بازگشت«افت بهره‌وری»به قطعه‌سازی ایران

با روی کار آمدن دولت یازدهم، رشد بهره‌وری  صنعت قطعه سازی را شاهد بوده‌ایم که این آمار در سال 93 به 61درصد رسید و در سال 94، با تشدید رکود بر صنایع تولیدی باردیگر به 54.1درصد کاهش داشته است.

به گزارش رتبه‌آنلاین، بررسی شاخص های بهره وری در صنعت خودرو ایران گویای نوسان این حوزه در سالهای اخیر بوده است.

در مجموع، 2 هزار واحد تولیدی قطعه ­سازی در کشور وجود دارد که از این تعداد، 1200 واحد آن به تولیدکنندگان رسمی و دارای مجوز تعلق دارد و 800 واحد دیگر نیز مربوط به قطعه ­سازانی است که غیررسمی و بدون شناسنامه که معمولاً در بخش بازار لوازم یدکی فعالیت ­دارند.

از میان تولیدکنندگان رسمی این صنعت نیز، به دلیل شرایط نامناسب تولید که طی سال ­های گذشته، تعداد واحدهای فعال و نیمه فعال در حال حاضر به 600 واحد تنزل پیدا کرده و مابقی، یعنی 600 واحد دیگر در حال تعلیق یا تعطیلی قرار دارند و بیش از نیمی از نیروی کار فعال در این واحدها از چرخه کار خارج شده­ اند.

صعود و سقوط بهره وری سرمایه قطعه سازان خودرو

بررسی 65 شرکت در گروه ساخت قطعات خودرویی از سوی  دبیرخانه مسابقه ملی بهره‌وری با کنار گذاشتن 16 شرکت آغاز شد؛ چرا که این شرکت‌ها فاقد صلاحیت در بخش «بهره‌وری سرمایه» بودند.

در میانگین‌گیری شاخص«بهره‌وری سرمایه به مقدار ثابت سال 1383» که از سال 89 تا 94 توسط این دبیرخانه جمع‌آوری شده، شرکت‌های منتخب در سال 89، آمار 52.9درصدی را از خود به ثبت رساندند.

در دوره ذکر شده سال 90 به دلایلی همچون افزایش قیمت خودرو و تزریق نقدینگی که در دولت دهم بود، این میانگین به بالاترین حد خود یعنی 64درصد رسید ولی در ادامه، روند نزولی میانگین شاخص بهره‌وری طی دو سال به بالای 10درصد رسیده که به ترتیب در سال‌های  91 و 92، این شاخص به 52.8 و 53.3درصد رسید.

بر پایه اطلاعات اماری که از بررسی شاخص‌های بهره وری این صنعت بدست آمده ، با روی کار آمدن دولت یازدهم و جلوگیری از رشد نرخ تورم و ایجاد ثبات نسبی در اقتصاد، آمار و شاخص‌های اقتصادی پس از چند سال رکود و نزول توانست رنگ رشد بهره‌وری را شاهد باشد که این آمار در سال 93 به 61درصد رسید اما برای سال 94 نیز با تشدید رکود بر صنایع تولیدی، باردیگر میزان بهره‌وری در شرکت‌های قطعه‌سازی کاهش یافت و اینبار این عدد بر روی 54.1درصد تثبیت شد.

درصد تغییرات بهره‌وری

بررسی «درصد تغییرات بهره‌وری سرمایه (سال پایه 1389) هم گویای این حقیقت است که بهترین وضعیت  گروه ساخت قطعات خودرو، سال 93 بوده است .

میانگین این سال، بهترین بوده و تغییرات بهره‌وری با رشد 115.3 درصدی بوده است .

پس از آن سال 90 با ثبت 121.1 درصد تغییر به نسبت سال پایه «سال پایه 89» بوده و  «شرکت رادیاتور ایران» در سال 93، توانسته  با 424.7 درصد بیشترین تغییر را در مجموع 16 شرکت برگزیده داشته باشد.

به دنبال آن، شرکت «ریخته‌گری تراکتورسازی ایران» با 419.6 درصد و سپس شرکت «تولید محور خودرو» با 328.3درصد توانستند در این سال با تغییرات محسوسی مواجه شوند.

بهره‌‌وری هزینه نیروی کار در صنعت قطعه سازی، یشاخصی است  که در این گزارش بررسی شده است.

مفهوم این شاخص آن است که به ازای یک واحد ریالی که بابت جبران خدمات پرداخت شده چه میزان ارزش‌افزوده ایجاد شده است. در این بخش هم هفت شرکت مورد بررسی نهایی قرار گرفته  و میانگین این گروه قطعه سازان  از سال 89 تا 93 مورد ارزیابی قرار گرفت.

بهترین سال میانگین رقابت‌پذیری نیروی کار در سال 91 بدست آمد که رقمی بر رشد 7.4درصدی بدست آمد و طی مدت ذکر شده، هیچگاه این میانگین، رشد بالای 6درصدی را تجربه نکرد.

