طرح تغییر ساعت رسمی «روشنایی ذخیره روز» که برای نخستین بار در خلال جنگ جهانی اول آغاز شد و در ادامه با توجیه صرفه اقتصادی و مصرفی در بسیار از کشورها مورد استفاده قرار گرفت، در حال تبدیل شدن به طرحی منفور در میان کارشناسان و مردم است؛ چراکه تحقیقات نشان داده است این طرح می‌تواند پیامدهای منفی قابل‌ملاحظه‌ای در میزان سلامتی افراد، افزایش مصرف انرژی و بروز حوادث جاده‌ای داشته باشد. کاهش خلاقیت افراد در طول روز از اثرات دیگر آن به‌شمار می‌رود.
به گزارش رتبه آنلاین از دنیای اقتصاد، طرح تغییر ساعت رسمی «ذخیره روشنایی روز» که برای نخستین بار در خلال جنگ جهانی اول آغاز شد و در ادامه نیز با توجیه صرفه اقتصادی و مصرفی در بسیار از کشورها مورد استفاده قرار گرفت در حال تبدیل شدن به طرحی منفور در میان کارشناسان و مردم است؛ چراکه تحقیقات نشان داده است که این طرح می‌تواند پیامدهای قابل‌ملاحظه‌ای در میزان سلامتی افراد، افزایش مصرف انرژی و بروز حوادث جاده‌ای داشته باشد. به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، این روزها به‌نظر می‌رسد پیش‌بینی بسیاری از کارشناسان در رابطه با تبدیل اتحادیه اروپا از یک فرصت به چالش با گذشت زمان بیش از پیش نمود علنی پیدا کرده است. جدا از مسائل مربوط به انسجام اقتصادی، پولواحد و دیگر جوانب حقوقی و قانونی، چالش دیگری که گریبان‌گیر این اتحادیه است مبحث تغییر ساعت است. اصطلاح «ذخیره روشنایی روز» (DST) به استفاده بیشتر و بهتر از روشنایی روز اشاره دارد و معمولا با جلو رفتن زمان به مدت یک ساعت در آخرزمستان یا اول بهار و بازگشت آن در پاییز انجام می‌شود. زمان آغاز و پایان DST متفاوت است. اتحادیه اروپا از سال ۱۹۹۶ زمان DST را از یکشنبه آخر مارس تا یکشنبه آخر اکتبر تعیین کردند. از آغاز سال ۲۰۰۷ بیشتر مناطق آمریکا و کانادا زمان DST را از یکشنبه دوم مارس تا یکشنبه اول نوامبر تعیین کرد. اما آغاز و پایان DST در نیمکره جنوبی مانند شیلی بر خلاف این روند اکتبر تا مارس انجام می‌پذیرد.
با این حال پس از گذشت حدود ۲۰ سال از اعمال این قانون در اتحادیه‌اروپا نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از شهروندان اروپایی دیگر مایل به اجرای این طرح در کشور خود نیستند. با اعلام نتایج یک نظرسنجی که ۶/ ۴ میلیون نفر در آن شرکت داشتند مشخص شد که ۸۴ درصد از اروپایی‌ها از طرح تغییر یک ساعته در ساعات روز برای دو بار در سال ناراضی هستند. همین موضوع موجب شد تا ژان کلود یانکر، رئیس کمیسیون اروپا از ملغی شدن اجرای طرح ذخیره روشنایی روز در آینده خبر دهد. او گفت: «بسیاری از شهروندان ما معتقدند که ساعات عادی باید در تمام طول سال ادامه داشته باشد؛ بنابراین دلیل ندارد که ما چنین اقدامی را انجام ندهیم.»
به‌عنوان مثال فنلاند با توجه به شرایط خاص آب‌و‌هوایی و طولانی بودن روز از منتقدان همیشگی این طرح محسوب می‌شود و پیشنهاد لغو آن را سال گذشته در اتحادیه اروپا مطرح کرده است. از سوی دیگر کشورهایی مانند ایتالیا و اسپانیا یا فرانسه که در جنوب اروپا واقع شده‌اند از این طرح استقبال می‌کنند و توجیه اقتصادی آن را در افزایش زمان کار روزانه منطقی می‌دانند. لیتوانی نیز پیشنهاد داده که اجرای این قانون به هر کشور واگذار شود تا دولت در این باره تصمیم بگیرد؛ اما به‌نظر می‌رسد این طرح دارای نقص بزرگی است و آن اینکه چنین اقدامی در جریان همکاری‌های مالی و اقتصادی میان کشورهای اتحادیه می‌تواند موانع عظیمی را ایجاد کند.
