معاملات فرابورس ایران در دومین روز بهمن‌ماه با رشد اندک ۷/ ۰ واحدی شاخص کل پایان یافت. نماگر این بازار روز گذشته رشد ۰۶/ ۰درصدی را به ثبت رساند و سرانجام در سطح هزار و ۸۵ واحد قرار گرفت. رشد شاخص فرابورس در حالی رقم می‌خورد که از روز شنبه شاهد بروز رفتارهای هیجانی در معاملات سهام (به دلیل نوسانات بازار ارز) بودیم؛ به نحوی که شاخص کل این بازار در روز شنبه افت ۱۰ واحدی را به نمایش گذاشت. این امر در روز یکشنبه با نوسان کمتری ادامه یافت و دادوستدها در اغلب سهام بورس و فرابورس با فشار فروش همراه بود و از روز گذشته شاهد بازگشت آرامش نسبی در بازار و افزایش قدرت تقاضا در معاملات سهام بودیم. همین امر موجب رشد نماگر کل فرابورس شد.روند پرتلاطم چند روز اخیر در بازار سهام و بازار ارز در حالی رخ داد که بازار بدهی تغییر چندانی را تجربه نکرد.کارشناسان دلیل این امر را به‌وجود سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در بازار بدهی نسبت می‌دهند.
تقابل منطق و هیجان
به گزارش رتبه آنلاین، روند کلی حاکم بر دادوستدهای سهام طی یک ماه گذشته نشان می‌دهد ریسک‌های غیراقتصادی، باعث ایجاد نوسانات شدید در قیمت سهام شده است. نوساناتی که حاصل رفتار هیجانی از سوی سهامداران است. اما در این میان، تمام بازیگران بازار راهبردهای یکسانی را اتخاذ نکرده و هر یک، بسته به پشتوانه‌های تحلیلی خود اقدام به خرید یا فروش می‌کنند. به عبارت دیگر، سهامداران و سرمایه‌گذاران نهادی که عمدتا مجهز به توان تحلیلی بالاتری هستند و نگاه بلند‌مدت‌تری به سرمایه‌گذاری دارند، کمتر در معرض هیجانات قرار می‌گیرند. از سوی دیگر، سهامداران خرد بازار که عموما اشخاص حقیقی هستند بیشتر آماج نااطمینانی‌های بازار قرار دارند و هر نشانه منفی از سوی بازار، خیلی زود در رفتارشان تجلی پیدا می‌کند؛ هر‌چند ممکن است این نشانه‌ها تاثیر واقعی بر وضعیت و عملکرد شرکت‌ها نداشته باشد اما برخورد هیجانی در چنین فضایی بر چرخش کوتاه‌مدت سهامداران حقیقی تاثیرگذار است.
این رفتار دوگانه در معاملات سهام و سایر اوراق مالی از جمله اوراق بدهی طی یک ماه اخیر انعکاس یافته است. در واقع، سهامداران حقیقی در دوره‌های پرریسک بازار معمولا در اندیشه نقد کردن دارایی‌های خود هستند، از این‌رو هر خبر یا نشانه منفی به افزایش عرضه از سوی این افراد می‌انجامد و موجب افت قیمت‌ها می‌شود. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران عادی معمولا در فضای هیجانی واکنش‌های غیرمنطقی از خود نشان می‌دهند و نوسانات شدیدی را در قیمت‌های سهام ایجاد می‌کنند. شاخص فرابورس که میانگینی از قیمت‌های سهام در بازار اول و دوم است، طی یک ماه اخیر تحت‌تاثیر چنین هیجاناتی از سطح بالای ۱۱۰۰ واحد، کاهشی ۷۰ واحدی را طی یک هفته تجربه کرد و سرانجام پس از رفع نااطمینانی‌ها به مدار صعودی بازگشت. در چنین شرایطی که نوسانات شدیدی در شاخص سهام پدیدار شد اما قیمت‌ها در بازار اوراق بدهی از ثبات نسبی برخوردار بود. میانگین نرخ سود اسناد خزانه اسلامی طی یک ماه اخیر در سطح ۱۵ درصد نوسانات اندکی را ثبت کرد. در این بازار و بازار آتی سکه که قیمت‌ها نوسان زیادی را ثبت نکرده‌اند عمدتا سرمایه‌گذاران حرفه‌ای‌تر فعالیت می‌کنند، از این‌رو اتفاقات و ریسک‌های کوتاه‌مدت غیربازاری تاثیر چندانی بر رویکرد این دسته از فعالان بازار ندارد یا دست‌کم تاثیر کمتری دارد. گر‌چه ممکن است تداوم رفتار هیجانی و بدل شدن آن از یک نشانه به روند میان‌مدت، بازیگران حرفه‌ای بازار را به دنبال خود آورد اما این واکنش با وقفه بیشتر و بروز نشانه‌های واقعی‌تری رقم می‌خورد.
