نسبت‌های P/ E در شرف اصلاح هستند، در ابتدای مرداد که متوسط P/ E در رقمی بالغ بر ۳۴ مرتبه قرار داشت اکنون به رقم ۲۰ مرتبه رسیده است.
به گزارش رتبه آنلاین از روزنامه دنیای اقتصاد، معاملات روز سه‌شنبه تالار شیشه‌ای پس از دو روز افت متوالی و نوسان در کانال یک میلیون و ۴۳۰ هزار واحد، با افزایش شاخص کل همراه شد. به این ترتیب روز گذشته نماگر اصلی بورس تهران با رشد بیش از ۸هزار واحدی (معادل ۶/ ۰ درصد) به محدوده یک میلیون و ۴۴۴ هزار واحدی وارد شد. رشد کمرنگ شاخص کل در حالی رقم خورد که تداوم اقبال به نمادهای کوچک بازار سبب شد شاخص کل هموزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، برای چهارمین روز متوالی صعودی باشد و با افزایش ۸/ ۱درصدی همراه شود. اما دلیل اقبال به سهام با ارزش بازار پایین‌تر چیست؟ این مهم چه عواقبی می‌تواند به دنبال داشته باشد؟
سد جهانی اقبال به کالایی‌ها
یکی از موضوعاتی که درخصوص حرکت نقدینگی از بزرگان کالایی به سهام گروه‌های کوچک‌تر عنوان می‌شود، تغییر مسیر قیمت‌ها در بازار جهانی است. در آخرین روز کاری (میلادی) بازارهای جهانی بود که شاهد رشد خیره‌کننده فلزات و نفت بودیم. جایی که مس با رسیدن به مرز ۸هزار دلاری (به ازای هر تن)، سقف ۹۵ ماهه را تجربه کرد و روی نیز در قیمت ۲۸۶۶ دلار بر هر تن به اوج ۲۰ ماهه خود رسید. نفت نیز توانست از سد ۵۲ دلاری (بر هر بشکه) عبور کند و رکورد ۹ماهه خود را ارتقا دهد. این وضعیت اما ادامه پیدا نکرد.
با بازگشایی بازار جهانی در روز دوشنبه، انتشار اخباری درخصوص شیوع گونه جدید ویروس کووید-۱۹ در بریتانیا که مسری‌تر از گونه‌های دیگر آن است، بازارها را متحول کرد. در این میان بسیاری از کشورها نیز از ممنوعیت پرواز به انگلستان خبر دادند و پروازها به این کشور نیز با محدودیت مواجه شد. این مهم سبب شد تا شاهد افت قیمت فلزات و نفت باشیم. مس از اوج هفته گذشته خود بیش از ۵/ ۲ درصد عقب نشست و در جریان معاملات روز گذشته به محدوده ۷۸۰۰ دلار بر هر تن وارد شد. هر بشکه نفت برنت نیز که از سد ۵۲ دلار عبور کرده بود، روز سه‌شنبه حتی برای ساعاتی زیر مرز ۵۰ دلار دادوستد شد. این موضوع را می‌توان یکی از دلایل کاهش اقبال به سهام کامودیتی‌محور بورس تهران عنوان کرد.
اصلاح P/ E در بورس
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه: نقش‌آفرینی سهم‌های پر وزن در کنار حساسیت‌های سازمان بورس و سایر مسوولان در روند حرکتی شاخص نشان می‌دهد که در شرکت‌های بزرگ بیش از پیش دقت نظر صورت می‌گیرد، بنابراین چنین موضوعی باعث می‌شود دامنه نوسان این گروه از سهام کمتر از سایرین باشد. بر این اساس در اولویت لازم برای مدیریت شاخص یا کنترل نوسان قیمت‌ها سهام‌های خرد قرار نمی‌گیرند.
موضوع دیگر مربوط به سهام شناور آزاد شرکت‌های بزرگ می‌شود. سهام این شرکت‌ها به دلیل اینکه ممکن است شناوری زیادی داشته باشند در نتیجه به راحتی قابلیت تاثیرپذیری از ورود نقدینگی نخواهند داشت.
بنابر موارد ذکر شده یکی از رویکردها این است که مانند چند ماه ابتدایی سال جاری اغلب شرکت‌هایی که از توضیح بنیادی خاصی هم برخوردار نبودند، با رشد قیمتی سهام همراه شدند. تبعات رویداد اوایل سال ۹۹ همچنان قابل مشاهده است به‌طوری که P/ E بالای ۱۰۰ مرتبه نیز در بازار دیده می‌شود.
به هر حال یکی از معیارهای ارزندگی و جذابیت در امر سرمایه‌گذاری نسبت قیمت به درآمدی است که شرکت‌ها از آن برخوردارند، بنابراین در شرایط فعلی، فعالان بازار به خصوص افرادی که طی چند وقت اخیر دچار زیان شدند با استفاده از چربش اثر نقدینگی بر قیمت سهام استراتژی ورود به سهام کوچک را در دستور کار معاملاتی خود قرار می‌دهند.
