بررسی شاخص‌های فروش سرانه در صنعت خودرو ایران گویای نوسان فراوانی طی سال‌های(90 – 96) بوده که این صنعت طی سال‌های اخیر با سقوط و صعود فراوانی روبه‌رو شده است.
به گزارش رتبه آنلاین، در مجموع، ۲ هزار واحد تولیدی قطعه سازی در کشور وجود دارد که از این تعداد، ۱۲۰۰ واحد آن به تولیدکنندگان رسمی و دارای مجوز تعلق دارد و ۸۰۰ واحد دیگر نیز مربوط به قطعه سازانی است که غیررسمی و بدون شناسنامه که معمولاً در بخش بازار لوازم یدکی فعالیت دارند.
از میان تولیدکنندگان رسمی این صنعت نیز، به دلیل شرایط نامناسب تولید که طی سال های گذشته، تعداد واحدهای فعال و نیمه فعال در حال حاضر به ۶۰۰ واحد تنزل پیدا کرده و مابقی، یعنی ۶۰۰ واحد دیگر در حال تعلیق یا تعطیلی قرار دارند و بیش از نیمی از نیروی کار فعال در این واحدها از چرخه کار خارج شده اند.
مهمترین مشکلات بنگاه‌های بزرگ تولیدی در بخش هزینه‌ها به عوامل بیرونی ارتباطی پیدا نمی‌کند چراکه میزان بهره‌وری پایین این بنگاه‌ها باعث کاهش رقابت‌پذیری در سرمایه، نیروی کار، سرانه تولید نیروی انسانی و فروش سرانه این بنگاه شده است.
حوزه خودرو به‌عنوان دومین صنعت بزرگ کشور نیز با چنین چالشی روبه‌رو بوده و یکی از معضلاتی که امروز بازار خودرو با آن دست‌و پنجه نرم می‌کند و سال گذشته نیز اعتراض مصرف‌کنندگانش را در پی داشت، موضوع غیر‌منطقی بودن رابطه میان کیفیت و قیمت در تولید خودروهای داخلی است.
کارشناسان صنعت خودرو نیز بارها از همین موضع پیکان انتقاد را به سمت خودروسازان نشانه رفته‌اند و توجیه همیشه موضوع بالا بودن هزینه‌ها، تورم، بالا رفتن قیمت خرید مواد اولیه به دلیل وجود تحریم‌ها و دلایلی از این دست بوده است اما آنچه در موارد اندکی بدان اشاره شده موضوع ازدیاد نیروی انسانی در خودروسازی‌های ایران است که تقریباً شیوه استخدام نیروی کار در شرکت‌ها آنها را از قالب بنگاه‌های اقتصادی خارج کرده است که بخشی از این شیوه دستوری استخدام به دولت گذشته بازمی‌گردد.
با ارزیابی آمار فروش خودروسازان در هفت‌ماهه سال جاری در می‌یابیم که 882 هزار و 116 دستگاه انواع خودروی سواری، وانت و تجاری تولید شده که اين ميزان تيراژ توليد نسبت به مدت مشابه سال قبل 18.8 درصد رشد نشان مي‌دهد.
براساس اين گزارش، خودروسازان كشور در سال گذشته توانستند، 691 هزارو 837 دستگاه انواع خودرو توليد كنند، البته فعالان این صنعت فقط درمهرماه سال جاري 137 هزارو 758 دستگاه انواع خودرو توليد كردند كه اين ميزان توليد نسبت به مدت مشابه سال گذشته 23.5 درصد رشد را تجربه کرد.
| نوع محصول | مهر 96 | مهر 95 |
| سواري | 128698 | 103955 |
| ون | 38 | 11 |
| وانت | 7492 | 6445 |
| ميني بوس و ميدل باس | 74 | 73 |
| اتوبوس | 176 | 84 |
| كاميونت ، كاميون و كشنده | 1280 | 994 |
| جمع كل انواع خودرو ( دستگاه) | 137758 | 111562 |
البته تاکنون فروش سرانه قطعه‌سازان طی این دو سال مشخص نشده است.
سرانه فروش
بررسی 65 شرکت در گروه ساخت قطعات خودرویی از سوی دبیرخانه جشنواره ملی بهره‌وری با کنار گذاشتن 11 شرکت آغاز شد؛ چرا که این شرکت‌ها فاقد صلاحیت در بخش «فروش سرانه» بودند.
شاخص “فروش سرانه” نشان دهنده میزان فروش به ازای هر یک از شاغلین سازمان است و افزایش آن می‌تواند نشان دهنده اتخاذ سیاست‌های مناسب درفروش و یا ناشی ازکاهش تعداد شاغلین باشد.