موضوع تغییر ساعت در تابستان و زمستان مدت‌هاست که در اروپا مطرح است. سرانجام پارلمان اتحادیه اروپا خواستار تصمیم‌گیری سریع‌تر در این باره شد. نمایندگان پارلمان اروپا در ماه فوریه سال جاری میلادی از کمیسیون این اتحادیه خواستند که فواید و ضررهای تغییر ساعت را مورد بررسی قرار دهد. طرح پیشنهادی که برای تبدیل به قانون باید ابتدا به تایید اعضای پارلمان اروپا و کشورهای عضو اتحادیه برسد قرار است ازسوی کمیسیونرها مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. این در حالی است که در میان مناقشات بر سر تغییر ساعت در اروپا، ترکیه از سال جاری ساعت رسمی را به عقب باز نمی‌گرداند. به گفته مقامات این کشور این اقدام در جهت افزایش بهره‌وری اقتصادی از روشنایی روز انجام می‌گیرد.
طرح ذخیره روشنایی روز ابتدا در جنگ جهانی اول و در راستای افزایش زمان فعالیت روزانه برای کارگران کارخانه‌های انگلیس اجرا شد و این طرح ازسوی دولت‌های اروپایی در دهه ۸۰ میلادی مورد توجه قرار گرفت. هدف از انجام چنین طرحی صرفه‌جویی در مصرف انرژی بود. مدافعان این طرح معتقدند که افزایش ساعات صبحگاهی در زمستان و نیز ساعات عصر در تابستان کمک شایانی به کاهش سوانح جاده‌ای می‌کند. این درحالی است که بر اساس گفته منتقدان، ذخیره روشنایی روز می‌تواند تبعات جبران ناپذیری بر سلامتی افراد به‌ویژه کودکان و سالمندان برجا بگذارد. برخلاف تصور متداول ذخیره روشنایی روز نه‌تنها موجب کاهش مصرف انرژی نمی‌شود بلکه میزان آن را نیز افزایش می‌دهد. نتایج تحقیقاتی که اداره ملی مطالعات اقتصادی انجام داده است نشان می‌دهد در کشوری مانند هند پس از اجرایی شدن این طرح از سال ۲۰۰۶ میزان تقاضا در زمینه برق خانگی با افزایشی یک درصدی مواجه شده‌است.
ازسوی دیگر در اختیار داشتن زمان بیشتر روزانه پس از اتمام زمان کار فرصت بیشتری را برای افراد فراهم میسازد تا پول خود را صرف خرید‌های بی‌رویه کنند. بر اساس نظرسنجی انجام شده ازسوی بنیاد جی‌پی مورگان طرح ذخیره روشنایی روز بیش از همه در راستای منافع تاجران و صاحبان کسب‌و‌کار است. نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد که افزودن یک ساعت بر زمان روزانه موجب هزینه مبالغ بیشتری ازسوی افراد خواهد شد. نکته جالب آن است که نخستین مدافع ادامه اجرای این طرح در ایالات متحده اتاق بازرگانی بوده است. از پیامدهای مهم دیگر این طرح می‌توان به اختلال در چرخه خواب در بهار به دلیل جلو رفتن یک ساعته دانست. از همین رو تاثیری که ذخیره روشنایی روز می‌تواند بر تنظیم ساعت داخلی بدن ما داشته باشد مانند سفر به یک کشور خارجی با ساعتی متفاوت است. بر اساس تحقیقاتی که ازسوی دانشگاه میشیگان صورت گرفته است آمریکایی‌ها از زمان اجرایی شدن این طرح در طول شبانه روز تا ۴۰ دقیقه زمان کمتری را در خواب می‌گذرانند.
همچنین تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۴ در آلمان انجام شد نشان می‌دهد که طرح ذخیره روشنایی روز با میزان سلامت روانی افراد رابطه دارد. این تحقیقات نشان می‌دهد که پس از اجرا شدن این طرح سطح رضایت از خود در افراد کاهش می‌یابد. این آثار در افرادی که به‌صورت تمام وقت اشتغال دارند نیز با وضوح بیشتری قابل‌رویت است. تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۸ در استرالیا انجام شد نشان می‌دهد که یک روز پس از آغاز طرح «ذخیره روشنایی روز» ۲۴ درصد احتمال حملات قلبی در افراد افزایش می‌یابد. ازسوی دیگر با اجرا شدن این طرح میزان بروز سوانح در مشاغل فیزیکی به‌طور محسوسی افزایش داشته است. براساس تحقیقات یک استاد دانشگاه میامی در یک هفته ابتدایی بهار پس از جلو رفتن ساعت‌ها تا ۷ درصد سوانح رانندگی مرگبار در جاده‌ها نیز افزایش داشته‌است. از اثرات دیگر اجرایی شدن این طرح در زندگی افراد می‌توان به کاهش خلاقیت در طول روز نیز اشاره کرد.