ناهمگن شدن و غیر قابل توضیح بودن قیمت جاری سهام و ارزش ذاتی آن می‌تواند یکی از پیامدهای ورود نقدینگی به سهم‌های کوچک در نظر گرفته شود. به مرور زمان این بازدهی به دلیل اینکه به‌طور مستمر مورد هدف سرمایه‌گذارانی که با چنین تکنیکی فعالیت می‌کنند قرار می‌گیرد، در نتیجه نمی‌تواند نقطه‌ای ثابت را برای قیمت سهام ایجاد کند که پس از آن شاهد رشدهایی اینچنینی نباشیم.
در یک بازه میان مدت حداقل ۶ ماه تا یک سال شاهد بروز وضعیتی مانند ۳ تا ۴ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۹ خواهیم بود که اصل و اساس معیارهای سرمایه‌گذاری تحت تاثیر رفتار معامله‌گران قرار گرفته بود، بنابراین عملا یک اختلافی بین مقاصد کوتاه مدت و بلندمدت فعالان بازار ایجاد خواهد شد. در وضعیت فعلی باید مسوولان مربوط توجه بیشتری بر نوسان قیمت شرکت‌هایی که هر چند ممکن است نقش خاصی در شاخص کل نداشته باشند، اما به دلیل اینکه ممکن است جو عمومی این دست از نوسانات کلیت بازار را تحت تاثیر قرار دهند، داشته باشند.
به اعتقاد بنده بخش عمده‌ای از اینکه چرا صنایع بزرگ طی چند وقت اخیر تاثیر خاصی را از نوسانات متغیرهای اثرگذار نمی‌پذیرد در شکل‌گیری قیمت‌ها قبل از وقوع اتفاقات بوده است. رشد بیش از اندازه‌ای که شاخص (۱۸۰درصد افزایش از ابتدای سال تا کنون) تجربه کرده است در برخی صنایع به حدی فزاینده بود که در حال حاضر هم به‌رغم اصلاحات صورت گرفته در بهبود وضعیت کامودیتی، قیمت نفت یا سایر متغیرها به دلیل اینکه از قبل چنین اخباری پیشخور شده است بنابراین فقط نسبت‌های P/ E در شرف اصلاح هستند، کما اینکه از ابتدای مرداد که متوسط P/ E در رقمی بالغ بر ۳۴ مرتبه قرار داشت اکنون به رقم ۲۰ مرتبه رسیده است. بر این اساس انتظار رشد شارپی برای چند ماه پایانی سال جاری وجود ندارد و نوسان سینوسی بسیار محدود طی این مدت دور از انتظار نیست.
افزایش شاخص هموزن
روزبه شریعتی، تحلیلگر بازار سرمایه: اینکه سهم‌های بزرگ و شاخص‌ساز خیلی مورد اقبال سهامداران حقیقی قرار نمی‌گیرند به این دلیل است که طرف عرضه از سوی حقوقی‌ها و بازارگردان‌ها به حدی قدرتمند بوده که اجازه پیشروی نقدینگی خرد حقیقی‌ها را نمی‌دهد. البته شاید محرک‌هایی که برای سهم‌های بزرگ وجود دارد با ابهام و عدم ثبات زیادی همراه است که در حقیقت جسارت خرید سهام شرکت‌های بزرگ وجود ندارد. به اعتقاد بنده نقدینگی سرگردان در حال حاضر به سهم‌های کوچک بازار وارد می‌شود و تک سهم‌هایی که گاه از پتانسیل بنیادی و غیرسیستماتیک برخوردارند در واقع با افزایش اقبال همراه شده‌اند.
اگر محرک‌هایی که در سهام شاخص‌ساز تاثیرگذار هستند با ثبات شوند یا اینکه فرصت آربیتراژ مهیا شود به‌طوری که سهم‌های بزرگ افت کنند و سهم‌های کوچک نیز به میزانی افزایش پیدا کنند که از لحاظ ارزندگی دستخوش تغییر شوند. در واقع شاخص هموزن با شاخص کل مورد مقایسه قرار می‌گیرد در صورتی که هم وزن نزدیک ۷۰ درصد رشد کند و در نقطه مقابل شاخص کل هیچ‌گونه رشدی را به ثبت نرسانده باشد در نتیجه پارادایم فکری سرمایه‌گذاران تغییر پیدا خواهد کرد و سهام شرکت‌های بزرگ مورد اقبال قرار می‌گیرد. پیامد اقبال تک سهم‌ها را می‌توان در رشد شاخص هموزن و تغییرات جزئی شاخص کل مشاهده کرد.
