکلات سربلند بیرون آمد و البته اثرات تحریم را نمی‌توان نادیده گرفت آن هم در شرایطی که نرخ ارز آرامش و ثبات را از این بازار گرفته بود. در کل می‌توان گفت بازار پلیمرها محوریت تأمین مواد اولیه به منظور تولید در صنایع تکمیلی می‌توانست موفقیت‌های بزرگ‌تری را تجربه کند اما همین موارد نیز به معنی موفقیت‌های نسبی این صنعت بود اما انتظارات را در نهایت برآورده نساخت. البته مهمترین دلیل آن را باید در تحریم‌ها جست‌وجو کردکه گویی فضای چندانی برای خودنمایی بسیاری از صنایع در شیوع ویروس کرونا باقی نگذاشت.
بازار محصولات پتروشیمی از نگاه آمار
بدون توجه به آمارهای دو هفته پایانی سال ۹۹، حجم کل معاملات در بازار فیزیکی بورس کالا افزایش ۲۶ درصدی داشت که رشد ۴۰ درصدی حجم معاملات محصولات صنعتی و معدنی، بیشترین رشد را به همراه داشت اما در بازار پتروشیمی‌های بورس کالا تنها شاهد رشد ۱۲ درصدی حجم معاملات و افزایش ۹۳ درصدی ارزش داد و ستد این بازار بودیم. در بازار پتروشیمی اما حجم معاملات سلف افزایش ۷/ ۲ درصدی داشته و معاملات نقدی رشد ۲/ ۱۵ درصدی را به خود اختصاص داده است. در همین زمان معاملات نسیه یا اعتباری محصولات پتروشیمی افت ۱۶ درصدی را نشان داده است. در بازار پلیمرهای بورس کالا حجم معاملات ۳۵/ ۶ درصدی رشد را به خود اختصاص داده که یکی از رشدهای نه‌چندان جذاب بین سایر گروه‌های کالایی است. البته افزایش ۹۹درصدی معاملات نسیه (اعتباری) و کاهش ۲درصدی معاملات سلف را باید در نظر گرفت و معاملات نقدی در این بازار نیز رشد ۹/ ۱۰ درصدی داشت. در هر حال رشد ۳۵/ ۶درصدی در سال ۹۹ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کارنامه‌ای است که چند نکته مهم را نشان می‌دهد یکی آنکه این بازار فضای چندانی برای واسطه‌گری نداشته و این رقم رشد را می‌توان از مسیر تولید واقعی رهگیری کرد. دیگر آنکه به‌رغم رشد ۳۵/ ۶ درصدی حجم معاملات، ارزش این بازار رشد ۹۷ درصدی داشته که تقریبا می‌توان گفت متوسط قیمت‌ها چیزی نزدیک به ۹۰ درصد رشد نرخ داشته است. اما رشد ۳/ ۶ درصدی حجم معاملات پلیمرها در کنار افزایش ۱۲ درصدی داد و ستد در بازار پتروشیمی‌های بورس کالا (تاکنون) را باید در شرایطی در نظر گرفت که همین دو بازار در سال ۹۸ با کاهش ناچیز ۰۱/ ۰درصدی حجم داد‌و‌ستد پلیمرها و کاهش ۲ درصدی حجم معاملات بازار محصولات پتروشیمی روبه‌رو بوده است. این مطلب به معنی آن است که این بازار توانسته است از روزهای سخت‌تری عبور کند و اولین جرقه‌های مهم رونق را به ثبت برساند. اگر از همین پتانسیل به‌عنوان یک سیگنال خوش‌بینانه یاد کنیم، سال آینده می‌تواند زمانی برای رونق بیشتر این بازار باشد اما مستلزم آن است که ریسک تأمین مالی این صنعت مورد توجه جدی قرار بگیرد. تأمین مالی مواد اولیه در کنار حمایت‌های مالی از خریداران محصولات نهایی در بازار داخلی و صادراتی (اعتبار خریدار یا خرید دین) دو ابزار مهمی است که می‌تواند آینده بهتری را برای این صنعت به همراه داشته باشد.
مهمترین رخدادهای بازار پتروشیمی بورس کالا در سال ۹۹
رشد شدید قیمت‌ها تا جایی که بالاترین نرخ‌های تاریخ این بازار و بیشترین شتاب رشد قیمت‌ها را شاهد بودیم.
افزایش معنی‌دار بهای نیمایی ارز از ۱۳ هزار و ۶۰۰ تومان در ابتدای سال تا نزدیکی ۲۴ هزار تومان
کاهش شدید قیمت‌های جهانی در ابتدای سال با شیوع ویروس کرونا و سپس رشد غیرمنتظره و قدرتمند آن که باز هم موجب شد در برخی از گروه‌های کالایی، رکوردهای تاریخی به ثبت برسد.
افزایش بهای آزاد ارز و رکوردشکنی دلار ۳۲ هزار تومانی که محرک قدرتمندی برای رشد تقاضا در بازار داخلی بوده است.
افزایش ظرفیت تولید در صنایع بالادستی و پایین دستی پتروشیمی در سال جاری که سیگنالی برای افزایش حجم معاملات در بورس کالا بوده که باید افت صادرات پلیمرهای جذاب را هم به این موارد افزود.
