بیش از سه دهه از قطع ارتباط دیپلماتیک ایران و امریکا می‌گذرد و چشم‌انداز روشنی هم برای پایان یافتن تنش‌ها بین دو کشور دیده نمی‌شود، اما بازارهای مالی ایران مانند دهه‌های گذشته این‌بار هم چشم‌انتظار نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا است!
بازار سرمایه نیز از این قاعده مستثنا نیست و فعالان این بازار منتظر ۱۳آبان هستند تا ببینند در سالگرد تسخیر سفارت امریکا در ایران و قطع ارتباط دو کشور، پیروزی دونالد ترامپ یا جو بایدن چه سرنوشتی برای سرمایه‌های آنان در بورس رقم می‌زند! کارشناسان بازار سرمایه همگی بر اثر انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا بر بورس ایران تاکید دارند. برخی روی‌کار‌آمدن رئیس‌جمهور دموکرات را به‌نفع بازار سرمایه می‌دانند و برخی دیگر معتقدند با تداوم حضور رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه در کاخ‌سفید گرچه وضعیت بازارهای دیگر آشفته‌تر می‌شود اما بورس رشد می‌کند.
انتخاب ترامپ؛ ناخوشایند برای کشور، خوشایند برای بورس
امیرعباس کریم‌زاده بنیادی، عضو هیأت‌مدیره سرمایه‌گذاری سپه در این مورد می‌گوید: به‌نظر می‌رسد با انتخاب ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا حجم تحریم‌های اقتصادی علیه ایران بیشتر شود، بنابراین انتظار تورمی که روی دلار وجود دارد بیشتر خواهد شد و شاهد رشد فزاینده‌ای در قیمت دلار خواهیم بود.
علاوه بر این حدود ۵۰ تا۶۰ درصد بازار سرمایه کامودیتی محور است و از افزایش قیمت دلار تاثیر می‌پذیرد و رشد خواهد داشت. هرچند انتخاب دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا در کل برای کشور خوشایند نیست اما برای بازار سرمایه بهتر خواهد بود چون قیمت دلار بالا می‌رود و همین مسئله سود شرکت‌هایی را که دلاری هستند، افزایش می‌دهد. ولی اگر جو بایدن انتخاب مردم امریکا باشد باید دید نظر او درباره برجام چیست، چون اکنون او مواضع متفاوتی درباره برجام مطرح کرده است.
در یک‌جا گفته به برجام بازمی‌گردد و در جای دیگری تاکید کرده که تحریم‌های هوشمندانه بر ایران تحمیل می‌کند، بنابراین در صحبت‌های بایدن دوگانگی وجود دارد و باید دید اگر روی کار بیاید چه سیاستی در قبال‌ایران در پیش خواهد گرفت. با این حال قریب‌به‌اتفاق فعالان در بازار سرمایه روی این موضوع اتفاق‌نظر دارند که اگر بایدن در امریکا انتخاب شود حداقل در کوتاه‌مدت باعث ایجاد شوک و نزول قیمت دلار می‌شود؛ حتی پیش‌بینی می‌شود دلار به کانال ۱۸ تا ۲۲ هزار تومان برگردد.
این مسئله می‌تواند روی سهم‌های کامودیتی‌بیس، فشار فروش بگذارد. علاوه بر این ممکن است برخی به واسطه انتخاب بایدن از بازار سرمایه خارج شوند و همین مسئله منجر به خروج نقدینگی از بازار شود. اما اگر سیاست‌های بایدن سیاست‌های سختگیرانه علیه ایران باشد و فشار بیشتری را روی ایران تحمیل کند، ممکن است در نهایت در میان‌مدت دلار روند صعودی طی کند و این افزایش قیمت به‌نفع بازار سرمایه تمام شود. بنابراین انتظار اولیه از انتخاب بایدن نزول مقطعی شاخص و انتخاب ترامپ رشد شاخص خواهد بود.
اثر فرسایشی تحریم‌ها بر بورس با روی کارآمدن ترامپ
امیر رضا کاهدی، تحلیلگر بازار سرمایه بر این باور است: آنچه درباره انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا تاکنون به‌نظر می‌رسد انتخاب ترامپ است اما باید منتظر سورپرایز اکتبر هم باشیم چرا‌که در همه انتخابات‌های ریاست‌جمهوری امریکا، اکتبر قبل از انتخابات، از آنجا که معمولا دو طرف برگ‌هایی از هم رو می‌کنند، بسیار تعیین‌کننده است. با همه اینها اما به‌نظر می‌رسد ترامپ پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا باشد.
اگر پیش‌بینی‌ها درست از آب درآید و ترامپ انتخاب شود قیمت ارز بالا می‌رود و به‌تبع آن تورم تشدید می‌شود، موتور اصلی رشد بورس نیز همین شوک‌‌ها و فشارهای تورمی است بنابراین انتظار داریم بازار سرمایه رشد کند. از سوی دیگر اگر بایدن پیروز انتخابات باشد، چشم‌انداز اقتصادی مثبت خواهد شد و نرخ ارز نیز کاهش پیدا می‌کند. اکنون تقاضای اصلی که در بازار ارز وجود دارد، تقاضای مصرفی نیست بلکه تقاضای سفته‌بازی است بنابراین با کاهش نرخ ارز تقاضای سفته‌بازی نیز کاهش پیدا می‌کند و قیمت‌ها پایین می‌آید.
