درآمد ایران از فروش محصولات پتروشیمی ۱۷ میلیارد دلار است و از ۳۱ میلیون تن تولیدات قابل فروش ۲۲ میلیون تن آن با ارزش ۱۲ میلیارد دلار به ۳۰ کشور مقصد صادرات می‌شود، همچنین طبق پیش‌بینی مسوولان نفتی ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی تا سال ۱۴۰۳ حدودا دو برابر می‌شود که این موضوع اتفاق بزرگی در این صنعت است.
به‌گزارش رتبه آنلاین از ایسنا، رشد صنعت پتروشیمی در جهان چند برابر نفت خام تخمین زده شده، به‌گونه‌ای که رشد صنعت نفت خام در دنیا سالانه یک درصد و صنعت پتروشیمی ۹ درصد است. همچنین میزان مبادلات محصولات پتروشیمی در جهان سالانه ۳۸۰۰ میلیارد دلار است که ایران با داشتن اولین ذخایر گاز و چهارمین ذخایر نفت جهان باید سهم خود را از تجارت جهانی محصولات پتروشیمی افزایش دهد.
درباره وضعیت کشور در حوزه پتروشیمی باید گفت که ایران چهار شاخص مهم راه‌اندازی صنایع پتروشیمی شامل خوراک، دانش فنی، سرمایه و بازار را دارد و هم اکنون ۵۵ واحد پتروشیمی فعال با ظرفیت تولید ۶۵ میلیون تن در سال در کشور فعالیت می‌کند که بخشی از این تولیدات صرف خود صنایع می‌شود و ۳۱ میلیون تن آن قابل فروش است.
علاوه‌بر این، بهزاد محمدی – معاون وزیر نفت – از در دست احداث بودن ۶۴ واحد پتروشیمی با پیشرفت ۲۰ تا ۹۹ درصد هم در کشور خبر داد که شش طرح آن تأمین خوراک با ظرفیت ۱۵ میلیون تن و پنج پروژه نیز زیرساختی است. این پروژه‌ها تا سال ۱۴۰۳ به بهره‌برداری می‌رسد و ظرفیت تولیدات پتروشیمی کشور با افزایش ۹۰ تا ۹۵ درصدی به ۱۳۰ میلیون تن در سال می‌رسد.
سهم صادرات به حدود ۱۹ میلیارد دلار می‌رسد
محمدی با بیان اینکه از این تعداد ۲۰ واحد اولویت‌دار هستند و تا اول سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری می‌رسند که سه مورد آنها امسال افتتاح می‌شود، اظهار کرد: با افتتاح این ۲۰ واحد، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی کشور به ۹۱ میلیون تن، محصولات قابل فروش به ۵۱ میلیون تن، درآمد کشور به ۲۵ میلیارد دلار و سهم صادرات به حدود ۱۹ میلیارد دلار می‌رسد.
وی از صدور مجوز برای ساخت ۴۰ واحد پتروشیمی هم در کشور خبر داد که اکنون زیر ۲۰ درصد پیشرفت دارند.
افزایش تولید ناخالص پتروشیمی به بیش از ۱۰۰ میلیون تن در سال ۱۴۰۰
این صحبت‌ها در شرایطی است که بنا بر اعلام وزارت نفت، در سال ۱۳۷۶ مجموع تولید پتروشیمی ایران حدود یک میلیارد دلار در سال بود و در سال ۱۳۹۲ به ظرفیت حدود ۲۰ میلیارد دلار از لحاظ ارزش تولیدات پتروشیمی مطابق قیمت همان سال دست یافتیم. در این سال‌ها پتروشیمی‌های جدیدی ساخته و طرح‌های پتروشیمی پیشین تکمیل شدند به‌گونه‌ای که تا پایان سال ۱۳۹۶، معادل ۱۲ پتروشیمی و در سال گذشته نیز سه پتروشیمی بزرگ راه‌اندازی شد.
