دكتر پدرام سلطاني
بی گمان یکی از ویرانگرترین ویژگی های فرهنگی ما ایرانیان تظاهر است. تظاهر در میان ما به این دلیل گسترده شده است که پاداش گرفته است. فرد متظاهر در سلسله مراتب کاری و اداری رشد می کند و سریعتر از دیگران ارتقاء می یابد. او با رفتار دوگانه برای خود سطح مصونیت بالاتری در جریانهای اجتماعی و حاکمیتی بدست می آورد. او با تظاهر می تواند زمان بیشتری در گود سیاست و گردونه ى منفعت و رانت بماند و بهره برداری کند. و او از برِ تظاهر حمایت می خرد، قانون را دور می زند و همرنگ هر جماعتی می گردد.
تظاهر در یک جامعه مانند موریانه اخلاق، آزاد اندیشی، راستگویی و کرامت شهروندان را ریز ریز می خورد و آن فرهنگ را مستعد ویرانی و تلاشی می کند. متأسفانه تظاهر قبح و کراهت خود را در فرهنگ ما تا حد زیادی از دست داده است. فرزندان ما از کودکی پدر و مادر خود را می بینند که در مکانهای مختلف چهره و کلام عوض می کنند یا شیوه ی گردش و پوشش ایشان در اینجا و آنجا متفاوت است. کودکان یاد می گیرند که شخصیتهای متفاوت داشته باشند. آنها از والدین خود می آموزند که نباید در مدرسه راجع به چیزهایی مانند ماهواره، اینترنت و یا اموالشان سخن بگویند، یا اینکه آخر هفته در مهمانی منزل عمویشان چکار کرده اند. آنها یاد می گیرند که گاهی باید دروغ گفت، “دروغ مصلحتی”. آنها از سنین پایین می فهمند که موضوعاتی در بیرون خانه خوب و درست تلقی می شود که حتماٌ هم نباید با آن موافق باشند اما نباید درباره اش سخن بگویند یا اظهار نظر کنند، بلکه باید آن را انجام دهند. کودکانی که این درسها را خوب یاد می گیرند، زرنگ خوانده می شوند، نزد خویشاوندان با افتخار از آنها گفته می شود و در مدرسه جزء نورچشمی ها شمرده می شوند.
تظاهر آرام آرام فرومایگی را در شخصیت ما می نشاند. کاری می کند که پیرو مکتب “هدف وسیله را توجیه می کند” شویم. تظاهر از عزت نفس ما تغذیه می کند و آنرا از درون تهی می کند. در نظام حکمرانی، تظاهر تیشه ای است که به ریشه شایسته سالاری و حاکمیت قانون زده می شود و سرمایه اجتماعی کشور را به احتضار می کشاند. تظاهر سم شیرینی است که زیردستان قدرت طلب و رانت جو به خورد حاکم و مدیر مافوق خود می دهند، سمی که علائم مسمومیتش نقدناپذیری، استبداد به رأی و خودشیفتگی است.
تظاهر از آن ویژگیهای فرهنگی مخدر است که به راحتی از تن یک ملت بیرون نمی رود. نقش حاکمان در بیرون راندن تظاهر از فرهنگ مردم بسیار اساسی است اما یک ملت هم نمی باید تا همیشه منتظر اصلاح از بالا بماند. حتماٌ نمی شود مایی که در تظاهر غوطه می خوریم یک شبه ترک عادت کنیم. اما برای اینکه به شخصیت کودکانمان و به عاقبت ملتمان خدمت کنیم باید شروع کنیم. راه بزرگ شدن ملت ما از کنار گذاشتن تظاهر می گذرد. این اعتیاد شیرین اما شخصیت خردکن را کنار بگذاریم! از فردا به خود، به همسر و فرزند و دوستمان نهیب بزنیم که تظاهر بس است! خودت باش!
پی نوشت: #پویش_ذره_بین با این اندیشه آغاز شده است که اگر ما درست نشویم کشور درست نخواهد شد. توسعه را باید از خود شروع کنیم و در یاد داشته باشیم که ملتهای سعادتمند فرهنگ پاکیزه و توانگری دارند. آنها بزرگترین داراییشان مردمانی درست کردار و بزرگ منش است. ثروتهای بیرونی مانند نفت و گاز هیچگاه ما را به توسعه ماندگار و بالنده رهنمون نساخته است. بدون داشتن ثروت درونی، همان فرهنگ راستین، به از این نخواهیم شد زيرا: “از کوزه همان برون تراود که در اوست.”