در میانگین‌گیری شاخص «درصد تغییرات فروش سرانه نسبت به سال پایه 89» در گروه ساخت قطعات خودرویی که توسط این دبیرخانه گردآوری شده، سال 93 با ثبت 158.7 درصدی بهترین سال قطعه‌سازان بوده است.
بر اساس آمارهای جمع‌آوری شده، در سال94 به دلیل هشدارهای پلیس،شورای رقابت، سازمان استاندارد مبنی بر رعایت تمامی حق و حقوق شهروندان نسبت به ایمنی خودروهای تولیدی، باردیگر میزان تولید خودرو و به موازات آن تولیدات قطعات خودرو نیز با کاهش مواجه شد و به آمار 123.4 درصدی رسید.
بر پایه این گزارش، در سه‌سال منتهی به 1393، به دلایلی همچون کاهش سطح نقدینگی بنگاه‌های خودرویی، متقابلا آسیب‌های فراوانی به صنعت قطعه‌سازی وارد شد که طی این مدت، میزان سرانه فروش قطعه‌سازان حتی به سال پایه یعنی (1389) نزدیک نشد.
بررسی «فروش سرانه (میلیون ریال) قطعه‌سازان» گویای آن است که شرکت «مگاموتور» با میزان فروش قاطعانه‌تری نسبت به دیگر شرکت‌ها درصدر ایستاده زیرا این شرکت با اینکه در سال 89، فروش 31.527 میلیون ریالی را داشته اما هیچگاه نتوانسته که این رکورد را مجددا تکرار کند اما بهترین رکود «مگاموتور» در سال 93 و با ثبت فروش 23.179 میلیون ریالی بوده است.
در میانگین گروه ساخت قطعات خودرو در بخش فروش سرانه (میلیون ریال)، به ترتیب سال‌های 93 و 94 به‌عنوان بهترین سال‌های این بازه زمانی شناخته میشود که طی این سال‌ها آماری «3.000 میلیون ریال در 1393» و «2.333 میلیون ریال برای 1394 به ثبت رسیده است.
نخستین جدول این گزارش مبنی بر رشد تولیدات صنایع خودرویی کشور بود بنابراین صنعت قطعه‌سازان نیز متاثر از رشد، با افزایش تولید و سود روبه‌رو خواهد شد و گره‌هایی که پیش از این در صنعت شاهد بوده‌ایم به تدریج در حال باز شدن است اما هنوز برای رسیدن به سند چشم‌انداز در حوزه خودرو فاصله زیادی داریم.
سال 91 تیراژ تولید قطعات یدکی و خودرو به کف خود رسید و از برنامه تولید که تولید سه میلیون دستگا ه خودرو تا سال1404 بود به 750 هزار دستگاه رسیدیم. در حالی که که دو سال پیش از آن یک میلیون و 600 هزار دستگاه خودرو در کشور تولید می‌شد و به جرئت می‌توان سال 91 را سال سکته ناقص صنعت خودرو نامگذاری کرد.
خوشبختانه با برنامه‌ریزی‌هایی که وزارت صنعت و سازمان گسترش صنایع انجام داد قطار تولید قطعات در سال 93 دوباره بر روی ریل بازگشت و شاهد تولید یک میلیون و 200 هزار دستگاه خودرو در سال گذشته بودیم.
بر اثر رکود سال‌های 90 تا 92 ، 60 درصد واحدهای قطعه‌سازی ورشکسته ، تعطیل و تعلیق شده بودند اما امروز بخشی از آنها به زنجیره تولید بازگشته‌اند که البته مهمترین دلیل آن برجام بوده است. در واقع برجام صنعت خودروسازی را نجات داد. توافق هسته‌ای و حضور شرکت‌های خودروساز در ایران و رونق دوباره بازار خودرو این صنعت را فعال کرد. ضمن آنکه شروط چهارگانه وزارت صنایع برای خودروسازان خارجی چارچوب خوبی را برای حمایت از قطعه‌سازی داخلی تبیین کرده است.
بزرگترین ضربه را به صنعت قطعه‌سازی را تصمیم‌های خلق‌الساعه زد در سال 90 مدیران وقت تصمیم‌گرفتند تعرفه کالاها را 50 درصد کاهش دهند و همین سبب شد که به تولید داخلی ضربه شدیدی وارد شود.
لازم به ذکر است که 65 شرکتی که لیست آنها در این بخش آمده، در این ارزیابی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