پیامد بورس‌بازی در کوچک‌ترها
در حالی قیمت سهام صنایع و شرکت‌های بزرگ در دنیا طی چند روز معاملاتی اخیر تحت تاثیر ویروس جهش‌یافته کرونا در مسیر کاهشی قرار گرفته‌اند که در بورس تهران نیز روند حرکتی سهام به همین منوال است؛ به‌طوری‌که در چند روز گذشته شاهد روی‌گردانی سرمایه‌گذاران از بزرگان بازار هستیم. در این میان اما بخش قابل توجهی از نقدینگی، طرف تقاضای سهم‌های کوچک و متوسط را سنگین‌تر از روزهای گذشته کرده است؛ به‌طوری‌که بعضا شاهد خروج پول از لیدرهای شاخص‌ساز و تزریق آن به تک سهم‌های کوچک هستیم. ارسال سیگنال افزایش شاخص هموزن به جامعه سهامداری نیز از پیامد چنین تغییر رویکردی در فضای معاملاتی بورس و فرابورس در نظر گرفته می‌شود که به اعتقاد صاحب‌نظران اقتصادی، تداوم این رویه پیامدهایی را برای بورس‌بازان خواهد داشت.
به دلیل اینکه سهم‌های کوچک در محدوده جذابی قرار دارند، نقدینگی هوشمند همچنان بخش مولد اقتصاد کشور را بستری امن برای سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرد. با چنین رویکردی هرچند پول تازه می‌تواند در نقش محرک قابل اتکایی در رشد تک‌سهم‌ها پدیدار شود، اما بررسی و مرور تجربیات گذشته حاکی از این است که سهام صنایع کوچک به دلایلی همچون نقد شوندگی پایین در زمانی که کوچک‌ترین ریسکی را متحمل شوند سریعا درصف فروش قفل می‌شوند. بنابراین چنین اتفاقی با توجه به قدرت اندک بازارگردانی در این سهم‌ها می‌تواند در صورت تداوم، خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به قشر سرمایه‌گذار وارد کند و در این میان تنها حرفه‌ای‌های بازار هستند که گاه همراه با رانت اطلاعاتی یا پشتوانه حقوقی می‌توانند به‌عنوان برندگان این روزهای بورس در سهم‌های کوچک نوسان‌گیری و کسب سود کنند.
بازگشت پول‌های حقیقی
روز گذشته پس از دوری دو روزه سهامداران حقیقی از زمین خرید سهام، شاهد ثبت خالص خرید ۵۳۶ میلیارد تومانی این دسته از بازیگران سهام بودیم. در این میان بیشترین توجه سهامداران خرد به زیرمجموعه‌های گروه خودرو و ساخت قطعات معطوف شد.
سهامی که در روزهای اخیر با فشار سنگین فروش مواجه شدند اما روز گذشته به مدار صعودی بازگشتند و معامله‌گران شاهد جابه‌جایی سهام خودرویی به ارزش ۱۸۲ میلیارد و ۳۷۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. پس از آن گروه کاشی و سرامیک بود که در تداوم روند روزهای گذشته خود شاهد افزوده شدن سهامی به ارزش ۱۰۶ میلیارد تومان به سبد سهام حقیقی‌ها بود.
در آن‌سوی بازار همانطور که اشاره شد گروه‌های بزرگ کالایی شاهد خروج نقدینگی حقیقی بودند. در این میان بیشترین خالص فروش سهامداران خرد به ارزش ۱۱۶ میلیارد و ۵۸۰ میلیون تومان از زیرمجموعه‌های گروه فلزات اساسی رقم خورد. گروه چند رشته‌ای صنعتی نیز در این روز شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۶۲ میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. دو گروه کانه‌های فلزی و محصولات شیمیایی نیز در مجموع با خالص خرید ۲۶ میلیارد تومانی حقوقی‌ها همراه شدند.
در بازار چه گذشت؟
در جریان دادوستدهای روز سه‌شنبه از ۳۳۶ نماد معامله شده بورسی، ۱۶۴ نماد (معادل ۴۹ درصد) صف خرید به ارزش ۱۹۱۶ میلیارد تومان داشتند و ۲۷ نماد (معادل ۸درصد) صف فروش به ارزش ۴۳۲ میلیارد تومان تشکیل دادند.
در این بین دو نماد «وپارس» و «خودرو» بیشترین حجم صف خرید و نماد استانی «وسلرستا» بیشترین حجم صف فروش را داشت.
در معاملات فرابورس نیز از ۱۳۶ نماد فعال، ۷۰ نماد (معادل ۴/ ۵۱ درصد) صف خرید به ارزش ۸۰۲ میلیارد تومان و تنها یک نماد (قچار) صف فروش ۱۱ میلیارد تومانی داشتند. نماد تازه‌وارد «وکبهمن» دیروز هم بیشترین حجم صف خرید را داشت. از مجموع کل بورس و فرابورس حدود ۷۴درصد از نمادها قیمت پایانی مثبت و ۲۳ درصد از نمادها با قیمت پایانی منفی معاملات دیروز را پایان دادند. ضمن آنکه ارزش معاملات خرد بورس تهران (با کسر معاملات بلوکی و اوراق مشارکت) با رشد حدود ۱۴ درصدی نسبت به روز دوشنبه، ۱۱ هزار و ۲۶۰میلیارد تومان برآورد شد.