بنابراین می‌توان گفت بخش عمده‌ای از نوسانات اخیر بیشتر نتیجه موج‌های هیجانی فعالان کمترحرفه‌ای بازار است که به دور از تحلیل در چنین مواقعی دست به معامله می‌زنندو بیشتر دستخوش نگرانی‌های بی‌بنیاد بازار قرار می‌گیرند. از سوی دیگر، سهامداران حرفه‌ای-که بخش عمده‌ای از آنها اشخاص حقوقی بازار هستند- از نقش ضربه‌گیر اوراق بدهی و مشتقه در قبال هیجانات کمال بهره را می‌برند. همان‌طور که اشاره کردیم پاشنه آشیل سرمایه‌گذاری در سهام بروز نشانه‌های منفی از فضای بیرون بازار است که کل معاملات را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. آثار این نشانه‌ها به‌خوبی در رکود معاملات سهام در هفته دوم دی‌ماه تبلور یافت. طبیعتا در این فضا، سهام فرابورسی نیز بی‌نصیب نماندند. مهمترین چالش بازار سهام در معاملات دی‌ماه هراس از ناآرامی‌ها در داخل کشور و سرنوشت برجام بود. معاملات سهام در بازار اول و دوم فرابورس در هفته دوم دی‌ماه تحت‌تاثیر نااطمینانی‌های ناشی از این دو عامل با فشار فروش مواجه شد. در ادامه با رفع ریسک‌های سیاسی، سهامداران با امیدواری نسبت سودآوری بیشتر شرکت‌ها اقدام به خرید کردند به نحوی که در یک روند صعودی، شاخص سهام فرابورسی به نزدیک سقف قبلی(۱۱۰۵ واحد) بازگشت و تا مرز ۱۰۹۳ واحد افزایش یافت. همزمان در هفته پایانی دی‌ماه شاهد انتشار گزارش‌های عملکرد ۹ ماهه شرکت‌ها بودیم. این گزارش‌ها به‌ویژه در گروه‌های پتروشیمی و فلزی نشان‌دهنده عملکرد مناسب شرکت‌ها طی ۹ ماه گذشته بود. هر چند بخشی از این عملکرد مثبت، پیش از انتشار گزارش‌ها در قیمت‌ها منعکس شد اما تداوم روند مثبت متغیر‌های اثرگذار، از جمله نرخ دلار و قیمت کالاها در بازار جهانی همچنان از استمرار تقاضای پرحجم در نمادهای کالایی و پیشرو بازار حکایت داشت.