همچنین تولید ناخالص پتروشیمی‌ها در سال ۱۳۹۲، معادل ۵۶ میلیون تن بوده است که در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۱۰۰ میلیون تن خواهد رسید که با در نظر گرفتن قیمت پایه سال ۱۳۹۰، از نظر ارزشی در سال ۱۴۰۰ تولید پتروشیمی‌ها دو برابر معادل ۳۶ میلیارد دلار خواهد شد؛ یعنی نسبت به امسال به‌طور تقریبی نزدیک به ۵۰ درصد افزوده خواهد شد که این اقدام جهش دوم پتروشیمی نام گرفته است.
خرید سالانه ۶ میلیارد دلار خوراک ازسوی پایین‌دستی‌ها
در این باره وزیر نفت به تازگی اعلام کرد: جهش نخست ما این بود که به حدود ۱۸ میلیارد دلار تولید رسیدیم و جهش دوم ما را به دو برابر حدود ۳۶ میلیارد دلار می‌رساند. جهش سوم را نیز ساماندهی می‌کنیم تا تولید را به نزدیک ۱۵۰ میلیون تن برسانیم که این موارد به‌طور عمده شامل پتروشیمی‌های الفینی یا تولید پلاستیک می‌شود. این تحول بزرگی است که اکنون در صنعت پتروشیمی در حال انجام است.
خبر خوب وزیر نفت در بخش پتروشیمی، خرید سالانه حدود ۶ میلیارد دلار خوراک ازسوی پتروشیمی‌های پایین‌دستیبود چرا که هیچ صنعتی در کشور نداریم که بخش‌های پایین دستی آن ۶ میلیارد دلار خوراک از آن تهیه کنند تا به محصولات دیگر تبدیل شود اما اینکه چرا با وجود داشتن ظرفیت کافی، خوراک بیشتر نمی‌خرند به دلیل نبود بازار لازم است.
بر این اساس کارشناسان بر این باورند که این بازار باید داخلی یا صادراتی باشد که هر دو اینها پیش‌نیازهایی دارد. وقتی مسکن توسعه یابد، مردم لباس و مایحتاج بیشتری بخرند، هنگامی که صادرات بیشتری داشته باشیم و با کشورها روابط بهتری داشته باشیم به تبع آن تولید پتروشیمی‌ها نیز افزایش می‌یابد.
از سوی دیگر ظرفیت تولید محصولات پایین‌دستی پتروشیمی در کشور بسیار خوب اعلام شده، اما شرط آن این است که باقی پیش‌نیازهایش تامین شود، در نشست‌هایی که با تولیدکنندگان بالادستی پتروشیمی و وزارت نفت برگزار شده، آنها برای عرضه در داخل کشور ابراز علاقه کرده‌اند زیرا قیمت بورسی و رقابتی است و قیمت تحمیلی ندارند، البته بخشی از محصولات در این حوزه مصرف داخلی چندانی ندارد مانند کود اوره که مصرف کشاورزی ما حدود ۲ تا ۲ میلیون و ۲۰۰ تن در سال است و همه این مقدار در اختیارشان قرار می‌گیرد در حالی که اکنون سالانه بیش از ۶ میلیون تن تولید کود اوره وجود دارد یا مصرف داخلی متانول بسیار کم است، همچنین تولید داخلی پروپیلن کم است و تولید آن در جهش سوم به‌عنوان یک اصل قرار داده شده است.
با این اوصاف به نظر می‌رسد امسال با توجه به شرایط اقتصادی و فشارهای تحریمی صنعت پتروشیمی با اهتمام به واحدهای در حال فعالیت و واحدهای در آستانه بهره‌برداری می‌تواند در رونق دادن تولید، به‌ویژه تولیدات صنایع مرتبط با پتروشیمی نقشی حائز اهمیت داشته باشد و حمایت از تولید داخل را محقق کند. صنعت پتروشیمی جایگاهی ویژه در ظرفیت‌های توسعه‌ای کشور و همچنین جلوگیری از خام‌فروشی دارد و می‌توان به دامنه صادراتی این محصولات امیدوار بود. صنعت پتروشیمی، صنعتی پرسود و درآمدزا برای کشور است و در سال‌های اخیر توانسته بازارهای منطقه‌ای و جهانی را به دست آورد و در شرایط سخت به کمک کشور بیاید.
