صادرات، صنعت فولاد را از رکود نجات داد
حمیدرضا طهماسبی پور | «ثبات مقررات و قوانین یکی از پیش‌شرط‌های توسعه به شمار می‌آید؛ اکنون برخی از تصمیماتی که دولت برای مدیریت فضای کنونی اقتصاد ایران اتخاذ می‌کند، بر فضای کسب و کار اثرگذار بوده و مشکلاتی را برای صاحبان کسب و کار و فعالان اقتصادی ایجاد می‌کند؛ این در حالی است که این روزها به دلیل تحریم آمریکا و چالش‌هایی که در فضای اجرایی شکل گرفته است، دولت مجبور به اتخاذ برخی تصمیم‌هایی می‌شود که ممکن است خوشایند نباشد که امیدواریم ثبات در این فضا حاکم شده و بخش خصوصی احساس آن را به خوبی درک کند».
این نکات را مدیربازنشسته اما کارکشته حوزه صنعت ایران روایت کرده است تا از نگرانی‌هایش برای صادرات کشور بگوید .
مهدی کرباسیان که معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در دولت دوازدهم بوده است و رییس هیات عامل ایمیدرو را بر عهده داشته است معتقد است که در حوزه معدن و صنایع معدنی تلاش شده تا ثبات حاکم شده و فعالان اقتصادی این حوزه بتوانند تصمیمات درستی را اتخاذ کنند؛ اما بخش عمده‌ای از فضای کنونی در اختیار سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران نیست ولی تمام تلاش خود را به کار خواهیم بست تا خللی در روند کاری آنها بیش از این ایجاد نشود.
به گفته او، مشکلاتی در مسیر سرمایه گذاری و اشتغال کشور وجود دارد که با سخت گیری های صادراتی تکمیل شده است و مانع توسعه همه جانبه می شود. در تحلیل این مدیر پیشکسوت، سخت گیری ها موجب لطمه به بخش تولید شده و باید به شکلی اصلاح شود. چرا که در باور او صادرات راهی برای نجات کشور است و نمونه این موفقیت هم در صنعت فولاد بوده است که با صادرات از رکود رهایی یافته است. در ادامه بخشی از دیدگاه های مهدی کرباسیان را گزیده خوانی کرده ایم که می خوانید:
حذف قوانین زائد و ارتقای جایگاه کسب و کار
مهدی کرباسیان رئیس سابق هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معدن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در حوزه صادرات کشور اعتقاد دارد که باید به حوزه کسب و کار نگاه انداخت و دید که در این بخش از جایگاه خوبی برخوردار نیستیم؛ زیرا هنوز با مشکلات جدی در مقررات و قوانین مواجهیم.
وی در این بخش معتقد است که اگر به دنبال توسعه مصرف کالاهای داخلی و تحقق شعار سال و همچنین ارتقای جایگاه بخش خصوصی در اقتصاد هستیم، باید اقدام های ویژه ای به انجام برسانیم زیرا برخی قوانین و مقررات حوزه معدن زاید است و باید تعداد آنها کاهش یافته یا حتی حذف شوند.
او تاکید کرد که در دوران تحریم نباید در مسیر صادرات بخش معدن و صنایع معدنی به ویژه فولاد مانعی ایجاد شود زیرا این بخش در عین حال جایگاه والایی در توسعه و اشتغال دارد.
کرباسیان اظهار داشت: به دست آوردن بازار صادراتی بسیار مشکل است. وقتی به بازار 10 میلیارد دلاری صادراتی رسیده ایم به معنی به دست آوردن بازار جدید است آن هم در جایی که چین به عنوان غول فولادی، در راس بازار است. وی ادامه داد: الان رقبای بیشتری در بازار فولاد داریم پس نباید در شرایط فعلی دچار خطا شویم.
رفع سخت‌گیری‌ها برای صادرات
وی با تاکید بر اینکه زنجیره فولاد درحال اصلاح شدن است، از ضرورت‌هایی برای بهبود وضعیت در این حوزه یاد کرده و گفته است: تحریم در آخر تمام می شود و ما باید با ایجاد سرمایه گذاری، اشتغال را توسعه دهیم و امیدواریم با کمک دولت و دیگر سرمایه گذاران جایگاه فولاد در کشور بهبود یابد زیرا نخستین نگرانی سخت‌گیری در صادرات است.