پتروشیمی‌ها در کانون توجه
اما به‌رغم انتظارات و امیدواری‌ها، قیمت‌های سهام فرابورسی در این هفته وارد مدار نزولی شد. روز شنبه، قیمت‌ها به شکل غافلگیر‌کننده‌ای افت کرد. شاخص فرابورس در این روز حدود ۱۰ واحد کاهش یافت و اغلب سهام با فشار عرضه مواجه شدند. این فضای هیجانی که بیشتر ناشی از التهابات در بازار ارز بود، روز یکشنبه نیز در معاملات سهام ادامه یافت اما به دلیل فقدان عامل بنیادی، فشار بر قیمت‌ها پایدار نبود و روز گذشته شاهد چرخش نسبی فضای بازار و افزایش تقاضا در اغلب نمادها بودیم. در این میان نمادهای گروه پتروشیمی و به‌طور خاص دو نماد «زاگرس» و «خراسان» در کانون توجه فعالان فرابورس قرار داشتند و حدود ۳۸ درصد از نقدینگی فعال در بازار اول و دوم جذب معاملات در این دو نماد شد. نماد پتروشیمی خراسان، از هفته گذشته با اقبال گسترده سهامداران فرابورسی مواجه شد و رشد قیمت قابل‌توجهی را تجربه کرد. رشد تقاضا در سهام این نماد به دنبال انتشار اخباری مبنی بر افزایش نرخ فروش اوره رقم خورد. هفته گذشته انتشار اخباری مبنی بر فروش کود اوره کشاورزی بر اساس نرخ‌های بورس کالا، موجب افزایش تقاضا در سهام پتروشیمی‌های اوره‌ساز بازار سهام شد.
از این‌رو نمادهایی چون خراسان، شپدیس و کرماشا با اقبال گسترده‌ای از سوی سهامداران مواجه شدند. ساختار تولید پتروشیمی خراسان به‌گونه‌ای است که تاثیر مثبت قابل‌ملاحظه‌ای را از این اخبار خواهد گرفت. چون بیش از ۷۶ درصد از درآمد شرکت پتروشیمی خراسان برآمده از فروش اوره طی ۹ ماه گذشته بوده است اما پتروشیمی خراسان در شفاف‌سازی خود که روی سامانه اطلاع‌رسانی ناشران قرار داد، اعلام کرد که هنوز مصوبه اجرایی دیوان عدالت اداری درخصوص الزام دولت به خرید محصولات پتروشیمی کود اوره بر مبنای قیمت‌گذاری بورس کالا اعلام نشده است. با وجود تردیدها در این‌باره اما همچنان تقاضای پرحجمی در این نماد صورت گرفت. همچنین روز گذشته شاهد افزایش چشمگیر ارزش معاملات در نماد پتروشیمی زاگرس بودیم. عملکرد مناسب این شرکت موجب شد تا حدود یک‌چهارم نقدینگی خرد سهام بازار اول و دوم در این نماد فرابورسی به گردش درآید.
سرانجام روز گذشته دو نماد پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی مارون در صدر فهرست نمادها با بیشترین اثر مثبت بر شاخص قرار گرفتند و جمعا ۳واحد در ارتقای نماگر فرابورس اثرگذار ظاهر شدند. همچنین نمادهای گروه فلزی فرابورس از جمله «ذوب» و «میدکو» تاثیر مثبتی را بر شاخص به‌جا گذاشتند. در مقابل معاملات منفی در نماد بزرگ «مارون» با فشار بیش از ۵ واحدی بر شاخص مانع از رشد بیشتر این نماگر شد.در مجموع حدود ۳۵۷ میلیون برگه بهادار به ارزش ۱۴۱ میلیارد تومان در بین فعالان فرابورس دست‌به‌دست شد. از این میزان حدود ۳۳ میلیارد تومان به معاملات خرد سهام در بازار اول و دوم اختصاص یافت. صنایع پتروشیمی و فلزات اساسی در این روز بیشترین نقدینگی را به خود اختصاص دادند. عنوان بیشترین رشد شاخص در مقیاس گروهی نیز به صنایع انبوه‌سازی، استخراج زغا‌ل‌سنگ و محصولات کاغذی تعلق گرفت.
منبع : دنیای اقتصاد
