پژوهشگران معتقدند تنوع غذای گیلانی که به دلیل برخورداری از محتویات غنی طبیعی سالم تر هستند، در افزایش سن امید به زندگی در این منطقه بی تاثیر نبوده است.
به گزارش رتبه آنلاین از هفته نامه کرگدن – مجتبا پورمحسن: پژوهشگران معتقدند تنوع غذای گیلانی که به دلیل برخورداری از محتویات غنی طبیعی سالم تر هستند، در افزایش سن امید به زندگی در این منطقه بی‌تاثیر نبوده است.
1. ترامپ و پاچ باقلا
اواخر سال 2016، زمانی که دونالد ترامپ چهل و پنجمین رییس جمهور ایالات متحده شد، در کانال های تلگرامی گیلان یک جوک دست به دست می شد. جوک محبوب آن روزها خطابه ای ساختگی از رییس جمهوری منتخب امریکا بود که در آن ترامپ می گفت بعد از سفر به اکثر کشورهای جهان و اندوختن ثروت بسیار و البته پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری امریکا تنها یک آرزو دارد: این که به رشت بیاید و باقلاقاتق با پاچ باقلا بخورد! پاچ باقلا یک اصطلاح محلی در استان گیلان است و برای انواعی از لوبیا که در نوع مصرف مشترک هستند به کار می رود. در این جوک نه ترامپ مهم است نه خود پاچ باقلا، چیزی که بر اهمیت آن تاکید می شود میل شدید ایرانی ها به غذاست.
2. از کرج تا رشت
باورکردنش شاید سخت باشد اما حقیقت دارد، خیلی هم واقعیت دارد. چند نفری را می‌شناسم که از کرج می‌کوبند و چیزی حدود 300 کیلومتر می‌رانند تا به رشت برسند و در رستوران گیلانی غذا بخورند و برگردند. سر حرفشان که بنشینی می‌گویند هیچ جوری نمی‌شود بهتر از این نشان داد غذای رشت خوشمزه و لذیذ است؛ آن قدر که حاضری 300 کیلومتر رفت و 300 کیلومتر برگشت را به جان بخری و خودت را جلوی غذاهای متنوع گیلان بگذاری.
3. غذا برای سیرشدن نیست
غذا برای گیلان اهمیت زیادی دارد. در گیلان غذا صرفا برای رفع گرسنگی نیست، بلکه به نوعی تامین کننده میل تنوع طلبی گیلانی‌هاست. این که چرا و در چه فرایندی این اتفاق افتاده به اقلیم بر می‌گردد. وجود جنگل‌های سرسبز با تنوع پرندگان و حیواناتی از گوشت‌شان در غذا استفاده می‌شود و همچنین بودن دریای خزر و رودخانه‌های بزرگ پرآب با ماهیان متنوع باعث شده هیچ گاه سفره گیلانی‌ها خالی نباشد. نه این که آن‌ها برای پرکردن سفره‌های شان کار راحتی داشته باشند، نه، اما با وجود این همه نعمت گیلانی‌ها شاید کمتر از مردم دیگر اقلیم‌های ایران دغدغه پرکردن شکم را داشته باشند. به همین دلیل ذائقه و تنوع ذائقه، سفره گیلانی‌ها را بسیار رنگین کرده است. این ذائقه اتفاقا کار را برای آشپزها سخت‌تر می‌کند. چون به دست آوردن دل گیلانی‌ها که به ظرایف آشپزی توجه ویژه‌ای دارند به همین راحتی نیست. چاشنی‌ها در سفره‌های رنگین گیلانی به اندازه خود غذا اهمیت دارند و گاه از آن مهم‌تر می‌شوند.
4. جاذبه‌های آشکار غذای گیلانی
غذای گیلانی تنها برای خود گیلانی‌ها جذاب نیست. در طول اعصار خارجی‌هایی که به ایران آمده‌اند، مجذوب ذائقه گیلانی‌ها شده‌اند و در خاطرات خود حتما به غذا اشاره کرده‌اند. الکساندر شودزگو شاعر، اسلام‌شناس و ایرانشناس لهستانی در کتاب «سرزمین گیلان» درباره غذای گیلانی‌ها نوشته: «مردم گیلان ماهی شور را بیشتر به عنوان چاشنی به کار می‌برند تا این که به عنوان یک رکن اساسی غذا. در سراسر سرزمین ایران تنها گیلان است که گوشت گاو استفاده می‌شود و آن ها را در بازارها می‌فروشند. طیور همه جا فراوان است و مهارت آشپزهای این سامان حتی در دربار تهران از اشتهاری تام برخوردار است.»
همچنین لویی رابینو در اوایل قرن بیستم در کتاب «ولایات دارالمرز ایران» در مورد غذاهای گیلانی نوشته: «غذای اصلی گیلانی‌ها عبارت است از چلو (برنج پخته با آب) و تکه‌ای ماهی شور. مردم مراکز بزرگ جمعیت در این منطقه نان مصرف نمی‌کنند.» در سال‌های اخیر نیز گردشگران خارجی توجه ویژه‌ای به غذاهای گیلانی داشته‌اند و اگر از آن‌ها بخواهید پنج جمله درباره گیلان بگویند به احتمال قریب به یقین به غذاهای گیلانی هم اشاره می‌کنند.