وی افزود: نباید در حوزه صادرات سخت گیری هایی اعمال شود که موجب لطمه به بخش تولید شود، چراکه به دست آوردن بازار این قسمت در جهان کار بسیار سختی است. صادرات بالای هشت میلیون تن فولاد نشان از پیشرفت ما دارد.
کرباسیان با تاکید بر اینکه جایگاه فولاد در ارزش آوری، تولید و اشتغال بسیار حائز اهمیت است، افزود: تا سال 1392 واردکننده گندله بودیم، اما امروز صادرکننده آهن اسفنجی و صادرکننده کنستانتره هستیم.
او با تاکید بر اینکه جایگاه فولاد در توسعه کشور بالا و فولاد محور توسعه است، تصریح کرد: در سال گذشته تولید فولاد کشور با شکستن رکورد تاریخی خود، در مجموع ۹ میلیارد دلار صادرات را در مجموعه زنجیره فولاد و صنایع معدنی ثبت کرد و بیش از ۲۲ درصد صادرات کشور مربوط به این حوزه بود
وی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین بخش های تاثیرگذار در اقتصاد مقاومتی فولاد است، اظهار کرد: در زنجیره فولاد، سنگ آهن و گاز که دو نعمت خدادادی است که از آنها ارزش افزوده ای حاصل می شود و در کارخانجات مختلف در این چرخه اشتغال بالایی ایجاد می شود.
نجات با صادرات
مهدی کرباسیان با اشاره به اهمیت صادرات در صنایع کشور گفت: صادرات راهی برای نجات صنعت فولاد از رکود بود، در غیر این صورت شرکت‌های بزرگ و کوچک دچار مشکل می‌شدند.
وی با نگاهی به بازار اظهار داشت: صادرات، صنعت فولاد را نجات داد و اگر قرار بود این صنعت فقط با بازارهای داخلی اداره شود، شرکت های بزرگ و کوچک دچار مشکل می‌شدند.
وی با اشاره به موافقت وزیر صنعت با تشکیل ستاد زنجیره فولاد، گفت: انجمن‌های خصوصی در این ستاد حضور دارند و چالش‌ها و پیشنهادات آنها در سیاستگذاری‌های دولت لحاظ می‌شود.
کرباسیان با بیان اینکه تا سال ۹۲ اکتشاف بسیار محدودی در کشور صورت گرفته بود، افزود: پروژه‌های نیمه‌تمام اکثراً متوقف بودند و مشکل نقدینگی برای طرح‌ها وجود داشت که البته این مسئله هنوز نیز برقرار است. در آن زمان صادرات کمتر از یک میلیون تن بود و شرکت ملی فولاد نیز منحل شده بود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر توازن زنجیره فولاد کمابیش حفظ شده است، ادامه داد: در سال آینده نیز توازن این زنجیره کم و بیش متعادل خواهد بود و در عین حال، از خام‌فروشی جلوگیری شده است.
وی تصریح کرد: البته ایران، کره شمالی نیست و باید دروازه‌های کشور برای رفت و آمد کالا باز باشد و در چنین شرایطی طی ۹ ماه ۴۵۰ هزار تن آهن اسفنجی از کشور صادر شد.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی
او در ادامه با بیان اینکه تا ۱۰ ماه پیش نگران تأمین آب برخی طرح‌های فولادی بودیم، گفت: در حال حاضر مشکل اصلی، محدودیت ظرفیت حمل و نقل ریلی برای صنایع معدنی است.
وی ادامه داد: شرایط باید طوری فراهم شود که سرمایه گذاران به جای تولید ۳۰۰ هزار تنی، به ایجاد کارخانه‌های ۲ میلیون تنی فکر کنند و کارخانه‌های ۲ میلیون تنی نیز به کارخانه‌های ۵ میلیون تنی تولید مواد معدنی تبدیل شوند.
رئیس سازمان توسعه معادن، جذب سرمایه‌گذاری خارجی را جزو الزامات توسعه کشور عنوان کرد و افزود: با پول حاصل از فروش نفت ۵۰ دلاری که قیمت آن بالاتر هم نمی‌رود و البته امیدواریم پایین هم نیاید، اتفاق مهمی در کشور نمی‌افتد بلکه باید به جذب سرمایه‌گذاری خارجی فکر کنیم. برخی می‌گویند ممکن است منافع ملی به خطر بیفتد، ولی اشتباه می‌کنند.
