تبلیغات بانکداری قرض‌الحسنه باید با تفکیک اهداف، محتوا، رسانه‌های انتخابی، بودجه و اثربخشی هر بخش باشد
– قرض‌الحسنه راه حیات بنگاه‌های تولیدی است
– اگر قرض‌الحسنه به رقابتی بودن فضای کسب‌وکار و رفع مشکل نیازمند کمک کند، مردم به قرض‌الحسنه روی می‌آورند
تفاوت صندوق های قرض الحسنه و بانک ها اخبار پولی مالی- تامین مالی خرد در حال حاضر یکی از مساله های نظام مالی کشور محسوب می شود، در گذشته و در غیاب فعالیت موثر نظام بانکی متعارف، سازمان اقتصاد اسلامی با ساماندهی صندوق های قرض الحسنه سعی داشت در این بخش نقش افرینی کند. سازمان اقتصاد اسلامی ایران، در ابتدای کار به نام بانک اسلامی تاسیس شد و بدین منظور مجوز هم از بانک مرکزی اخذ کرد و حتی پذیره نویسی هم که سهامداران اولیه سازمان اقتصاد اسلامی انجام دادند به عنوان بانک اسلامی صورت گرفت؛ منتهی در آن زمان، دولت موقت بعد از انقلاب حاکم بود و بانک ها را ملی اعلام کرد. با ملی اعلام کردن بانک ها و به این دلیل که «بانک اسلامی» هم هنوز شروع به فعالیت نکرده بود؛ از این جهت که این سازمان عنوان دولتی پیدا نکند و افرادی که سهام خریداری کرده بودند، در این سازمان سهامدار باشند و تصدی آن را هم خود برعهده بگیرند؛ قرار شد که افراد اگر مایل اند وجوهی را که به عنوان سهامدار داده اند، پس بگیرند و بانک اسلامی هم به سازمان اقتصاد اسلامی تبدیل شود که به صندوق های قرض الحسنه خدمات ارائه کند و به طور کلی در دادن قرض الحسنه به افراد نیازمند فعالیت داشته باشد. لذا در حال حاضر سازمان اقتصاد اسلامی فعال است؛ منتهی فقط در دادن قرض الحسنه و وام بدون بهره. البته رقمی که می‌پردازد؛ رقم محدودی است و در حد امکانات این سازمان است. در این خصوص و در حوزه قعالیت‌های قرض الحسنه در ایران با علاء الدین میرمحمد صادق – عضو اتاق بازرگانی ایران از بنیانگذاران سازمان اقتصاد اسلامی ایران و رئیس شورای عالی پیشکسوتان اتاق ایران، گفت و گویی داشته ایم که در ادامه می‌خوانید:
سازمان اقتصاد اسلامی در حوزه قرض الحسنه چه فعالیت‌هایی داشته و چه تجربه ای در این بخش بدست آورده است؟
سازمان اقتصاد اسلامی، صندوق های قرض الحسنه در سراسر کشور را به دادن وام در اموری مانند فراهم کردن جهیزیه، کمک هزینه تحصیلی، ثبت نام در دانشگاه ها و یا احیانا برای رفع کسالت و هزینه های بیمار و مسائلی از این قبیل تشویق می کند. سازمان اقتصاد اسلامی، صندوق های قرض الحسنه ای را که احیانا سرمایه گذاری کنند و یا کار تجاری انجام دهند؛ از زیر پوشش خود خارج می کند و بانک مرکزی هم از این موضوع آگاه است. در حال حاضر بیش از 2500 صندوق قرض الحسنه وجود دارد که از این تعداد در حدود 1200 صندوق تحت پوشش سازمان اقتصاد اسلامی قرار دارند. شرط پذیرش سازمان اقتصاد اسلامی برای کمک و راهنمایی به صندوق های قرض الحسنه این است که آن صندوق کار تجاری نکند؛ برای وام های پرداختی بهره نگیرد و طبق ضوابط و مواردی که سازمان اقتصاد اسلامی تعیین کرده است، عمل کند.
چه تفاوت هایی میان بانک ها و صندوق های قرض الحسنه وجود دارد؟
بین بانک ها و صندوق های قرض الحسنه تفاوت بسیار زیادی دیده می شود؛ به هرحال بانک ها نیت تجاری و قصد کسب درآمد دارند؛ اما صندوق های قرض الحسنه همگی غیر انتفاعی اند و هیچ فردی منافع شخصی خود را دنبال نمی کند. درواقع در عرصه عمل، بانک ها به منافع خود نگاه می کنند و سازمان اقتصاد اسلامی به ثواب، ارج و کمک به مردم توجه دارد؛ لذا زمانی که یک فرد به بانک مراجعه می کند تا وامی دریافت کند؛ بانک تحقیق می کند اگر این فرد معتبر است و امکان بازگشت پول وجود دارد به او وام می دهد؛ اما سازمان اقتصاد اسلامی عکس این موضوع عمل می کند؛ در رابطه با فرد خواهان وام تحقیق می کند و در صورتی که روشن شد آن فرد بی بضاعت و فقیر است به وی وام می دهد؛ در غیر اینصورت آن فرد را مستحق دریافت وام نمی داند.