بورس نیز به‌تبع آن دچار یک رکود می‌شود و برای مدتی استراحت می‌کند اما با این حال ریزش زیادی نخواهد داشت. بعد از گذشت مدتی اما به دلیل مشکلات و معضلات ساختارهای اقتصادی کشور تورم دوباره شروع می‌شود. ممکن است برخی بگویند اگر ترامپ انتخاب شود اتفاق جدیدی نمی‌افتد چون تحریم‌ها بیشتر از این نمی‌شود اما باید به این نکته توجه داشت که در موضوع تحریم، بحث روانی مهم است و همین مسئله اثر خود را روی بازارها می‌گذارد.
علاوه بر این طولانی‌شدن تحریم‌ها اثر فرسایشی شدیدی بر اقتصاد کشور می‌گذارد. سال گذشته برای نخستین‌بار در اقتصاد ایران تراز تجاری کشور منفی شد و همچنان در حال تشدید است، بنابراین شاید حتی با انتخاب ترامپ چندان اضافه نشود (که البته می‌شود) اما اگر همان تحریم‌های قبلی مدت زیادی ادامه پیدا کند، یعنی برای ۴ سال دیگر هم باشد اثر فرسایشی شدیدی در اقتصاد دارد و این اثر هر روز بیشتر از قبل می‌شود.
بازگشت عقلانیت به بورس با انتخاب بایدن
علیرضا مستقل، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت سرمایه‌گذاری پویا در این مورد می‌گوید: اگر بایدن رئیس‌جمهور امریکا شود باید دید در قبال ایران چه سیاستی را دنبال می‌کند. اما تا اینجای کار او تاکید داشته که اگر ایران به تعهدات برجامی بازگردد، امریکا هم به برجام برمی‌گردد.
بنابراین به‌نظر می‌رسد بایدن همان سیاست‌های اوباما را در قبال ایران دنبال کند. از این‌رو اگر جو بایدن انتخاب شود، می‌توان امیدوار بود حداقل برای چندین ماه انتظار تورمی به‌شدت افت کند، طبیعتا وقتی انتظار تورمی افت کند شاهد برگشت عقلانیت نسبی در معامله‌گران خواهیم بود و رفتار هیجانی که سهام را به هر قیمتی خریداری می‌کنند، کنار خواهد رفت.
همچنین بازار سهم‌های بزرگ که ارتباط مستقیمی با دلار دارند با افت مواجه می‌شوند. در صورت انتخاب ترامپ، اگر او به رفتار خصمانه خود با ایران ادامه دهد شاهد افزایش انتظار تورمی و به‌تبع آن احتمالا شاهد رشد بیشتر قیمت دلار خواهیم بود. اما اینکه آیا افزایش قیمت دلار الزاما منجر به افزایش قیمت‌ها در بورس می‌شود، پاسخ من منفی است. هرچند ممکن است در کوتاه‌مدت سیگنال مثبت نشان دهد اما بعید است شاخص به‌راحتی سقف‌های قبلی را بشکند.
اما و اگر تاثیر مثبت افزایش قیمت دلار بر رشد بازار
احسان رضاپور، تحلیلگر بازار سرمایه نیز می‌گوید: سیاست‌های کلی امریکا در قبال ایران مشخص است و تغییر هم نمی‌کند بنابراین چیزی که بیشترین تاثیر را در روند بازار دارد شرایط تحریم‌ها و تاثیر این انتخابات بر نرخ ارز در داخل کشور است.
اگر شرکت‌ها بتوانند فروش خارجی و داخلی خود را با موفقیت انجام دهند یا برای تامین مواد‌اولیه خود به واسطه تحریم با مشکل جدی مواجه نشوند، طبیعتا از افزایش نرخ ارز تاثیر مثبت می‌گیرند و این اتفاق در مجموع می‌تواند به نفع بازار تمام شود. با این حال هر مدل تهدید و فشار سیاسی که به نگرانی اجتماعی مردم منجر شود، می‌تواند باعث خروج منابع از بازار سرمایه شود که این موضوع می‌تواند بازار را تحت‌تاثیر منفی قرار دهد.
روی‌خوش بازار سرمایه به انتخاب بایدن
حسن رضایی‌پور، کارشناس بازار سرمایه بر این باور است: موضع امریکا نسبت به ایران با عوض شدن رئیس‌جمهور چندان تغییر نمی‌کند. انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا در بازار ایران به لحاظ روانی تاثیر دارد ولی به لحاظ اقتصادی خیر. مولفه‌های اقتصادی ما باید اصلاح شود تا وضعیت اقتصادی کشور بهتر شود. به لحاظ روانی شاید تغییر در وضعیت امریکا (یعنی پیروزی جو بایدن در انتخابات) اثر مثبت بر بازار سرمایه بگذارد.
برچیده‌شدن تحریم‌ها می‌تواند اثر خوبی روی حجم صادرات و برگشت ارز به کشور داشته باشد و کارخانه‌ها و بنگاه‌هایی که در بورس حضور دارند به لحاظ سود عملیاتی تغییرات چشمگیری داشته باشند بنابراین این پیش‌بینی وجود دارد که اگر تحریم‌ها در وضعیت اقتصادی کنونی برداشته شود، می‌تواند روند سودآوری شرکت‌ها را بیشتر کند و بازار سرمایه برعکس بازارهای دیگر که احتمال کاهش آنها هست، رشد کند.