رکورد زنی دوباره در شرایط تحریم
این کارشناس همچنین با اشاره به مشکلات تحریم و بد عهدی امریکا در برجام هم گفت: چین با دارا بودن سهم ۵۰ درصدی در تولید و تجارت محصولات معدنی جهان، گزینه مناسبی برای جایگزینی شرکت های بدعهد برجامی و صادرات مواد معدنی ایران است.
او افزود: چین از کشورهایی است که حتی در صورت پشت کردن اتحادیه اروپا به برجام، می توان ارتباط گسترده تری در بخش معدن با داشت زیرا نزدیک به 50 درصد تولید و تجارت معدن و صنایع معدنی جهان از جمله فولاد، آلومینیوم، غال سنگ، مس، کروم و سنگ آهن را در اختیار دارد.
کرباسیان در ادامه با اشاره به قرار گرفتن فولاد در فهرست تحریم های آمریکا، از پیش بینی تمهیداتی از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد برای مقابله با این مشکل خبر داد و افزود: پارسال ارزش صادرات حوزه معدن و صنایع معدنی کشور به 9 میلیارد دلار رسید که رکوردی در این عرصه بود.
به گفته کرباسیان، پارسال برای نخستین بار پنج میلیون تنی کنسانتره و 700 هزار تنی آهن اسفنجی صادر شد که اقدام هایی مثبت در راستای جلوگیری از خام فروشی بود.
این مقام مسئول تصریح کرد: در صورتی که در زمینه مسائل بانکی و جابجایی پول مشکلی پیش نیاید، امکان تکرار و حتی ارتقای رکودهای صادراتی وجود دارد.
وی همچنین با اشاره به مکاتبه اخیر وزیر صنعت و رئیس کل گمرک که بر مبنای آن صادرات فولاد و هرنوع فلز دیگر چه به صورت شمش یا اسلب یا کاتد و یا هر شکل دیگری بدون ارائه گواهی مبداء تولید آن ممنوع است، تصریح کرد: این اقدام، تمهید مناسبی در راستای جلوگیری از خام فروشی بود تا شبکه بانکی هرچه بیشتر بتواند از ارزش پول ملی حمایت کند.
تمرکز بر بازارهای خارجی
کرباسیان با بیان اینکه رکود در بازار داخلی مانع رشد شتابان در مصرف داخلی فولاد می شود برنامه ریزی برای صادرات را از الزامات توسعه این صنعت خواند و گفت:طبق چشم انداز ۲۰ ساله کشور برنامه ریزی تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ پیش بینی شده که بر اساس این طرح بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تن مازاد تقاضای داخلی، صادر خواهد شد.
وی با بیان اینکه انتظار می رفت با رشد ۸ درصدی اقتصاد رشد مصرف فولاد رقم بخورد اما تا کنون به دلایل مختلف این هدف محقق نشده است، اظهار داشت: بخش مسکن هنوز در رکود است و شاخص سرمایه گذاری در پروژه های زیرساختی پایین است، لذا نمی توان انتظار افزایش رشد اقتصادی کشور را در میان مدت داشت.
وی تصریح کرد: بهترین راهکار در چنین شرایطی برای ظرفیت های مازاد فولاد تمرکز بر بازارهای خارجی است.
کرباسیان با بیان اینکه باید برای صادرات برنامه ریزی کرد و در این زمینه قطعا باید قیمت ها رقابت پذیر باشد، گفت: ارائه خدمات و سرویس های مناسب به صادرکنندگان بزرگ کشور از جمله خدمات ویزا، بانکی از الزامات مقوله صادرات است. حتی بانک مرکزی بایستی خطوط یوزانس صادراتی تعریف کند تا بانک ها بتوانند ال سی از مشتریان داخلی دریافت کنند تا شرکت های فولادسازی با بازریابی دقیق اقدام به امر صادرات کنند.
وی در خصوص الزامات رشد صنعت فولاد عنوان کرد: دولت باید نرخ ارز را واقعی کند. این مهم می تواند به افزایش رقابت پذیری فولاد کمک کند یا مشابه دیگر کشورها با در نظر گرفتن جوایز صادراتی از محل مالیات بر ارزش افزوده هدف های بزرگتری را نیز دنبال کرد تا شرکت ها از این طریق مشوق صادراتی خود را تسویه کنند.