طبق جدول، شرکت «مگاموتور» با ثبت بهترین ارقام در بین شرکت‌کنندگان این جشنواره توانست آمار مناسبی از خود را برجای بگذارد که برای مثال در همان سال 91، این شرکت رشد 57.5 درصدی را از خود برجای گذاشت و البته سال 92 که به‌عنوان ضعیف‌تری سال این شرکت در جدول قابل مشاهده بوده، آمار 28.2درصدی ثبت شده است.

البته شرکت «ریخته‌گری ایران‌خودرو» نیز در این جدول، نمایش ضعیفی را به نسبت دیگر رقبا از خود نشان داد که نهایتا توانست در سال 93، رشد 3 درصدی را تجربه کند.

وضعیت نا مناسب بهره وری هزینه نیروی کار 

اگر بخواهیم سال 89 را به‌ عنوان سال پایه با شاخص 100 درنظر بگیریم،‌ تنها در سال 91 قطعه سازان توانستند آماری بالاتر در بخش نیروی کار را از خود به ثبت برسانند و در 3 سال دیگر،‌هیچگاه آمارها به سال پایه نزدیک نشد.

بر همین اساس، در سال 91، میانگین گروه ساخت قطعات خودرو به 126.2 درصد رسید که این آمار در سال‌91 روند نزولی خود را آغاز و با کاهش 33.2درصدی به 93 درصد رسید و از آن پس هم درسال‌های 92 و 93 به ترتیب اعداد 90.1 و 84.1 را شاهد بودیم که رکود خودروسازی و نبود نقدینگی در این صنعت مهم‌ترین عامل پهن شدن چتر رکودی بر قطعه‌سازان بود.

میانگین گروه قطعه سازان در این بخش، باردیگر سال 90 را به‌عنوان بهترین سال قطعه‌سازان می‌بیند چرا که میانگین بهره‌وری کل در این سال به عدد 92.3 درصد رسیده و تقریبا در سال‌های دیگر میانگین حداقل 40درصد پایین‌تر از سال 90 به ثبت رسیده است. در سال‌های 89 و 92، دقیقا دوسالی که صنعت خودرو در گیرودار منابع مالی بود این میانگین در این ایام به 50.7درصد رسید.

در آخرین جدول که  مورد بررسی قرار گرفته تقریبا تمامی سال‌ها به غیر از سال 90، میانگین‌ها نزدیک به سال پایه بوده و تنها در این سال، امار 182.1 درصدی بدست آمده است ؛ آمارهای ارائه شده برای سال 91 برابر با 98.3 درصد، برای سال 92،‌ 100.1 و برای سال 93، 98.3 درصد به‌دست آمده است که این جدول نیز به شرح زیر اعلام شده است.

بر اساس آمارهای ذکر شده درمی‌یابیم که طی سال 90 در بازه زمانی سال‌های 89 تا 94 بهترین سال از لحاظ شاخص‌های بهره‌وری طی این ایام بوده است.

طبق آمارهای بدست آمده، در این مدت میزان یک میلیون و 412هزار و 220 دستگاه خودروی سواری تولید شد، که نسبت به مدت مشابه سال 89 حدود 4 درصد رشد داشته است.
در این مدت، بیشترین خودروها در گروه خودروهای سواری شامل پراید نسیم و صبا 589 هزار و 903 دستگاه، انواع پژو 405 اعم از انژکتوری و دوگانه سوز بالغ بر178 هزارو 731 دستگاه، پژو 206 به تعداد 167 هزار و536 دستگاه، سمند به تعداد 141 هزارو753دستگاه ،پژو پارس به تعداد 91هزار و359دستگاه، ؛تندر90 به تعداد 91 هزار و 24 دستگاه، تیبا بالغ بر32 هزارو 492 دستگاه تولید شده است.
همچنین در این مدت تولید پژو روآ به تعداد 20 هزار دستگاه، ریو به تعداد 17 هزار و 669 دستگاه پژو 207 آی به تعداد 11هزار و 172 دستگاه، مگان به تعداد 11هزار و 914دستگاه، ماکسیما به تعداد 2 هزار و 688دستگاه و تینا به تعداد یک هزارو 395 دستگاه بوده است.
سایر گروه های خودروسازی طی 12 ماهه گذشته، در گروه وانت بالغ بر189 هزار و217 دستگاه، در گروه کامیون به تعداد 33هزارو 337 دستگاه، در گروه مینی بوس به تعداد 3هزارو 460 دستگاه و در گروه اتوبوس بالغ بر2 هزارو 464 دستگاه تولید شده است.
این گزارش می افزاید که در اسفند ماه سال 90 تولید انواع خودرو به مرز 59 هزارو676دستگاه همچنین در همین مدت تولید خودروهای سواری نیز به تعداد 41هزارو 259 دستگاه تولید شده است.