در حوزه فعالیتی شما بازپرداخت وام‌ها به چه صورت بود؟
عمدتا از سوی مردم در رابطه با بازپرداخت اقساط مشکلی متوجه صندوق های قرض الحسنه نیست؛ مردم به صندوق ها کمک می‌کنند؛ و معمولا چون با نیت خیر انجام می شود، تاخیر در وصول پول دیده شده؛ اما سوخت صندوق های قرض الحسنه بسیار کم بوده است؛ اگر هم احیانا در مواردی مشکلاتی وجود داشته است؛ افراد خیر جبران کرده اند.
عنوان یک کارشناس اگر بخواهید ارزیابی از نظام قرض‌الحسنه در سیستم بانکی کشور و میان مردم داشته باشید چه خواهید گفت؟
مردم باید درگیر سیستم قرض‌الحسنه باشند تا از تسهیلات با سود بالای بانکی نجات پیدا کنند زیرا صندوق‌های قرض‌الحسنه با دریافت کمک‌های مردمی و البته با سودی کم می‌توانند نقش بسزایی را در تأمین نیازهای مشکلات جامعه ایفا کنند.
در شرایطی که تسهیلات بانکی با سودهای سالیانه بسیار بالا و با شرایط بسیار سختی به متقاضیان پیشنهاد می‌شود، تسهیلات بدون بهره قرض‌الحسنه می‌تواند بسیار راهگشا برای متقاضیان باشد.
در این خصوص سیستم قرض‌الحسنه باید روش نوین به کار بگیرد.امروز مشکلات اقتصادی کشور نسبت به سال‌های گذشته تغییر ماهیت داده و کشور در جنگ اقتصادی به سر می‌برد و تا زمانی که سیستم بانکی به امر قرض‌الحسنه‌ای در شبکه بانکی روی نیاورد طبیعتاً نظام اقتصادی کشور هیچ بهره‌ای از سودهای کلان تسهیلات بانکی نمی‌برد زیرا توان بازپرداخت اصل پول در مقابل سود پول بسیار کمرنگ می‌شود.
ترویج فرهنگ قرض الحسنه در ایران به نظر شما به خوبی توانسته میان مردم و بخش‌های تولیدی جا باز کند؟
ترویج این فرهنگ در کشور الزام است. با توجه به رقابت تنگاتنگ بین بانکها در جذب منابع و ارائه خدمت به مردم، لزوم ترویج فرهنگ قرض‌الحسنه و تبلیغات مؤثر در سطح وسیع و به‌طور شفاف به‌نحوی‌که برای آحاد جامعه قابل‌درک باشد بسیار حائز اهمیت است.
همچنین ترویج قرض‌الحسنه بین واحدهای تولیدی نیز امری پسندیده است زیرا می‌تواند واحدهای تولیدی را بار دیگر احیا کند چراکه تسهیلات پرسود بانکی عملاً راه حیات بنگاه‌های تولیدی را سد کرده است.
ارائه خدمات نوین به فعالان اقتصادی و متقاضیان وام‌های قرض‌الحسنه می‌تواند به بهبود فضای کسب‌وکار و شرایط اقتصادی کشور کمک شایانی را داشته باشد چراکه توجه ویژه به اعطای تسهیلات کم سود، عملاً میزان سودآوری و تجهیز توسعه بنگاه‌های اقتصادی را فراهم می‌کند.
در حوزه فرهنگ سازی برای این حوزه چه اقداماتی ضروری است ؟
باید تبلیغات قرض‌الحسنه مورد تأکید قرار بگیرد. نظام بانکی با فناوری‌های نوین درصدد جذب مشتری برای سپرده‌گذاری هستند اما قرض‌الحسنه کشور کماکان روش گذشته و سنتی خود را حفظ کرده بنابراین باید ابزارهای جدیدی درصدد جذب منابع قرض‌الحسنه برای امور خیر و حتی تولیدی‌ها باشد.
مشتریان نظام بانکی درصدد در اختیار گرفتن خدمات جدید منطبق با نیازهای خود هستند و اگر شروط لازم برای قرض‌الحسنه به رقابتی بودن فضای کسب‌وکار و رفع مشکل نیازمند کمک کند، طبیعتاً مردم به قرض‌الحسنه با روی خوش‌برخورد خواهند کرد.
ازاین‌رو در حوزه بانکداری قرض‌الحسنه نیز این شیوه ارتباط با مشتریان موردتوجه ویژه قرار دارد اما نکته قابل‌تأمل در تبلیغات بانکداری قرض‌الحسنه تفکیک اهداف، محتوا، رسانه‌های انتخابی، بودجه و اثربخشی هر بخش به‌صورت مجزاست.