زن گیلانی در حال کباب کردن ماهی
5. امید به زندگی
فکر میکنید گیلانی‌ها چند نوع غذا دارند؟ بیست نوع؟ چهل نوع؟ پنجاه نوع؟ صد نوع؟ نه! به روایتی 170 نوع غذا در گیلان طبخ می‌شود، اگرچه برخی پژوهشگران می‌گویند 270 نوع غذا در گیلان شناسایی شده است. باقلاقاتوق، چخرتمه، کوکوی مرغ، اناربیج، شش انداز، سیرابیج، شیرین تره، خالو آبه، نازخاتون، موتن جن، لونگی، کولی غورابیج، ماهی فیبیج، ماهی قلیه شمالی، واویشکا، ترش شامی، شامی، کوکوی اشبل، کوکوی گردو، شاه کوکو و کوکوی اوزون برون، کال کباب، بورانی بادمجان و…
این‌ها تنها تعدادی از غذاهای لذیذ و منحصر به فرد گیلانی است که دل می‌برد. می‌گویند سن امید به زندگی در گیلان 75 سال است و این سه سال بیش از میانگین سن امید به زندگی در ایران است. پژوهشگران معتقدند تنوع غذای گیلانی که به دلیل برخورداری از محتویات غنی طبیعی سالم‌تر هستند، در افزایش سن امید به زندگی در این منطقه بی‌تاثیر نبوده است.
6. در ستایش غذای خانگی
مسافران و گردشگرانی که به رشت می‌آیند، تنوع غذایی بی‌بدیل این شهر را در کلبه‌های غذاخوری با نمادهای محلی مثل کلش و حصیر در فضای جنگلی، در مکان‌های سنتی و رستوران‌ها به همراه استفاده از ظروف سفالی و چوبی محلی، در مسیر جاده‌های منتهی به رشت و خیابان‌های اصلی و فرعی آن به چشم می‌بینند. مردم رشت اعتقاد دارند بهترین غذاها در منزل تهیه می‌شود و بر همین اساس رستوران‌ها هم تلاش می‌کنند غذاهای‌شان طعم غذاهای خانگی را داشته باشد تا مشتری بیشتری جلب کنند. شاید رشت بیش از هر شهر دیگری در کشور (به نسبت جمعیت و وسعت) رستوران داشته باشد.
راه‌اندازی انواع رستوران‌های مدرن و محلی، جاده‌ای و شهری اکنون که به یکی از فرصت‌های کارآفرینی در رشت تبدیل شده است. ثبت شدن رشت در شبکه شهرهای خلاق جهان در رشته خوراک شناسی امکانات جدیدی را برای توسعه گردشگری و ایجاد مشاغل وابسته در دیگر استان‌ها و کشورهای آسیایی و اروپایی فراهم کرده است. این قابلیت‌ها در سال 1393 شهرداری رشت را بر آن داشت تا در ابتدا با راه‌اندازی دفتر همکاری‌های شهرداری رشت و کمیسیون ملی یونسکو- ایران به سوی جهانی کردن این شهر حرکت کند. سپس با برنامه‌ریزی مناسب و اجرای دقیق در زمینه‌های مختلف فرهنگی، علمی- آموزشی و کالبدی شرایط برای برداشتن گامی بزرگ‌تر مهیا شد.
پرونده نهایی رشت برای پیوستن به شبکه شهرهای خلاق جهان در حوزه خوراک شناسی 25 تیر 1394 (15 جولای 2015) به یونسکو ارائه شد. در نهایت شهر رشت روز 20 آذرماه 1394 (11 دسامبر 2015) به طور رسمی در شبکه جهانی شهرهای خلاق یونسکو در خوراک شناسی ثبت شد. شبکه جهانی شهرهای خلاق معتبرترین شبکه جهانی است که سال 2004 از سوی یونسکو پایه‌گذاری شده است. این شبکه خلاقیت مردم را براساس صنایع دستی، معماری و طراحی، رسانه، موسیقی و غذا به عنوان شاخصه های شهر خلاق بررسی می‌کند. درواقع شهر خلاق از نظر یونسکو جایی است که هنر و تنوع فرهنگی به دلیل اهمیت و توانایی خاص آن مورد تشویق قرار می‌گیرد و افراد می‌توانند در زندگی روزمره خود از فعالیت‌های خلاقانه بهره ببرند.
براساس استانداردهای یونسکو، نوآوری و توانمندی‌های شهروندان در توسعه پایدار شهری از ویژگی‌های این شهر است. در دنیای امروز میراث فرهنگی جهانی درصدد صیانت از قلمرو ذخایر فرهنگی با پنج بخش اصلی سنت‌های شفاهی، هنرهای اجرایی و نمایشی، فعالیت‌های جمعی آیین‌ها و جشن‌ها، دانش سنتی و اعمال مرتبط با طبیعت و کیهان، سنت‌های مرتبط با صنایع دستی است. این مفهوم تازه، میراث فرهنگی ناملموس نامیده می‌شود که نسل به نسل و سینه به سینه از اجداد بشر به انسان امروزی رسیده و بایسته است به نسل‌های بعدی نیز منتقل شود.
7. یونسکویی‌ها چرا عاشق غذای رشت شدند؟
رشت تنها شهر ایران است که در رشته خوراک در شبکه شهرهای خلاق جهان ثبت شده است. اگر یک بار طعم غذای گیلانی را چشیده باشید، حتما متوجه شده‌اید که چرا این تنوع غذایی نزد یونسکویی‌ها دلربایی کرده است. نچشیده‌اید؟ در اولین فرصت امتحان کنید.
